Bakı, 12 iyul, AZƏRTAC

Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçıları tərəfindən “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”nın müddəalarına uyğun olaraq, 2015-ci ilin məhsulu üçün mühüm tədbirlər həyata keçirilir. Görülən işlər artıq öz bəhrələrini verməkdədir. Belə ki, respublika tarixində taxıl istehsalında rekord orta məhsuldarlıq göstəricisinə nail olunub.

Əvvəlcə, görülən işlərə nəzər salaq. Respublika üzrə herik şumu da daxil olmaqla, payızlıq əkinlər üçün 1016991 hektar sahədə şum qaldırılıb. 892253 hektarda dən və yaşıl yem, o cümlədən 875686 hektarda dən üçün payızlıq bitkilər səpilib ki, onun da 537231 hektarını buğda, 338444 hektarını arpa təşkil edib.

Bu il şum və səpin aparılması da ciddi nəzarətə götürülüb. Bəzi rayonlarda qərargahlar yaradılıb, ərazi kənd təsərrüfatı idarələrindən şum və səpinin gedişatı barədə gündəlik operativ məlumatlar toplanılıb və müvafiq təhlillər aparılıb. Bundan əlavə, sözügedən işlərin sürətləndirilməsi məqsədilə Nazirliyin Bitkiçilik şöbəsinin, Bitki Sortlarının Qeydiyyatı və Toxum Nəzarəti üzrə Dövlət Xidmətinin təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə 2014-cü ilin oktyabr-noyabr aylarında Qobustan, Şamaxı, Qəbələ, Şəki, Samux, Göygöl, Tovuz, Goranboy və digər rayonlarda aidiyyəti qurumların, fermer və sahibkarların iştirakı ilə tədbirlər keçirilib.

Payız tarla işlərində “Aqrolizinq” ASC və özəl qurumlarda mövcud olan texnikalardan istifadə edilib, texniki təminatla bağlı heç bir problem olmayıb. Lakin bəzi bölgələrdə, xüsusən də dəmyə taxılçılıq rayonlarında ötən mövsüm məhsuldarlığın kəskin azalması və ya əkinlərin tamamilə məhv olması nəticəsində maddi zərər çəkmiş fermerlərin toxum təminatında ciddi problemlər yaranmışdı. Rayonlardan toxum təminatı ilə bağlı yaranmış çətinliklər barədə daxil olmuş çoxsaylı müraciətlərlə əlaqədar dövlətimizin başçısının göstərişinə əsasən, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən görülmüş tədbirlər nəticəsində Qobustan, Şamaxı, Qəbələ və Şəki rayonlarının taxılçılarına dövlət vəsaiti hesabına 2850 min manat dəyərində 6654,2 ton yüksək reproduksiyalı toxum verilməsi təmin olunub.

Taxılın məhsuldarlığını və keyfiyyətini yüksəltmək məqsədi ilə mineral gübrələrdən istifadə edilməsinə də diqqət artırılıb. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 15 fevral tarixli qərarı ilə təsdiq olunmuş “Aqrolizinq” ASC və digər hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına mineral gübrələrin güzəştlə satılması qaydaları”na və Nazirlər Kabinetinin 2014-cü il 1 avqust tarixli qərarının icrasına uyğun olaraq, satıcı təşkilatlar tərəfindən payızlıq şum altına və səpinlə birlikdə verilməsi üçün 14066 nəfər istehsalçıya 120325 hektara görə güzəştlə 18081,9 ton mineral gübrələr satılıb ki, bu da dən üçün payızlıq taxıl əkinlərin 13,7 faizini təşkil edir.

Ölkədə aparılan aqrar siyasətin bölgələrdə geniş təbliğ edilməsi, bitkiçilik məhsullarının becərmə texnologiyalarına əməl olunması, istehsalın artırılması, itkilərin qarşısının alınması, məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi üzrə regionlarda texniki, texnoloji, təşkilati və digər tədbirlərin həyata keçirilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Qeyd edilənlərlə bağlı Bitkiçilik şöbəsində “2015-ci ildə bitkiçilik sahəsində bölgələrdə keçirilməsi nəzərdə tutulan tədbirlərin Təqvim Planı” və “Dənli və dənli paxlalı bitkilərin becərilməsinə dair 2015-ci il üçün Tədbirlər Planı” hazırlanıb. Buna uyğun olaraq fevral ayından başlayaraq Bərdə, Şəki, Biləsuvar, Xaçmaz, Samux, Quba və Tərtər rayonlarında fermer və sahibkarların və aidiyyəti qurumların nümayəndələrinin iştirakı ilə “Yaz tarla işlərinə hazırlıq və məhsuldarlığın yüksəldilməsi üçün qarşıda duran vəzifələr”, “Yazlıq bitkilərin əkini, payızlıq sahələr və çoxillik əkmələrdə aqrotexniki qulluq işlərinin təşkili”, “Taxılçılıqda yeni sortlar və müasir becərmə texnologiyaları”, “Təkrar əkinlərin əhəmiyyəti və tətbiqi” mövzularında respublika və regional müşavirələr keçirilib. Eyni zamanda, 2015-ci ilin “Kənd təsərrüfatı ili” elan edilməsi ilə bağlı Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən silsilə tədbirlər çərçivəsində Qəbələ rayonunda “Tarla günləri” və ya açıq hava sərgisi təşkil olunub. Aqrar sektordakı son yeniliklər və imkanları özündə əyani surətdə əks etdirən və bu inkişafı təbliğ etmək məqsədini daşıyan “Tarla günləri”ndə kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan sahibkarlar aprel-oktyabr ayları ərzində bu məqsədlə ayrılmış 10 hektar torpaq sahəsində bitkiçilik məhsullarının əkin və becərmə texnologiyalarını, qazanılmış nailiyyətləri, elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrini, texnika, avadanlıq, gübrə, pestisid və digər potensial əməkdaşlıq imkanlarını nümayiş etdirəcəklər.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, bu ilin məhsulu üçün 26362 hektarda yazlıq dənli və dənli paxlalılar (qarğıdalısız), 36433 hektarda dən üçün qarğıdalı, 18778 hektarda pambıq, 10683 hektarda dən üçün günəbaxan, 1362 hektarda tütün, 60974 hektarda kartof, 77082 hektarda tərəvəz, 27847 hektarda bostan bitkiləri, 4922 hektarda emal üçün şəkər çuğunduru və 99545 hektarda yem bitkiləri əkilib.

Cari ildə “Aqrolizinq” ASC və digər təşkilatlar tərəfindən torpaq mülkiyyətçilərinə güzəştli şərtlərlə 45736 ton mineral gübrələr satılıb, tətbiq edilən gübrələrin növlərinin seçilməsində, normaların müəyyənləşdirilməsində və vaxtında sahəyə verilməsində istehsalçılara lazımi tövsiyələr verilib.

2015-ci ilin məhsulu üçün toxumçuluq subyektləri tərəfindən əkilmiş 56,5 min hektar toxumluq taxıl sahəsində aprobasiya aparılıb və dövlət standartlarının tələblərinə cavab verməyən 15,4 min hektar sahə toxum dövriyyəsindən çıxarılıb, qalan 41,1 min hektar sahədə təmizləmə və biçin işləri görülüb. “Kənd təsərrüfatı bitkiləri toxumçuluğu ilə məşğul olan hüquqi və fiziki şəxslərin attestasiyadan keçirilməsi və toxum istehsalçılarının reyestrinə daxil edilməsi barədə” Əsasnamənin tələblərinə uyğun olaraq, cari ilin 6 ayında 30 hüquqi və fiziki şəxs toxum istehsalçılarının reyestrinə daxil edilib və onlara müvafiq şəhadətnamə verilib.

Artıq əksər bitkilərin yığımına başlanılıb. İndi isə son statistik göstəricilərə nəzər yetirək. Dövlət Statistika Komitəsinin 2015-ci il iyulun 6-na olan məlumatına əsasən, dənli və dənli paxlalıların (qarğıdalısız) əkildiyi 915212 hektar sahənin 780932 (88,8 faiz) hektarı biçilib. Hər hektarda məhsuldarlıq orta hesabla 30,3 sentner təşkil edib və 2368900 ton taxıl əldə olunub. O cümlədən 539715 hektar buğda sahəsinin 425379 hektarı (78,8 faiz) biçilərək, hər hektardan 31,7 sentner olmaqla, 1349900 ton məhsul yığılıb. Beləliklə, cari mövsüm respublika tarixində ilk olaraq rekord (30 sen/hektardan yuxarı) orta məhsuldarlıq göstəricisinə nail olunub. Bu tarixədək taxıl üzrə məhsuldarlıq ötən mövsümə nisbətən 34 faiz, o cümlədən buğda üzrə 33,8 faiz yüksəkdir.

Həmçinin iyulun 1-nə olan məlumata görə, 288663 ton kartof, 382930 ton tərəvəz, 93140 ton meyvə, 273,4 ton yaşıl çay yarpağı və 76,5 ton tütün məhsulu yığılıb. Kartof, tərəvəz, meyvə, yaşıl çay yarpağı və tütünün istehsal həcmi ötən illə müqayisədə müvafiq olaraq 10,7, 11,8, 2,6, 18,7 və 30,5 faiz artıb.

Yuxarıda sadalanan rəqəmlər, görülən işlər deməyə əsas verir ki, əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatı üçün qarşıya qoyulan vəzifələrin reallaşdırılması öz bəhrəsini verməkdədir. Əlbəttə ki, əldə olunan bu uğurlar dövlətin aqrar sahəyə göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsidir. Əminik ki, kənd təsərrüfatı istehsalçıları da bu diqqət və qayğıdan yararlanaraq bundan sonra da yeni-yeni uğurlara imza atacaqlar.