MƏDƏNİYYƏT
Təranə Yusifova: Cahangir Cahangirovun musiqisi o qədər əsrarəngizdir ki...
Cahangir Cahangirov adına Xorun bədii rəhbəri Təranə Yusifova bəstəkar Cahangir Cahangirovun yaradıcılığı, onun adını daşıyan xor kollektivi və görkəmli bəstəkarın xatirəsinə həsr olunmuş konsert barədə söz açıb.
Bakı, 17 may, Tatyana İvanayeva, AZƏRTAC
Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Cahangir Cahangirov adına Xorun konserti keçirilib.
Xorun bədii rəhbəri, Azərbaycanın Əməkdar müəllimi Təranə Yusifova AZƏRTAC-ın müxbiri ilə söhbətində qeyd edib ki, konsert, Xorun adını daşıdığı bəstəkara həsr olunub və konsert proqramı Azərbaycan musiqi mədəniyyətinə xas olan klassik ənənənin irsiliyini nümayiş etdirmək məqsədilə tərtib edilib.
“Akademik musiqimizin kökündə Üzeyir Hacıbəylinin əsərləri dayanır. Bir çoxları sonralar bu böyük bəstəkarın işini davam etdirib və onların arasında Cahangir Cahangirov, daha sonra isə Ramiz Mustafayev var. Bizim üçün böyük irs qoyub getmiş üç Azərbaycan bəstəkarının əsərləri vasitəsilə dinləyicinin onların musiqisində nəzərə çarpan bütün kantililiyi hiss edə bilməsi üçün proqramı xüsusi olaraq bu cür tərtib etmişik. Üzeyir bəyin “milli xalq mahnıları üzərində işləmək, onları bütün dünyada tanıtmaq məqsədilə emal etmək lazım olduğu” ilə bağlı sözlərinin təcəssümünə çevrilmiş yolu göstərmək bizim üçün çox vacib idi”, - deyə xor rəhbəri bildirib.
Təranə Yusifovanın fikrincə, Cahangir Cahangirovun musiqisi o qədər sehirlidir ki, heç bir mübahisəsiz beynəlxalq səviyyədə təqdim olunmağa layiqdir. Bəstəkarın yazdığı musiqilər ölkə mədəniyyətimizin qızıl fonduna daxildir.
Onun “Füzuli” və “Nəsimi” kantataları, “Sabir” oratoriyası, “Azad” operası və digər əsərləri məşhurdur və tanınır. Bu əsərlərdə həm musiqi, həm də poeziya ecazkar şəkildə birləşir, bu bəstələrdə xalq sənətimizə xas olan musiqi texnikalarından o qədər ustalıqla istifadə edilib ki, onlar birbaşa insanın ruhuna nüfuz edə bilir. Cahangir Cahangirovun əsərlərini dinləyəndə, sözün əsl mənasında, bu musiqilərin içində əriyirsən. Yadımdadır, Şirvanşahlar Sarayında çıxışımız zamanı, “Məni candan usandırdı” səslənəndə, birdən quşlar eyni tonda oxumağa başladılar, hətta son notda fasilə etməyə dəyərdi, bu an bütün quşlar birdən - dəstə ilə uçaraq meydançanın üzərindən keçdilər. Sanki bəstəkarın özü bizimlə idi...”, - deyə Azərbaycanın Əməkdar müəllimi qeyd edib.
2023-cü ilin noyabrında Təranə Yusifova xora bədii rəhbər təyin edilib və bu konsert, artıq yeni bədii rəhbərin “xidmətlər siyahısında” sayca dördüncüdür. İki konsert İçərişəhərdəki Şirvanşahlar Sarayının ərazisində təşkil olunub, biri Sabunçu İcra Hakimiyyətində Azərbaycanın Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin 101 illiyinə həsr olunub, indiki konsert isə Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin səhnəsində keçirilib.
1944-1960-cı illərdə Cahangir Cahangirov bu gün Beynəlxalq Muğam Mərkəzində fəaliyyət göstərən, ovaxtkı Azərbaycan SSR Teleradio Yayımı Komitəsinin nəzdindəki xora rəhbərlik edib. Təranə Yusifovanın bədii rəhbər təyin edilməsi, öz sözləri ilə desək, onun üçün xoş hadisə olub, çünki konservatoriyada oxuduğu illərdə xorun adını daşıdığı bəstəkar kafedra müdiri idi. Tələbə T.Yusifovanın dirijorluq etdiyi ən sevimli kompozisiyalardan biri də C.Cahangirovun yazdığı əsərlər idi və o, sevincini gizlətmədən müəllimi Surayə Ağayevadan məhz onlarla işləməyi xahiş etmişdi. Xorun bugünkü rəhbəri, bir dəfə bəstəkarın özünə musiqisinə olan sevgisini etiraf etməyə çalışdığını, ancaq onun yaşıl gözlərinin baxışları altında utandığından buna cəsarət etmədiyini xatırlayır. Bugünkü günə qədər artıq respublikanın Əməkdar müəllimi adını almış Təranə xanım musiqisinin notlarında ən yüksək emosional duyğuların böyük dünyasının gizləndiyi bəstəkardan o vaxt haradan bu qədər ilham aldığını soruşmadığına heyifsiləndiyini bildirir.
“Təyinatım haqqında öyrəndiyim andan həm özüm üçün bütləşdirdiyim şəxsin adının qarşısındakı məsuliyyətimi bir daha dərk etdim, həm də onun yaradıcılığına yaxın olmağıma imkan verən peşəmə olan böyük sevgimin fərqinə vardım. Onun adını daşıyan xorun məhz mənə həvalə olunmasında bir anlıq ilahinin hikməti olduğunu düşündüm. Bu, bəlkə də təsadüfdür... Ancaq bir şey dəqiqdir: 20 yaşımda Cahangirovun musiqisinə necə aşiq olmuşamsa və bu hissi onilliklər ərzində ürəyimdə necə daşımışamsa, xorun onun adına layiq olması üçün bundan sonra hər zaman bəstəkarın özünün sadiq qaldığı prinsipləri və işinə münasibətini əldə rəhbər tutacağam.”
Xor sənəti müasir musiqi məkanında çox populyar olmasa da, xorun tərkibində bir çox gənc var. Sözügedən konsert onlara auditoriyanın sevgisini hiss etmək imkanı yaratdı.
Bədii rəhbərin sözlərinə görə, xoru demək olar ki, sıfırdan canlandırmaq lazım idi. İmtahanlardan sonra xorun heyətinə təcrübəsi olmasa da, işləmək və istedadlarını inkişaf etdirmək arzusunda olanlar daxil edildi. Ancaq Təranə xanımın etiraf etdiyi kimi, onun üçün tələbələrin xorundan sonra peşəkar xorla işləməyin özü də bir yenilikdir. Lakin müəyyən çətinliklərə baxmayaraq, qarşıya qoyulan yeni vəzifə onun üçün gözəl perspektivlər açdı.
“Tələbə kollektivlərinin tərkibi daim dəyişikliyə məruz qalır, peşəkar xor isə yaradıcılıq üçün böyük imkanlar açır. Bu özünəməxsus sabitlik müəyyən dərəcədə şaquli inkişaf yolu ilə musiqi əsərlərinin yeni formatlarını təqdim etməyə və daha yaxşı nəticələr əldə etməyə imkan verir”, - deyə Təranə Yusifova əlavə edir.
Beynəlxalq Muğam Mərkəzində təqdim olunan konsert proqramı bədii rəhbərin sözlərini bir daha sübuta yetirmiş oldu. Burada Təranə Yusifovanın özünün, Siyavuş Kəriminin, Soltan Hacıbəyovun, Fərdin Məhəmmədzadənin, Vaqif Məstanovun müasir aranjimanında əsərlər təqdim olundu. Dinləyicilərə Cahangir Cahangirovun mahnılarının Vasif Hüseyn tərəfindən etnocaz üslubunda işlənmiş versiyası təqdim olundu. Səhnəyə xorun və onun solistlərinin müşayiəti ilə Üzeyir Hacıbəylinin “Arazbarı” kompozisiyasını və “Laçın” xalq mahnısını ifa edən Xalq artisti xanəndə Teyyub Aslanov çıxdı. Beynəlxalq müsabiqələr laureatı, “Qaya” ansamblının solisti Nigar Cəlilova da öz növbəsində Cahangir Cahangirovun "Füzuli" kantatasının fraqmentini və onun “Ana yurdum” mahnısını ifa etdi. Bir çox kompozisiyalar musiqi alətlərinin müşayiəti olmadan ifa edildi. Ən parlaq konsert nömrələrindən biri də Norveçin “Blöman” mahnısının Azərbaycanın “Süsən sünbül” xalq mahnısı ilə sintezdə ifası idi, bu müddət ərzində iki dil inanılmaz ahəngdarlıqla birləşdi və musiqi notları sanki üzvi şəkildə bir-birinə qarışdı.
Konsert proqramının konsepsiyası sanki sözə böyük əhəmiyyət verən Cahangir Cahangirovun yaradıcılıq axtarışlarının davamına çevrildi. Bu barədə və bəstəkarın şəxsiyyəti haqqında səhnəyə çıxan Xalq artisti Mehriban Zəki və Azərbaycanın Əməkdar artisti Dilarə Əliyeva söz açdılar. Rəqs nömrələri ilə Azərbaycan Milli Konservatoriyasının nəzdində Respublika Bədii Gimnaziyasının xoreoqrafiya şöbəsinin şagirdləri Mehrinur Hacıyeva və Ofeliya Sultanova çıxış etdilər. Tamaşaçılar “Laçın”, “Qarabağ”, “Ey Vətən” kompozisiyalarını xüsusi ruh yüksəkliyi ilə qəbul etdilər. Konsertin sonunda isə tamaşaçılar artistləri ayaq üstə alqışlayaraq təşəkkür etdilər və bu günə qədər aktual olan bir çox musiqi əsərlərində yaşamağa davam edən, musiqinin özü dünyada səsləndiyi müddətcə hələ çox onilliklər boyunca yaşayacaq gözəl bəstəkar Cahangir Cahangirova ehtiramlarını bildirdilər.