Bakı, 14 avqust, Aygün Həsənova, Elşən Şahbalayev, AZƏRTAC

Orta əsr şəhər mədəniyyəti elementlərini bu gün də özündə yaşadan qədim Lahıc. İsmayıllı rayonu mərkəzindən 36 km məsafədə yerləşən Lahıc səfalı havası, yamyaşıl meşələri, qədim görünüşü, uca zirvələri, tarixi abidələri və tikililəri, sənətkarlıq nümunələri ilə bura gələn turistlərin sevimli məkanına çevrilib.

7 məscid, 7 bulaq, 7 məhəllə

Bazar meydanı Lahıcın giriş qapısıdır. Küçələrin dar olması səbəbindən qəsəbəyə avtomobil buraxılmır. Buranı ya atla, ya da piyada gəzməlisən. Qəsəbəni görmək istəyənlər avtomobillərini Bazar meydanının yaxınlığındakı ərazidə saxlaya bilərlər.

Bizə səfər boyu bələdçilik edən Lahıc Diyarşünaslıq Muzeyinin direktor müavini Maarif Əliyev deyir ki, yay aylarında hər gün Lahıca yüzlərlə turist gəlir. Elə biz də Lahıca gələr-gəlməz bunun şahidi olduq. Qəsəbənin girişində bir-birinin ardınca düzülmüş maşınlar hətta tıxac belə yaradırdı.

Lahıcın özəlliklərindən biri də burada yaradılan, inşa edilən tikililərin 7 rəqəmi ilə bağlı olmasıdır. Yəni tarixən burada 7 məscid, 7 bulaq, 7 məhəllə olub. Lahıc özü də Niyal adlanan 7 dağ silsiləsi ilə ovuc içi kimi əhatələnib.

Lahıc qəsəbəsində tatlar yaşayır. Etnik mənşəyinə görə əhali tat olsa da, özlərini lahıclı adlandırırlar.

Lahıc qədim sənətkarlıq mərkəzi kimi inkişaf edib. XVlll-XlX əsrlərdə qəsəbə mis qablar və silah istehsalının əsas mərkəzlərindən biri sayılırdı. Məmulatlar yüksək zövqlə və mürəkkəb naxışlarla bəzədilirdi. XlX əsrin ortalarında Lahıcda 200-dən artıq sənətkar emalatxanası fəaliyyət göstərirdi. Burada 127 peşə növü inkişaf etmişdi.

Əməkdar müəllim Hikmət Haqverdili deyir ki, Lahıc məktəbinin 120-dən çox yaşı var. Bu məktəbin məzunları tanınmış alimlər, ictimai xadimlərdi.

Lahıc folklor ansamblı

1980-ci ildən muzey-qoruğa çevrilmiş Lahıcda məhəllə və məscidlər, qədim qala və tikililər, hətta qədim hesab olunan şəxsi mülklər belə bu gün də qayğı ilə qorunur. Burada hər məhəllədə, hər tində üzərində tikilmə tarixi həkk olunmuş, dövlət tərəfindən qorunduğu bildirilən yazı lövhələrinə rast gəlmək mümkündür.

Lahıclılar əsasən misgərlik, dəmirçilik, zərgərlik, xalçaçılıq və digər peşələrlə məşğuldurlar. Bura ilin hər fəslində qonaqlı-qaralı olur. Lahıca ölkəmizin hər yerindən olduğu kimi, İran, Rusiya, Yaponiya, İtaliya və İspaniyadan gələn turistlər də az deyil.

Lahıc folklorunun da öz yeri var. Neçə illərdir yaranan Lahıc folklor ansamblı ölkəmizin bir çox festivallarının iştirakçısıdır.

Ən qədim su və kanalizasiya sistemi

Möhtəşəm küçə və meydanları ilə bu orta əsrlər şəhəri Qafqazda və dünyanın bir çox ölkələrində sənətkarlıq mərkəzi kimi məşhur olub.

Uzun illәr yerli ustaların düzәltdiklәri qablar vә silahlar bütün Qafqazda vә Yaxın Şәrqdә çox hәvәslә alınıb. Lahıc bu gün dә çoxsaylı sәnәt ocağı kimi inkişaf edir vә yaşayır. Bu günə qədər onlarla emalatxanada dədə-baba sənətini davam etdirən ustalar heyran olmuş turistlərin gözü qarşısında məişətdə istifadə edilən müxtəlif əşyalar hazırlayırlar.

Lahıcın məşhur misgərlərindən olan Kəbləmi Əliyev 40 ildir bu sənətlə məşğul olduğunu bildirdi. Ata-babasından qalan bu sənəti göz bəbəyi kimi qoruduğunu bildirən sənətkar, həmçinin misgərliyi gələcək nəslə də öyrətdiyini dedi.

Tarixi mənbələrə görə, Lahıcın ilk məhəlləsinin əsası III-IV əsrlərdə qoyulub. Maraqlıdır ki, şəhərdə min beş yüzdən artıq yaşı olan su və kanalizasiya sistemi fəaliyyət göstərir. Maarif Əliyev deyir ki, mərkəzi küçənin altında 1 m dərinlikdə 2 km uzunluğu olan üçsəviyyəli kollektor çəkilib. İlk iki səviyyədə xətlərlə içməli su, kollektorun aşağı hissəsi - çay daşından düzülmüş düzbucaqlı novça hər bir evin həyətində olan dəliklərdən daxil olan çirkab sular üçün nəzərdə tutulub. Sakinlərdən heç kim kanalizasiyanın harada başlayıb harada qurtardığını, hansı prinsiplə işlədiyini bilmir, lakin bu, kollektorun uzun əsrlər boyu işləməsinə mane olmur.

Əvvəllər Lahıca yol olmayıb. Əhali bir vaxtlar bu dolanbac dağ yollarının əvəzinə kiçik cığırlarla qəsəbəyə çətinliklə gedib-gəlib. Atla saatlarla qət edilən məsafəni indi rahat bir neçə dəqiqəyə getmək mümkündür. Bu isə kəndə turist axınına səbəb olur.

Deyirlər yüz eşitməkdənsə bir dəfə görmək kifayətdir. Əgər siz də hər qayası, hər daşı belə bir tarix danışan qədim lahıcın mehriban, gülərüz insanları, bir-birindən gözəl sənətkarlıq nümunələri ilə tanış olmaq istəyirsinizsə yolunuzu mütləq buradan salın.