Bakı, 28 fevral, AZƏRTAC

Fevralın 28-də Bakıda, Heydər Əliyev Mərkəzində keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin VI toplantısı işini plenar sessiyalarla davam etdirib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, əvvəlcə çıxış edən Azərbaycanın Energetika naziri Pərviz Şahbazov qlobal enerji təhlükəsizliyi layihəsi olan Cənub Qaz Dəhlizi üzrə nazirlərin budəfəki toplantısının özünəməxsus beynəlxalq əməkdaşlıq formatı kimi qiymətləndirilən Məşvərət Şurasındakı fəaliyyətin məqsədinə çatacağı ildə baş tutduğunu deyib. Bildirib ki, Cənub Qaz Dəhlizi planlaşdırılan vaxtda - 2020-ci ildə başa çatacaq. O, Cənub Qaz Dəhlizi üzrə tərəfdaş ölkələrin yüksək səviyyəli hökumət rəsmilərinə, dəhlizin ikinci fazasında layihəyə qoşulmaq niyyətində olan Balkan ölkələrinin - Monteneqro və Xorvatiyanın təmsilçilərinə, Məşvərət Şurasının toplantılarında iştirakları ilə layihəyə maraqlarını və böyük əhəmiyyət verdiklərini nümayiş etdirən Türkmənistan, Serbiya, Rumıniya və Macarıstan hökumətləri nümayəndələrinə təşəkkürünü bildirib.

Nazir 2011-ci ildən indiyədək Cənub Qaz Dəhlizi ideyasının bütün inkişaf mərhələlərində Azərbaycanla yaxından əməkdaşlıq edən, layihəyə hər cür zəruri dəstəyini verən və Məşvərət Şurasına həmsədrlik missiyasını daşıyan Avropa Komissiyasının rolunu xüsusi qeyd edib: “ABŞ və Birləşmiş Krallıq hökumətləri yalnız Cənub Qaz Dəhlizi deyil, 25 ildən artıq müddətdə Azərbaycanın təşəbbüskarı olduğu enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı bütün layihələrə güclü və davamlı dəstək nümayiş etdirib. Enerji ilə möhkəmlənən yaxın tərəfdaşlığımız məqsədlərimizə çatmağa kömək edir. Əlbəttə layihə üzrə bugünkü uğurlarımız “Şahdəniz”, TANAP və TAP-a üzv olan şirkətlərin və maliyyə institutlarının səmərəli fəaliyyəti, güclü əzmi olmadan mümkün olmazdı”.

Cənub Qaz Dəhlizinin bütün seqmentləri üzrə görülmüş işlərə dair hesabatların dinlənildiyi birinci sessiyada çıxış edən BP şirkətinin Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üzrə regional prezidenti Qəri Counz deyib ki, bu layihənin reallaşdırılması üçün 7 ölkənin və hökumətin, Avropa İttifaqının, ABŞ-ın, bir çox müvafiq beynəlxalq təşkilatların, 4 ölkədəki tərəfdaşlarımızın və 11 alıcının dəstəyi, əməkdaşlığı və uzlaşması tələb olunurdu: “Xüsusilə qeyd etmək istəyirəm ki, Prezident İlham Əliyevin şəxsi iştirakı və dəstəyi “Şahdəniz-2” layihəsinin uğurla həyata keçirilməsində başlıca amil olub. Bu layihə haqlı olaraq dünyanın neft və qaz sənayesində indiyə qədər həyata keçirilmiş ən böyük və mürəkkəb layihələrdən biri hesab edilir”.

O qeyd edib ki, Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi bütün aspektlərinə görə, o cümlədən fiziki ölçüləri, kommersiyalılığı və yataqdakı layların mürəkkəbliyi baxımından ümumilikdə nəhəng miqyasdadır. Hesab edirəm ki, çox insan bu layihənin reallaşdırılacağına ehtimal etmirdi, lakin bu vaxtadək möhtəşəm irəliləyiş əldə edilib – bu işlər təhlükəsiz şəkildə, qrafikdən öncə və büdcə daxilində tamamlanıb. Layihədə bu vaxtadək böyük irəliləyiş əldə olunub. Cənub Qaz Dəhlizinin BP tərəfindən idarə olunan hissələri – “Şahdəniz-2” və Genişləndirilmiş Cənubi Qafqaz Boru Kəməri layihələri üzrə işlərin bir çoxu artıq tamamlanıb, bəziləri isə hələ də davam edir və növbəti bir neçə il ərzində davam edəcək.

Q.Counz bildirib ki, “Şahdəniz” çoxsaylı yüksək keyfiyyətli laylarda yerləşən 30 trilyon kubfutdan çox geoloji qaz ehtiyatına malik olan dünya səviyyəli karbohidrogen yatağıdır. Yatağın tammiqyaslı işlənməsi, yəni “Şahdəniz-2” layihəsi üzrə artıq nəhəng qurğu, habelə dənizdə və quruda yerləşən digər qurğuların yekun təhvil-təslimini həyata keçirilib. “Şahdəniz-2” iki qaz ixrac xətti və bir kondensat xətti vasitəsilə ixrac həyata keçirir. Bu vaxtadək “Şahdəniz-2” quyular proqramında mükəmməl irəliləyişə nail olunub və hazırda işlər qrafiki 2 il qabaqlayır. Yataqda ümumilikdə 26 quyudan 17-si qazılıb və 16-sı tamamlanıb. Yatağın şimal və qərb cinahlarındakı 8 quyunun hamısı uğurla işə salınıb və “Şahdəniz Bravo” üzrə hasilat işləri fəaliyyətə başladığı birinci ildə planı yerinə yetirib. Türkiyəyə qaz ixracı qrafikə uyğun olaraq 2018-ci il iyunun 30-da başlayıb. Planın yerinə yetirilməsində dünya səviyyəli Xəzər donanması işlərə yüksək səviyyəli dəstək verib. “Şahdəniz-2” quyularının qazılması və tamamlanması işləri 2025-ci ilədək davam edəcək, işə salınacaq növbəti cinah şərq-cənub cinahı (2021-ci il) olacaq və bunun ardınca isə qərb-cənub və şərq-şimal cinahları (hər ikisi də 2022-ci il) işə salınacaq. Hazırda bütün Genişləndirilmiş Cənubi Qafqaz Boru Kəməri qurğuları artıq tam tamamlanıb və işlək vəziyyətdədir.

BP-nin regional prezidenti deyib ki, layihəyə cəlb olunmuş bütün tərəflər bu miqyasda və mürəkkəblikdə olan bir layihənin indiyədək təhlükəsiz, etibarlı və səmərəli şəkildə icrasından qürur duymalıdır: “Bu nəhəng layihə plana uyğun və nəzərdə tutulmuş büdcə daxilində irəliləyib və biz planlaşdırıldığı kimi, cari ilin sonunadək Avropaya ilk qazın çatdırılması üçün işləri qrafikə uyğun davam etdiririk. Layihə, həmçinin bu region üçün də unikaldır, belə ki, Cənub Qaz Dəhlizi ilk dəfə olaraq Xəzər regionunu birbaşa Avropa bazarlarına birləşdirəcək. Enerji müxtəlifliyini təmin etməkdən əlavə, bu layihə az karbonlu enerjiyə və daha təmiz dünyaya keçid etmək üçün görülən səylərə töhfə verəcək”.

TANAP-ın baş direktoru Saltuk Düzyol bildirib ki, Cənub Qaz Dəhlizinin əsas seqmenti olan TANAP-la hazırda Azərbaycan təbii qazı Türkiyəyə nəql edilir. Növbəti mərhələdə isə boru kəməri Xəzərin Azərbaycan qazını avropalı istehlakçılara çatdıracaq. TANAP Türkiyənin Ardahan vilayətinin Posof qəsəbəsindən başlayaraq qardaş ölkənin ərazisi boyunca 20 şəhərdən, 67 qəsəbə və 600 kənddən keçən və Ədirnənin İpsala qəsəbəsində Avropaya çatan 1850 kilometrlik boru kəməridir. Azərbaycan qazını Türkiyəyə və Avropaya çatdıran TANAP Türkiyə-Gürcüstan sərhədində Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinə, Türkiyə-Yunanıstan sərhədində isə TAP qaz boru kəmərinə birləşib. TANAP-ın Gürcüstan-Türkiyə sərhədi-Əskişəhər hissəsinin uzunluğu 1350 kilometr, Əskişəhər-Türkiyə-Yunanıstan sərhədi boyunca uzanan hissəsi isə 480 kilometrdir.

O vurğulayıb ki, TANAP layihəsi “Şahdəniz-2” yatağından və Xəzərin digər sahələrindən hasil edilən təbii qazın Türkiyə ilə Avropaya nəqlini nəzərdə tutur. Boru kəmərinin quru hissəsinin diametri 56 və 48 düym, Mərmərə dənizi boyunca isə 36 düym təşkil edir. Kəmərin dəniz səviyyəsindən maksimal hündürlüyü 2700 metr yüksəklikdə yerləşir. TANAP-dan Türkiyə qazpaylama sisteminə iki qol ayrılıb və onun maksimum illik ötürücülük qabiliyyəti 31 milyard kubmetrdir. Layihənin ilkin mərhələsində illik ötürücülük gücü 16 milyard kubmetr qaz təşkil edəcək.

“Enerjinin İpək yolu” adlandırılan TANAP regionun və Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün mühüm rol oynayır. Boru kəmərinin birinci fazası keçən il iyunun 12-də Türkiyənin Əskişəhər şəhərində istifadəyə verilib. Türkiyəyə ilk qaz həcmlərinin nəqli planlaşdırıldığı kimi həmin il iyunun 30-da başlayıb. Ötən il noyabrın 30-da isə Türkiyənin Ədirnə vilayətinin İpsala qəsəbəsində TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılış mərasimi keçirilib. TANAP-la bu vaxtadək Türkiyəyə 4 milyard kubmetrdən çox Azərbaycan təbii qazı göndərilib”, - deyə S.Düzyol bildirib.

O deyib ki, Azərbaycan və Türkiyənin uzunmüddətli strateji enerji əməkdaşlığının ən mühüm bəhrələrindən olan TANAP layihəsi artıq tamamlanıb. Cənub Qaz Dəhlizinin son seqmenti olan TAP boru kəməri layihəsi də tamamlandıqdan sonra Azərbaycanın “Şahdəniz-2” layihəsi çərçivəsində çıxarılan təbii qaz TANAP və TAP kəmərləri vasitəsilə Avropaya nəql ediləcək.

TAP-ın icraçı direktoru Luca Schieppati isə qeyd edib ki, Azərbaycan təbii qazını Avropaya nəql edəcək TAP boru kəməri layihəsi üzrə işlərin 92 faizi tamamlanıb. Hazırda boru kəməri tikinti mərhələsindədir. TAP-ın inşası üzrə hər gün yüzlərlə metr ərazi təmizlənir, borular marşrut xətti boyunca düzülür, qaynaqlanır, xəndəyə endirilir və torpaq örtüyü bərpa olunur. TAP-ın quru hissəsində, Yunanıstan, Albaniya və İtaliya marşrutunda boruların hamısı torpağa basdırılıb. Üç ölkədə boruların 99 faizi marşrut xətti boyunca düzülüb və qaynaqlanıb. Həmçinin boru kəməri marşrutunun 99 faizində torpaq örtüyü bərpa edilib. TAP-ın ötürücülük qabiliyyəti ildə 10 milyard kubmetr olan ilkin layihəsi üzrə biri Kipoidə (Yunanıstan), digəri isə Fierdə (Albaniya) olmaqla ümumilikdə 2 kompressor stansiyasının inşası tamamlanıb. Kompressor stansiyaları ilə yanaşı, Albaniyanın şərqində, Bilisht regionunun yaxınlığında ölçmə stansiyasının tikintisi də yekunlaşıb. İtaliyadakı təbii qazın qəbulu terminalının isə tikinti işlərinin 80 faizi başa çatıb. TAP-ın inşası çərçivəsində “Saipem” şirkətinin “Castoro 6” borudüzən gəmisi İtaliyanın San Foka bölgəsində işlərə başlayıb.

Bildirilib ki, ötən ilin noyabrında TAP-ın Yunanıstan hissəsində sınaq məqsədilə qaz nəqlinə başlanılıb. Növbəti aylarda isə Albaniya və İtaliyada boruların qazla doldurulmasına başlanılacaq. TAP vasitəsilə ticari məqsədlə qaz nəqlinin 2020-ci ilin oktyabrında, yəni İtaliyaya qədər olan hissənin tam istifadəyə veriləcəyi və sınaqdan keçiriləcəyi vaxtda gözlənilir.

“İtaliyanın Melendugno şəhərindəki 1,5 kilometrlik mikrotunelin inşası turist fəaliyyətləri və sahilboyu ətraf mühitə heç bir təsir və ya müdaxilə olmadan tamamlanıb. Boru kəmərinin İtaliya hissəsinin və qəbul terminalının tikintisinin tamamlanması üzrə işlər davam edir. Həmçinin TAP-ın İtaliyadan keçəcək təxminən 8 kilometrlik hissəsində borular xəndəyə endirilir”, - deyə o qeyd edib.

Vurğulanıb ki, Albaniya sularında dəniz borularının tikintisi artıq başa çatıb. Boru kəmərinin dəniz hissəsi Albaniya və İtaliya sahillərini bir-birinə birləşdirəcək və uzunluğu 105 kilometr olacaq. Adriatik dənizində boruların 37 kilometri Albaniya, 25 kilometri İtaliya, 43 kilometri isə beynəlxalq sularda döşənəcək. Boru kəməri dənizin 810 metrdən də çox dərinlikdəki hissəsindən keçəcək. TAP konsorsiumu təbii qaz tədarükçülərinin maraqlarını ifadə etməyə imkan verəcək bazar sınaqlarına da başlayıb. Məqsəd sonrakı mərhələdə TAP-ın genişləndirilməsi imkanlarını araşdırmaqdır.

Sessiyada İtaliyanın “Snam” şirkətinin beynəlxalq əlaqələr və biznesin inkişafı üzrə direktoru Alessandra Pasini təmsil etdiyi şirkətin TAP layihəsində 20 faizlik pay sahib olduğunu bildirib. Qeyd edib ki, “Snam” Azərbaycanla əməkdaşlığını genişləndirməkdədir. Belə ki, bərpaolunan qazların gələcəkdə Cənub Qaz Dəhlizi və TAP vasitəsilə nəqli nəzərdə tutulur. “Snam” TAP-ı İtaliyadakı “Snam Rete” qaz şəbəkəsinə birləşdirən 55 kilometrlik bir interkonnektorun inşasını da planlaşdırır.

Yunanıstan-Bolqarıstan İnterkonnektorunun (IGB) operatoru olan “ICGB AD” şirkətinin icraçı direktoru Teodora Georgieva deyib ki, IGB Avropa İttifaqında enerji bazarının təhlükəsizliyi və rəqabət qabiliyyətinin təminatı üzrə 7 prioritet layihələrdən biridir. Layihə Bolqarıstan və xüsusilə də, enerji istehlakı fosil yanacaqlardan asılı olan Cənubi-Şərqi Avropa üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bir milyard kubmetr Azərbaycan qazı IGB ilə Bolqarıstana nəql ediləcək.

Energetika naziri Pərviz Şahbazovun moderatorluğu ilə keçirilən ikinci plenar sessiyada Cənub Qaz Dəhlizinə üzv və layihəyə maraq göstərən ölkələrin təmsilçilərinin çıxışları dinlənilib.

Nazir qeyd edib ki, 2020-ci il Avropa ilə Xəzər regionunu nəhəng infrastruktur, eləcə də enerji təhlükəsizliyi və inkişaf məqsədləri ilə birləşdirən Cənub Qaz Dəhlizinin tam istismara veriləcəyi tarixdir və biz bu tarixi nailiyyətə etibarlı tərəfdaşlıq, güclü əməkdaşlığımızla imza atırıq. Ötən il TANAP-ın Yunanıstan sərhədinə qədər olan hissəsinin başa çatdırılması ilə Cənub Qaz Dəhlizinin üç seqmenti artıq uğurla tamamlanıb. TAP qaz boru kəməri üzrə də işlərin icra vəziyyəti göstərir ki, 2020-ci ilin ikinci yarısında Avropaya yeni mənbədən - Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə “Şahdəniz” qazı çatdırılacaq.

O bildirib: “1994-cü ildən indiyə kimi Azərbaycanın enerji təchizatçısı kimi təcrübəsi də təsdiqləyir ki, Xəzər regionu, o cümlədən Azərbaycan Avropa üçün sabit və təhlükəsiz enerji mənbəyidir. Eyni zamanda, Gürcüstan və Türkiyədən keçməklə Avropaya uzanan boru kəmərləri sistemi etibarlı və təhlükəsiz marşrutdur. Cənubi Qafqaz Boru Kəməri, TANAP və TAP 7 ölkəni əlaqələndirən bağlantılar, iqtisadi inteqrasiya və dünyanın enerji xəritəsinin yenidən tərtib vasitələridir. Azərbaycanın Cənub Qaz Dəhlizinin nümunəsində təşəbbüsü və bu təşəbbüsün birgə səylərimizlə inkişafı, tərəfdaşlarımız tərəfindən davamlı dəstəklənməsi tədarükün şaxələndirilməsi ideyasının mifdən reallığa çevrilməsində mühüm rol oynadı. Bu illər ərzində Avropanın təchizat, mənbə və marşrutların şaxələnməsinə, azad ticarətə, rəqabətə əsaslanan qaz bazarının yaradılması kimi strateji hədəflərinə doğru birgə, qətiyyətlə addımlamağa müvəffəq olduq. Bu layihə bir çox üstünlüklərinə görə təbii qazın enerji resursu kimi mövqeyinin möhkəmləndiyi, eyni zamanda boru kəməri ilə qaz təchizatı üzrə uzunmüddətli müqavilələrin yeniləndiyi və mayeləşdirilmiş təbii qazın (LNG) idxalının artdığı bir vaxtda reallaşır. Tam bir şaxələndirmə layihəsi olan Cənub Qaz Dəhlizi də Avropanın qaz bazarında tədarükün təhlükəsizliyini və rəqabət qabiliyyətini daha da artıracaq”.

Qeyd olunub ki, Cənub Qaz Dəhlizi istehsalçılara, ilk növbədə, Azərbaycana yeni qaz bazarlarına çıxışa və bu prosesin daim inkişaf etməsinə imkan yaradır. Qaz hasilatı ildən-ilə artan ölkəmiz üçün Cənubi Qaz Dəhlizi ilkin olaraq bazarları, alıcıları və ixrac marşrutlarını şaxələndirmək məqsədi daşıyır. Cənub Qaz Dəhlizi, eyni zamanda, gələcəkdə Xəzər hövzəsinin, Mərkəzi Asiyanın, eləcə də təchizatçı qismində iştirak etmək istəyən digər ölkələrin də Avropa bazarlarına çıxışına şərait yaradır. Cənub Qaz Dəhlizinin tam gücü ilə işə düşməsini və Avropaya qazın çatdırılmasını təmin edən əsas həlqə məhz TAP qaz boru kəməridir. Yunanıstan, Albaniya və İtaliyada TAP üzrə işlərin icrasını, xüsusilə İtaliya hökumətinin kəmərin tikintisinin sürətləndirilməsi ilə bağlı mövqeyini alqışlayırıq. Layihə üzrə işlərin 92 faiz icrası İtaliya hökumətinin layihəyə dəstəyinin göstəricisidir.

“İnanırıq ki, İtaliya hökuməti ilə birgə səylərimiz Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatı üçün strateji əhəmiyyətə malik TAP layihəsinin vaxtında başa çatmasını təmin edəcək. TAP İtaliya istehlakçılarını da təhlükəsiz, şaxələndirilmiş və rəqabətədavamlı enerji ilə təmin edəcək. Eyni zamanda, İtaliyanın dekarbonizasiya məqsədinə çatmasına töhfə verəcək. TAP, həmçinin Cənub Qaz Dəhlizini Cənub-Şərqi Avropa və Balkanlarda planlaşdırılan Yunanıstan-Bolqarıstan interkonnektoru (IGB), İon-Adriatik qaz kəməri (IAP), eləcə də Rumıniya-Bolqarıstan, BRUA (Bolqarıstan-Rumıniya-Macarıstan-Avstriya) ilə əlaqələndirərək Bolqarıstan, Xorvatiya, Monteneqro, Bosniya və Herseqovina və Avropanın bir sıra digər ölkələri üçün geniş perspektivlər aça və bölgəyə yeni təchizat mənbələrindən yararlanmaq imkanı gətirə bilər.

Avropa Komissiyasının Enerji Direktorluğunun baş direktorunun müavini Klaus-Dieter Borxardt deyib ki, Cənub Qaz Dəhlizi yalnız Azərbaycanın deyil, layihədə hazırda təmsil olunan bütün üzvlərin və gələcəkdə bu dəhlizlə öz enerji resurslarının yeni bazarlara ixracında maraqlı olacaq istənilən ölkənin uzunmüddətli və dayanıqlı inkişafı ilə bağlı məqsədlərinə töhfə verəcək bir layihədir. Açıq dənizlərə çıxışı olmayan Azərbaycanın böyük bir coğrafiyanı əhatə edən bu qlobal təşəbbüsünün daim beynəlxalq dəstəklə tam əhatə olunması da Cənub Qaz Dəhlizinin bütün tərəflərin maraqlarının təmin olunmasına və qarşılıqlı faydalı qlobal əməkdaşlıq mühitinin yaradılmasına əsaslanan bir məqsədi izləməsinin göstəricisidir. TAP-ın, beləliklə də Cənub Qaz Dəhlizinin, qrafikə uyğun başa çatdırılması çox vacibdir. Layihənin ilin sonuna kimi istismara verilməsi bütün tərəflər öz qüvvələrini səfərbər edib, uğurlu əməkdaşlıq modeli yaradılıb. Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə 7 ölkə və çoxsaylı şirkətlərdən ibarət çoxtərəfli əməkdaşlıq formatı isə layihənin nəinki vaxtında yekunlaşmasını, həm də davamlı inkişafa xidmətini, ölkələrarası münasibətlərin möhkəmlənməsini təmin etmək iqtidarındadır.

O qeyd edib ki, Cənub Qaz Dəhlizi siyasi uzlaşma, güclü tərəfdaşlıq, davamlı dəstəklə yanaşı böyük maliyyə vəsaiti tələb edən nəhəng infrastruktur layihəsidir. Layihə maliyyə problemi olmadan, xərclərin səmərəliliyi yüksək səviyyədə təmin edilməklə həyata keçirilir. Cənub Qaz Dəhlizinin digər bir uğuru layihə çərçivəsində görülən işlərdə xeyli sayda insanın məşğulluq probleminin həllidir. Ona görə də Cənub Qaz Dəhlizi yalnız enerji təhlükəsizliyinin elementi yox, həm də böyük bir məkanda iqtisadi və sosial inkişafın güclü hərəkətverici qüvvəsidir. Bu layihə Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması və qaz təchizatının şaxələndirilməsində mühüm rol oynayacaq.

Türkiyənin Energetika və Təbii Sərvətlər nazirinin müavini Alparslan Bayraktar Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığının və strateji tərəfdaşlığının nəticələri olan enerji-kommunikasiya layihələri - Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum, Bakı-Tbilisi-Qars kimi Cənub Qaz Dəhlizinin, TANAP-ın əhəmiyyətindən danışıb. Bildirib ki, TANAP layihəsi Avropaya qaz nəqli üçün artıq hazırdır. Türkiyə 2018-ci il iyulun 1-dən indiyə kimi TANAP vasitəsilə 4,4 milyard kubmetr qaz alıb. Bu il həmin həcmin 6 milyard kubmetrə çatdırılması nəzərdə tutulur.

İtaliyanın İqtisadi İnkişaf Nazirliyində Dövlət Katibi xanım Alessandra Todde deyib ki, Cənub Qaz Dəhlizinin başlanma nöqtəsi Azərbaycandırsa, onun bitmə nöqtəsi isə hələlik İtaliyadır. Azərbaycan və İtaliya aralarında 5 ölkəni birləşdirən bu dəhlizin mühüm tərəfləridir. Cənub Qaz Dəhlizi, xüsusilə də TAP Azərbaycan-İtaliya dostluğunun təzahürü, enerji əməkdaşlığının zirvəsidir. Azərbaycan və İtaliya təbii qazın nəqli ilə aparıcı ölkələr arasında qərarlaşacaqlar.

Qeyd edib ki, Azərbaycan Prezidentinin bu günlərdə İtaliyaya dövlət səfərində TAP layihəsinə, onun regional və qlobal əhəmiyyətinə yüksək səviyyədə verilən qiymətin şahidi olduq. İtaliya Prezidentinin Sercio Mattarella TAP-ın icrasının sürətlənməsinə xüsusi dəstək ifadə edir. TAP layihəsinin yekunlaşması ilə Azərbaycan qazı İtaliyaya nəql ediləcək ki, bu da Avropa İttifaqı enerji siyasətinin əsası olan marşrutların və mənbələrin şaxələndirilməsi üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Eyni zamanda, TAP İtaliya ilə Azərbaycan arasında əlaqələrin daha da inkişafına, həmçinin Xəzər dənizi və Aralıq dənizi regionlarında sabitliyin qorunmasına töhfə verəcək.

ABŞ Dövlət katibinin enerji diplomatiyası üzrə müavininin müşaviri Kurt Donelli qeyd edib ki, ABŞ Azərbaycanın enerji siyasətinə güclü və davamlı siyasi dəstək göstərir. Azərbaycan-ABŞ münasibətlərində enerji sektoru həmişə strateji əhəmiyyət daşıyıb. ABŞ Azərbaycanın enerji ilə bağlı bütün təşəbbüslərində qətiyyətli tərəfdaşı olub. ABŞ Cənub Qaz Dəhlizinin uğurla yekun fazaya daxil olmasına yüksək və davamlı dəstək nümayiş etdirir. Cənub Qaz Dəhlizi enerji sahəsində ABŞ-Azərbaycan əməkdaşlığının zirvəsidir.

Böyük Britaniyanın Baş nazirinin Azərbaycan üzrə ticarət elçisi Baronessa Emma Nikolson Azərbaycan dünya enerji bazarında etibarlı neft və qaz təchizatçısı kimi tanınması, enerji təhlükəsizliyinin təminatçısı kimi çıxış etməsində Azərbaycan-Böyük Britaniya əlaqələrindən, enerji sahəsində tərəfdaşlıq münasibətlərinin uğurlu nəticələrindən danışıb. O deyib ki, Xəzər regionunu Avropa ilə birbaşa bağlayacaq Cənub Qaz Dəhlizinin icrasında BP-nin operatorluq etdiyi layihələr üzrə işlər həmişə sürətli gedişatı ilə fərqlənib. Böyük Britaniyanın Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının iclaslarında mütəmadi olaraq yüksək səviyyədə təmsil olunması bu layihəyə vacib siyasi dəstəyin nümunəsidir.

Gürcüstanın İqtisadiyyat və Davamlı İnkişaf üzrə naziri Natia Turnava qeyd edib ki, Cənub Qaz Dəhlizi Gürcüstanın qaza tələbatını ödəyəcək. Bununla yanaşı, tranzit imkanlara fayda verəcək.

Yunanıstanın Ətraf Mühit, Enerji və İqlim Dəyişikliyi nazirinin müavini Gerassimos Tomas deyib ki, Yunanıstan TAP qaz boru kəmərinin təməlinin qoyulduğu ölkədir. Hazırda kəmərin Yunanıstandan keçən hissəsi üzrə işlərin icrası yüksək səviyyədədir. TAP Yunanıstanın enerji təchizatı ilə bərabər iqtisadi inkişafını, yeni iş yerlərinin açılmasını təmin edən bir layihədir. Yunanıstan təxminən 1 milyard kubmetr “Şahdəniz” qazı alacaq.

Bolqarıstanın Energetika naziri Temenujka Petkova 2021-ci ildə Azərbaycan qazını nəql edəcəyini deyib. Türkmənistan Prezidentinin müşaviri Yaxşıgəldi Kakayev, Serbiyanın Mədən və Energetika naziri Aleksandr Antiç, Monteneqronun Enerji Tənzimləmə Agentliyinin Qaz, Neft və Lisenziyalaşdırma xidmətinin rəhbəri Zarko Juranoviç, Xorvatiyanın Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Energetika nazirinin köməkçisi Domagon Validzic, Rumıniyanın İqtisadiyyat, Energetika və Biznes Mühiti nazirinin müavini Niculae Havrilet, Macarıstanın Xarici İşlər və Ticarət Nazirliyinin Enerji və İqlim Diplomatiyası Departamentinin direktor müavini Felix Moldovan isə Cənub Qaz Dəhlizinin əsas aparıcı tərəfi kimi Azərbaycanın strateji rolundan, layihənin Avropada enerji marşrutlarının və mənbələrinin şaxələndirilməsinə verəcəyi töhfələrin əhəmiyyətindən danışıblar. Bildirilib ki, Cənub Qaz Dəhlizi Avropa Komissiyasının Ümumi Maraqlar Layihəsi siyahısına daxil edilib. Cənub Qaz Dəhlizi yalnız enerji təchizatı, enerji təhlükəsizliyi layihəsi deyil, bütün tərəflər - hasilatçılar, tranzit ölkələr və istehlakçılar üçün faydalılıq, mənfəətlilik mənbəyidir.