Bakı, 5 aprel, AZƏRTAC

İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin “Bir Pəncərə” İxraca Dəstək Mərkəzinin meneceri Nicat Hacızadə koronavirus (COVID-19) pandemiyasının məşğulluq məsələlərinə və sahibkarlıq subyektlərinə mənfi təsirinin azaldılması ilə bağlı atılacaq addımları şərh edib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, o, xarici ticarət fəaliyyətinin fasiləsizliyinin təmin edilməsi və sözügedən subyektlərin fəaliyyətində yarana biləcək maneələrin qarşısının alınması istiqamətində əhatəli yanaşmaların əks olunduğunu bildirib. Qeyd edib ki, hərtərəfli yanaşmalara ticarət-maliyyə alətlərinin tətbiqi, ticarət tarifləri və qeyri-ticarət baryer və tənzimləmələrinin ortamüddətli dövr üçün təkmilləşdirilməsi aiddir.

Pandemiyanın və bundan irəli gələrək dünya enerji və səhm bazarlarında baş verən kəskin dalğalanmaların Azərbaycan iqtisadiyyatına, makroiqtisadi sabitliyə, ölkədə məşğulluq məsələlərinə və sahibkarlıq subyektlərinə mənfi təsirinin azaldılması ilə bağlı hazırlanan Tədbirlər Planında xarici ticarətin dəstəklənməsi istiqamətində müvafiq yanaşmalar “Pandemiyanın mənfi təsir etdiyi fəaliyyət sahələrində əlavə dəstək tədbirlərinin həyata keçirilməsi istiqamətində” indikatorunun 16 və 17-ci sub-indikatorları ilə əhatə olunur. Sahibkarlıq subyektlərinin ixraca olan marağının artırılması ilə əlaqədar mümkün risklərdən sığortalanması və bank zəmanətlərinin verilməsi beynəlxalq təcrübədə geniş tətbiq edilir. Bu istiqamətdə ixracın sığortalanması, faktorinq, akkretativlərin açılması və bank qarantiyalarının sığortalanması kimi ixrac-ticarət alətlərinin geniş tətbiqini əsas götürmək olar.

Nicat Hacızadə qeyd edib ki, planda yerli istehsalın qiymət rəqabətliliyinin artırılması ilə bağlı xüsusi bənd qeyd olunub. Burada yerli istehsalda istifadə olunan, lakin ölkəmizdə istehsalı olmayan (və yaxud müqayisəli üstünlük nəzəriyyəsinə görə potensial hesab edilməyən) xammal və ara mallarına gömrük rüsumu güzəştlərinin tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Prezident İlham Əliyev pandemiyanın qarşısının alınması ilə bağlı həyata keçirdiyi müşavirə və görüşlərində yuxarıda qeyd edilən güzəştlərin tətbiqini daimi olaraq vurğulayıb. Müvafiq malların seçilməsindən sonra tətbiq ediləcək güzəştlər yerli istehsalla məşğul olan sahibkarların (güzəştlər yerli məhsulun qiymət üstünlüyünü artıracaq ki, bu da tələbi stimullaşdıracaq) məcmu buraxılışını artıracaq. Bu, həm daxili tələbatı artıracaq ki, bu da iqtisadi fəallığın artmasına gətirəcək, həm də xarici bazarlara çıxmaq üçün ixracatçılara əlavə imkanlar yaradacaq. Bundan əlavə, ölkədaxili tranzit və müvəqqəti saxlama anbarlarının istifadəsi istiqamətində beynəlxalq təcrübəyə müvafiq tədbirlər bundan əvvəl də Dövlət Gömrük Komitəsi tərəfindən həyata keçirilmişdi.

Əhalinin daha sərfəli ərzaq və tibbi ehtiyaclara əlçatanlığının artırılması ilə bağlı tədbirlər ticarət tariflərinin tənzimlənməsi ilə əlaqədardır ki, burada da ərzaq və tibbi ehtiyaclarla əlaqədar gömrük rüsumlarının “0” dərəcəyə endirilməsi və ya azaldılmasından söhbət gedir. Şübhəsiz ki, hazırda bazarda əhalinin əldə etdiyi gəlirlərin yönəldiyi istehlakın diversifikasiyası obyektiv səbəbdən konsentrasiya olunub. Subyektiv səbəblərdən dolayı isə istehlak xərclənin yönələcəyi əsas ehtimal nöqtəsi ərzaq və tibbi ləvazimatlardır. Bu baxımdan 2020-ci ilin sonuna qədər zəruri hesab edilən adıçəkilən malların rüsumlarının liberallaşdırılması cari dövr üçün zəruri addım idi.

Nicat Hacızadə Tədbirlər Planının qeyri-ticarət baryeri və tənzimləmələri ilə bağlı hissəni də şərh edib: “Sözsüz ki, gömrük administrasiyasında son illər aparılan islahatlar nəticəsində elektronlaşma və onlayn prosedurların tətbiqi istiqamətində nəzərəçarpacaq dərəcədə işlər görülüb. Bu baxımdan, zəruri hesab edilən məhsulların idxalı zamanı həyata keçirilən gömrük rəsmiləşdirilməsi, nəzarət və icazələrin (sertifikatların) verilməsi tədbirlərinin növbədənkənar (sürətləndirilmiş) tətbiqi üçün dövlət bütün gömrük alətlərinə malikdir. Qeyri-ticarət tənzimləmələri üzrə ölkəmizdə liberallaşdırma istiqamətində tədbirlərin davamı olaraq müvafiq Tədbirlər Planı əvəzsiz rol oynayacaq. Xüsusilə, məhsulların sertifikatlaşdırılması ilə əlaqədar “bir pəncərə” prinsiplərinin aidiyyəti orqanlarda yaradılması və implementasiyası adıçəkilən bəndin həyata keçirilməsi istiqamətində əlavə dəstək rolunu oynayacaq”.

Nəticə etibarı ilə pandemiya dövründə xarici ticarətin davamlılığının təmin edilməsi həm bazar iştirakçıları, həm də iqtisadi institutların fəaliyyətinin davam etməsi vacibdir. Bundan əlavə, iqtisadi artımı təmin edən xalis ixrac əsasında, qeyri-neft sektorunun xarici ticarət balansında profisit yaratmaq yolunda liberallaşdırma siyasəti davam edəcək.