Bakı, 13 mart, AZƏRTAC

Milli Məclisin deputatı, tanınmış publisist Elmira Axundova Dmitri Savelyevin rəhbərlik etdiyi Rusiya-Azərbaycan parlamentlərarası dostluq qrupunun jurnalistinə müsahibəsində iki ölkə arasında humanitar əməkdaşlığın gələcək perspektivlərindən danışıb. AZƏRTAC həmin müsahibəni təqdim edir.

-Bu yaxınlarda Sankt-Peterburqda müzakirə edilən MDB-nin iştirakçısı olan ölkələrin mədəni irsinin qorunub saxlanılması haqqında Konvensiyanın qəbul edilməsi nə kimi əhəmiyyət və aktuallıq kəsb edir?

-Biz Konvensiyanı qəbul etsək, bu, böyük iş olacaq. Konvensiya dövlətlərin tarixi abidələrə münasibətdə məsuliyyətini stimullaşdıracaq. Orada maraqlı və əhəmiyyətli olan olduqca çox məsələnin, o cümlədən MDB ölkələrinin mədəni irsi olan obyektlərin reyestrinin yaradılmasının əsası qoyulub. Amma müasir reallıqlar nəzərə alınmayıb. Reallıqlar isə belədir ki, MDB ərazisində zəifləməyən silahlı münaqişələr var – sənədi bu cür hazırlamaq olmaz. Bütün dünya kimi, MDB məkanı da təlatüm içindədir. Ölkələr bir-biri ilə münaqişə edir. Maddi-mədəni irs məhv olur. Ölkələrdən biri digər ölkənin qeyri-maddi irsinə yiyələnir. Canlı nümunə - Azərbaycanın işğal edilmiş əraziləridir. Burada yüzlərlə və minlərlə tarixi və arxeoloji abidə, onlarca kitabxana dağıdılıb, milyonlarca kitab, muzeylər və qəbiristanlıqlar yerlə bir edilib. Mən hələ bütün toponimlərin və yaşayış məntəqələrinin adlarının tam erməniləşməsindən danışmıram, yəni burada azərbaycanlıların yaşadığını xatırladan hər şey yox edilib. Buna görə də Azərbaycan çoxsaylı iradlarını təklif edib, həmkarları da bunu anlayışla və böyük diqqətlə qarşılayıblar. Biz işi davam etdiririk – çox böyük iş olacaq, çünki sənəd yetərincə natamamdır. Bununla belə, o, taleyüklüdür, bütün mübahisəli və zəif məqamlar aradan qaldırılmalıdır.

-Ölkələr arasında, məsələn, Rusiya ilə Azərbaycan arasında mədəni irsin qorunub saxlanılması üzrə birgə işə hər hansı maneə varmı?

-Nəinki heç bir problem yoxdur, əksinə, Heydər Əliyev Fondu Həştərxan vilayətində knyaz Vladimirə abidə ucaldıb, yəni Azərbaycan bu abidəni Rusiyaya hədiyyə edib. Azərbaycanda, demək olar, bütün pravoslav kilsələri bərpa edilib. Dövlətin vəsaiti hesabına Pravoslav Dini-Mədəniyyət Mərkəzi tikilib. Müqəddəs Mirodaşıyan Zövcələr Kafedral Kilsəsi bərpa edilib. Abidələrin çoxu Rus Pravoslav Kilsəsinə verilib. Bu, əsl tolerantlıq və qarşılıqlı etimada söykənən mədəni əməkdaşlıq nümunəsidir və mən yüzlərlə belə nümunə gətirə bilərəm. Heydər Əliyev Fondu onlarca ölkədə mədəni irs abidələrinin qorunub saxlanılmasında və bərpa edilməsində iştirak edir. Hətta Vatikanda bir neçə tablo və Roma katakombaları Heydər Əliyev Fondunun vəsaiti ilə bərpa edilib. Belə ki, Azərbaycan mədəni irsə, özü də təkcə özününkünə deyil, münasibət baxımından başqa dövlətlərə həqiqi örnək göstərir.

-Siz Rusiya ilə Azərbaycanın humanitar əməkdaşlıq səviyyəsini necə qiymətləndirirsiniz?

-Çox yüksək. Amma istərdim ki, Rusiyada da Azərbaycan dilinin öyrənilməsinə daha rahat şərait yaradılsın. Axı, burada çox böyük diaspor yaşayır. Hətta radio və ya televiziyada hər hansı kanalın açılması barədə düşünmək olar, çünki azərbaycanlılar hər bir şəhərdə yaşayırlar. Azərbaycanlı müəllifləri daha çox nəşr etmək olar. Düşünürəm ki, yazıçı və jurnalistlərin timsalında mədəni əlaqələr prosesi daha intensiv olmalıdır, çünki maraq var. Budur “Baku” jurnalı - bu jurnal Moskvada çox populyardır, özü də təkcə azərbaycanlılar arasında deyil. Azərbaycanda isə Bakıda rus dilində xeyli qəzet və jurnal nəşr olunur, çoxlu sayda rus dilində məktəb var, Moskva Dövlət Universitetinin və M.Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb Universitetinin filialları yaradılıb, qarşılıqlı olaraq fakültələr açılıb - indi həm Moskva Dövlət Linqvistika Universitetində Azərbaycan dili fakültəsi, həm də M.İ.Rudomino adına Ümumrusiya Dövlət Xarici Ədəbiyyat Kitabxanasında Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda yaxşı mənada Rusiyanın mədəni-maarif ekspansiyası baş verir və mən bunu alqışlayıram, çünki heç kəs heç kəsi dil öyrənməyə məcbur etmir. Sadəcə azərbaycanlılar həmişə rus dilinə və mədəniyyətinə can atıblar. Bizdə rus dilinin və mədəniyyətinin qorunub saxlanılması dövlətin sərəncamındadır. Bu, yenə də bizdən öyrəniləsi bir nümunə - tolerant və multikultural cəmiyyət tərbiyə olunması nümunəsidir.