Vyana, 25 aprel, AZƏRTAC

Aprelin 25-də Vyanada Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzində “Əli və Nino” romanının ilk nəşrinin 80 illik yubileyi ilə əlaqədar “Əli və Nino” dövründə Bakıda mədəni və etnik kolliziyalar“ adlı məruzə axşamı keçirilib.

Tədbiri giriş sözü ilə açan Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbəri Leyla Qasımova bir gün əvvəl “Əli və Nino” romanının ilk nəşrinin 80 illik yubileyi ilə bağlı tədbir barədə məlumat verib. Bildirilib ki, ikigünlük tədbirlərin birinci günündə ilk dəfə 1937-ci ildə Vyanada nəşr olunmuş romanın müəllifi, nəşr və tərcümə tarixi barədə məruzələr dinlənilib, “Bakı: Əli və Ninonun şəhəri“ adlı sənədli film nümayiş olunub.

Tədbirin ikinci günündə isə tanınmış tədqiqatçı və şərqşünas Fuad Axundov “Əli və Nino” zamanında Bakıda mədəni və etnik kolliziyalar“ adlı məruzə ilə çıxış edib.

Məruzədə bildirilib ki, “Əli və Nino” romanında bəhs edilən XX əsrin əvvəlində olduğu kimi, bu gün də Bakı öz tarixi və mədəni xüsusiyyətləri ilə diqqəti özünə çəkən müasir və inkişaf etmiş şəhərdir. O, tədbir iştirakçılarını “Əli və Nino”nun Bakısına səyahətə dəvət edib. Bildirilib ki, Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Bakı müxtəlif millətlərin və dinlərin nümayəndələrinin birlikdə dinc və mehriban yaşadığı, əsl kosmopolit mühitin hakim olduğu şəhər idi. Bakı XIX əsrin əvvəlində əhalisi bir neçə min nəfər olan kiçik liman şəhərindən sənaye inqilabı sayəsində həmin əsrin sonunda Qafqazın ən böyük şəhərinə çevrilib. Bakının etnik mənzərəsinə nəzər salan F.Axundov həmin dövrdə Qafqazda ən böyük yəhudi icmasının Bakıda yaşadığını qeyd edib. Vurğulayıb ki, həmin dövrdə sürətlə dəyişən Bakıya nəzər saldıqda “tərəqqi etmiş Avropa və ya geridə qalmış Asiya” məfhumunun Bakıya aid olmadığını görmək mümkündür. Şərqdə ilk demokratik respublikanın qurulduğu Azərbaycan qısa müddətə də olsa bir çox uğurlara imza ata bildi.

Məhz belə bir mühitdə romanın qəhrəmanları Əli və Nino böyüyürlər. Şərq həyat tərzi və memarlığını özündə qoruyub saxlayan “İçərişəhər”də boya-başa çatan Əli xan Şirvanşir və sürətlə inkişaf edən və sənayeləşən, Avropa memarlığı üslubunda binaları ilə şöhrət tapan “Bayır Şəhər”də yaşayan Nino Kipiani arasında ünsiyyət bir körpüyə çevrilir. Sevgi adlı bu körpü iki fərqli sivilizasiya, fərqli din, dil və xarakteri ayrılmaz bağlarla bir-birinə birləşdirir, onilliklərdən bəri milyonlarla oxucunun sevə-sevə oxuduğu sevgi hekayəsinə çevrilir.

Həmçinin bildirilib ki, həmin romanda personajlar arasında və ümumi süjet xəttində baş verən toqquşmalar əslində həmin dövrdə milli zəmində reallaşan ziddiyyətlərin təzahürüdür. Maraqlıdır ki, əsərdə sətirlər arasında özünü büruzə verən təzadla müasir dövrümüzün aktual problemləri oxşarlıq təşkil edir. Ona görə də bu bədii əsəri ümumi məzmunu üzrə oxumaqla yanaşı, eyni zamanda, orada sətiraltı məqamlara da diqqət yetirmək xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Romanda təsvir olunan insani münasibətlər, tarixi hadisələr və şəxsiyyətlər, məkanlar barəsində danışan F.Axundov əsərdə real hadisələrlə uzlaşan təsvirlərdən iqtibaslar gətirib.

Sonra tədbir iştirakçılarına “Bakı: Əli və Ninonun şəhəri” adlı sənədli filmi təqdim olunub. Britaniyalı prodüser Teresa Çefrasın ekranlaşdırdığı sənədli film Avstriyada ilk dəfə nümayiş olunub. Sənədli filmdə “Əli və Nino” romanındakı tarixi dövr, real hadisələr, Azərbaycan və regionda cərəyan edən proseslər, tarixi şəxsiyyətlərə geniş yer ayrılıb.

Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin zalında mövzuya uyğun olaraq, Fuad Axundovun təqdimatında “Əli və Nino” romanında təsvir olunmuş hadisə, şəxs və yerləri əks etdirən tarixi fotolardan ibarət sərgi nümayiş etdirilib. Sərgidə fotolar romandakı tarixi məkanlar, hadisələr, həmin dövrün Bakısı, şəhərdəki təhsil ocaqları, tarixi hadisələr, regionlar, tarixi şəxsiyyətlər olmaqla bir neçə guşədə təqdim edilib. Fotoların bir çoxunun izahı üçün əsərdən götürülmüş iqtibaslardan istifadə olunub.

Elgün Niftəli

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Vyana