Avqustun 23-də Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevlə həmin gün Bakıya gəlmiş ATƏM-in Dağlıq Qarabağa dair Minsk qrupunun sədri Yan Eliassonun görüşündə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsini aradan qaldırmaq məqsədilə siyasi məsləhətləşmələrin növbəti mərhələsi keçirilmişdir. Tərəflər bu problemin sülh yolu ilə həllinə tərəfdar olduqlarını təsdiqləmişlər.

Azərbaycan dövlətinin başçısı mətbuat üçün verdiyi bəyanatında münaqişə zonasında atəşin dayandırılmasında ATƏM-in, onun Minsk qrupunun və Rusiyanın vasitəçilik səylərini xüsusi vurğulamışdır. Onun fikrincə, münaqişənin başlanmasından bəri ən uzun müddət – üç aydan artıq davam edən atəşkəsə tərəflərin əməl etməsi münaqişə iştirakçılarının və vasitəçilərin şəksiz nailiyyətidir. Qeyd olunmuşdur ki, bilavasitə Qarabağ probleminin həlli üçün ATƏM-in yaratdığı Minsk qrupunun işə başlamasından keçən iki ildən artıq dövr ərzində ilk dəfə olaraq, belə atəşkəs haqqında razılığa gəlinmişdir.

Azərbaycan Prezidenti bunu həm də “münaqişənin aradan qaldırılması prosesində mühüm addım” kimi qiymətləndirir. Heydər Əliyev belə hesab edir ki, bunun ardınca böyük siyasi saziş imzalanmalıdır və o, Ermənistanla Azərbaycan arasında müharibəyə son qoya, iki dövlətin dinc, yanaşı yaşamasını təmin edə bilər. Prezident həmçinin əmindir ki, Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarının azad edilməsi, 1 milyondan artıq qaçqının doğma yerlərinə qayıtması, respublikanın ərazi bütövlüyünün və sərhədlərinin toxunulnazlığının təmin edilməsi, habelə Dağlıq Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinə təminat verilməsi və bölgənin statusu ilə bağlı məsələlərin həlli şərti ilə bu, tamamilə mümkündür.

Heydər Əliyev demişdir ki, indi ən başlıcası yaranmış imkanı əldən verməməkdir. Münaqişənin aradan qaldırılmasına münasibətdə ATƏM-in və Rusiyanın mövqelərindəki bəzi fərqlərə gəldikdə isə, dövlət başçısı əmindir ki, “vasitəçilərin mövqelərini yaxşılaşdırmaq o qədər də çətin deyil. Onların bu mövqeləri indi hazırlanmaqda olan birləşdirilmiş sənəddə - böyük siyasi sazişdə əksini tapmalıdır”. Bununla yanaşı, Prezident bir daha bəyan etməyi lazım bilmişdir ki, Azərbaycan Ermənistanın təcavüzünə məruz qalmış zərərçəkən tərəfdir. Həmin təcavüz nəticəsində respublika öz ərazisinin 20 faizə qədərini itirmiş, onun bir milyondan artıq vətəndaşı qaçqın vəziyyətindədir, ölkəyə böyük maddi və mənəvi zərər dəymişdir.

Yan Eliasson münaqişə zonasında atəşin dayandırılmasının və onun rejiminin möhkəmləndirilməsinin mühümlüyü haqqında Prezidentin fikrinə şərik çıxmış və bildirmişdir ki, son vaxtlar ATƏM-in Minsk qrupunun və Rusiyanın da səyləri bu istiqamətə yönəldilmişdir. O demişdir ki, indi problemi qəti həll etmək məqsədilə gələcək birgə fəaliyyətin birləşdirilmiş planını işləyib hazırlamaq mühümdür. Minsk qrupunun sədri ümid etdiyini bildirmişdir ki, hazırda bütün əlaqədar tərəflərin gördüyü tədbirlər böyük siyasi sazişin imzalanmasına və deməli, regionda sülhə gətirib çıxaracaqdır. Bununla yanaşı, o qeyd etmişdir ki, avqustun birinci yarısında Moskvada Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələrinin Rusiyanın vasitəçiliyi ilə təşkil olunmuş görüşündə nəzərdən keçirilən sənədin layihəsi ATƏM-in və Rusiyanın birləşdirilmiş planının layihəsi deyildir.

İsveç diplomatı belə hesab edir ki, regionda sülhə nail olmağın mühüm şərti təkcə vasitəçilərin səylərinin birləşdirilməsi deyil, həm də bütün tərəflərin istək, əzm və müdriklik göstərməsi, hazırda bu prosesə əngəl törədən əsas siyasi problemlərin həllinə qadir olmalarıdır. Diplomat həmin problemlər dedikdə, işğal olunmuş ərazilərin azad edilməsini, qaçqınların öz yerlərinə qayıtmasını, Dağlıq Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyi üçün təminat yaradılmasını və onun statusunun müzakirə olunmasını nəzərdə tutur. Minsk qrupunun sədri demişdir ki, onun fikrincə, bu məsələdə də iki istiqamətdə işləmək – birləşdirici plan üzərində gərgin işi davam etdirmək, digər tərəfdən isə münaqişədə iştirak edən tərəflərin siyasi liderləri ilə dialoqlar vasitəsilə problemin həllinin perspektivlərini axtarmaq lazımdır. Bunlar son nəticədə müvəffəqiyyət qazanılmasına gətirib çıxara bilər. O həmçinin demişdir ki, əgər bu həftənin axırınadək davam edəcək indiki səfəri zamanı həll olunmamış bütün məsələlərin gələcək müzakirəsini sürətləndirə bilərsə, bu mərhələdə özünün missiyasını uğurlu sayar. Diplomat bildirmişdir ki, bundan ötrü Bakı ilə Yerevan arasında səfərlər etməyə hazırdır.

Münaqişənin aradan qaldırılması ilə bağlı siyasi məsələlərin həllinin yolları və metodlarının müzakirəsi bağlı qapı arxasında davam etdirilmişdir.

Siyasi məsləhətləşmələrdə Azərbaycan tərəfdən xarici siyasət məsələləri üzrə dövlət müşaviri Vəfa Quluzadə, xarici işlər naziri Həsən Həsənov iştirak etmişlər.

Aslan Aslanov

AZƏRTAC–ın müxbiri