MƏDƏNİYYƏT
Bakıda “Qarabağ: tarix və irs” mövzusunda elmi konfrans işə başlayıb
Bakı, 10 noyabr, AZƏRTAC
Noyabrın 10-da Bakıda Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının İslam Tarixi, İncəsənəti və Mədəniyyəti üzrə Araşdırmalar Mərkəzinin (İRSİKA) birgə təşkilatçılığı ilə “Qarabağ: tarix və irs” mövzusunda elmi konfrans işə başlayıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbirdə çıxış edən mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev konfransın əhəmiyyətindən, Qarabağ problemindən söz açıb.
Nazir deyib ki, Azərbaycana qarşı aparılan təcavüzü tək torpaqların itirilməsi ilə hiss etmirik. Bu təcavüzün hər gün beynəlxalq tədbirlərdə, internetdə, mətbuatda, mətbəxdə, kinolarda şahidi oluruq. Elə ay, il olmur ki, mənfur qonşularımız hər hansı mədəni sərvətimizə əl uzatmasın. Bunu tarixi abidələrimizə, musiqimizə, mətbəximizə olan münasibətdə hiss edirik. Müəyyən təzyiqlərlə, alimlərin hazırladıqları faktlarla bunun qarşısını almağa çalışırıq. Azərbaycan xalqı ona məxsus olan mədəni sərvətin bir çoxunun – muğam sənəti, çövkən oyunu, tar, aşıq musiqisi, xalçaçılıq kimi Qarabağla bağlı olan mədəni irsimizin UNESCO-nun siyahısına daxil edilməsinə nail olub. Bu dəyərlər təkcə Azərbaycan xalqına yox, həm də bəşəriyyətə məxsusdur. Bu işdə Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın nüfuzu böyük rol oynayıb.
Əbülfəs Qarayev diqqətə çatdırıb ki, ölkəmiz Qarabağın işğalı ilə bərabər çox böyük mənəvi və mədəni itkilər verib. Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmiş Azərbaycan torpaqlarında 547 memarlıq abidəsi, o cümlədən 5 dünya, 393 ölkə, 149 yerli əhəmiyyətli abidə, 205 arxeoloji abidə, 927 kitabxana, 808 klub müəssisəsi, 85 musiqi məktəbi, 12 heykəl, 22 muzey, 4 rəsm qalereyası, 10 mədəniyyət və istirahət parkı, 4 dövlət teatrı və 2 konsert müəssisəsi dağıdılıb, yandırılıb və qarət edilib. Dünya əhəmiyyətli Kəlbəcər tarix-diyarşünaslıq muzeyi, nadir eksponatlara malik Şuşa şəhəri, Qarabağın tarix muzeyi, dünyada ikinci olan Ağdam çörək muzeyi, Zəngilandakı daş heykəllər ermənilər tərəfindən yerlə-yeksan edilib. Hazırda dağıdılmış və talan edilmiş memarlıq abidələri içərisində Yuxarı və Aşağı Gövhər ağa məscidləri, Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi, eyni zamanda yaxın və orta şərqin ən qədim yaşayış məskənlərindən olan Azıx və Tağlar mağaraları, Üzərliktəpə yaşayış məskəni, kurqanlar və yüzlərlə yerli və ölkə əhəmiyyətli tarixi abidələr var.
Nazir konfransın materiallarının elmi nəşr kimi çap ediləcəyini söyləyərək tədbirdə iştirak etdiklərinə və Azərbaycan xalqının ağrılı mövzusunu müzakirə edərək dəstəklədiklərinə görə beynəlxalq təşkilatların rəhbərlərinə, alimlərə, mütəxəssislərə minnətdarlığını bildirib, konfransın işinə uğurlar arzulayıb.
İRSİKA-nın baş direktoru Halit Eren konfransın rəhbərlik etdiyi qurumla Azərbaycanın Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə birgə hazırlanan layihə olduğunu söyləyib. Layihənin məqsədi Azərbaycanın Qarabağ bölgəsindəki mədəni və memarlıq irsinə diqqət çəkməyə və bu irsi qorumağa töhfə verməkdir. Bu, problemi müzakirə etməyə və sənədlər toplamağa, dünya ictimaiyyətini məlumatlandırmağa və bu mirasın qorunması istiqamətinə yönəlmiş elmi, professional və təcrübi təşəbbüsdür. Layihəyə əsasən bölgənin tarixi ilə bağlı qaynaqların nəzərdən keçirilməsindən mirasın qorunması və restavrasiyasına qədər müxtəlif istiqamətlər, bunlarla bağlı sahələr mütəxəssislər tərəfindən müzakirə ediləcək.
Bildirilib ki, təşkilatın 56 üzv ölkəsi bu mövzu ilə yaxından maraqlanır. Qurumun toplantılarında Azərbaycanın Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmiş torpaqlarında demoqrafik, mədəni və fiziki quruluşu dəyişdirməyə yönəlmiş, mədəni mirasın və müqəddəs yerlərin dağıdılması və işğal edilməsi, iqtisadi və digər sahələrdə qanunsuz fəaliyyətləri barədə narahatçılıq ifadə edilir. Bu baxımdan qurum üzv dövlətləri effektli tədbirlər görməyə çağırır.
Qurumun mədəni və memarlıq irsinin qorunması istiqamətində onillərə dayanan təcrübəsinin olduğunu söyləyən Halit Eren Qarabağın mədəni və memarlıq irsi ilə bağlı geniş layihəni İRSİKA-nın illik proqramlarına saldıqlarını və bu mövzunu diqqətdə saxlayacaqlarını söyləyib. Bu mövzunu beynəlxalq platformalara da çıxaracaqlarını və İslam dünyasının başqa bölgələrindəki mirasın qorunması ilə əlaqədar layihələr çərçivəsində də istinad edəcəklərini deyib. Vurğulayıb ki, layihənin nəticələri qurumun sənəd və nəşrləri vasitəsilə tanıdılacaq.
AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun “Eneolit və ilk tunc dövrü arxeologiyası” şöbəsinin müdiri, professor Hidayət Cəfərov işğal altında olan tarixi abidələrimiz və onların öyrənilməsi xronologiyası barədə danışıb.
Qeyd olunub ki, Qafqazda arxeoloji tədqiqatların öyrənilməsi ilk olaraq Qarabağdan başlanıb. Azıx və Tağlar mağaralarında daş dövrünün bütün mərhələlərinin əks olunduğunu söyləyən şöbə müdiri Qarabağın coğrafi şəraitinin insanların məskən salması üçün əlverişli olduğunu bildirib. O, işğal altında olan digər abidələr barədə də məlumat verib.
İki gün davam edəcək konfransda “Qarabağ Ermənistanın hərbi işğalı altında: qiymətləndirmə və nəticələr”, “Tarixdə Qarabağ”, “Qarabağın memarlıq irsi”, “Qarabağ incəsənəti və mədəni irsinin Azərbaycana identikliyi” mövzularında sessiya və müzakirələr aparılacaq.