Bakı, 12 yanvar, AZƏRTAC

İqtisadi inkişaf uzunmüddətli əmək və əsaslandırılmış strateji hədəflər olmadıqca çox həssas bir prosesə çevrilir və tez-tez kənar amillərin təzyiqinə məruz qalır. Xüsusilə idxal asılılığı və ixracda müəyyən azsaylı məhsullarla təmsil olunan resurs ölkələrində iqtisadi artımın iqtisadi inkişafa çevrilməsi adətən həmin resursların dünya bazarındakı qiymət çalxalanmalarından asılılığı iqtisad və idarəetmə elmlərində məlum məsələdir. İqtisadi artımın ən pik olduğu 2011-2012-ci illərdə Azərbaycan neft gəlirlərinə görə dünyada ən sürətlə artan iqtisadiyyata malik olsa da, son illər neftin dünya bazarındakı qiymətinin azalması, manat-dollar nisbətinin kəskin dəyişməsi və digər amillər milli iqtisadiyyatımızda müəyyən artım göstəricilərinin azalmasına gətirib çıxarıb. Bu baxımdan iqtisadi artımı bərpa etmək və uzunmüddətli strateji hədəf kimi dayanıqlı iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün xüsusi elmi-iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış hədəflərin qoyulması və həmin hədəflərə çatmaq üçün iqtisadi islahatların yeni dalğasının zəruriliyi açıq-aşkar hiss olunmağa başlayıb.

Bunu AZƏRTAC-a Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) rəyasət heyəti innovasiya şöbəsinin rəisi Vüqar Babayev bildirib.

Qeyd olunub ki, strateji hədəflər və müvafiq iqtisadi islahatların aparılması üzrə ölkə rəhbərliyinin vaxtında verdiyi vacib qərara əsasən hazırlanan “Azərbaycan Respublikasının milli iqtisadiyyat perspektivi üzrə Strateji Yol Xəritəsi” dayanıqlı iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün kifayət qədər ciddi və ümidverici bir sənəddir. Belə ki, sənədə uyğun olaraq konkret hədəflər və bu hədəflərə nail olmaq yolları göstərilib, “qızıl qayda”ya əsaslanan meyarlar müəyyənləşdirilib və milli iqtisadiyyatın rəqabətqabiliyyətliliyinin artırılması prioritetləşdirilib. Bu baxımdan sənəddə yer alan məsələlərin diqqətlə həyata keçirilməsi, əminliklə demək olar ki, orta və uzunmüddətli dövr üçün geniş perspektivlər açır.

Sənəddə elm, innovasiya, təhsil və tədqiqata verilən önəm isə xüsusilə vurğulanmalıdır. Qeyd olunduğu kimi, “Qabaqcıl texnologiyaların idxalı ilə yanaşı, həm də onu idarə edən insan kapitalının formalaşdırılması, ümumilikdə təfəkkür tərzinin yeni qlobal çağırış və meyillərə uyğun inkişafı həyata keçiriləcək. Daha qabaqcıl texnologiya və insan kapitalı daha yüksək əlavə dəyər yaradır. Azərbaycanın elmi potensialı qlobal meyillərə uyğun olaraq yeni texnologiyaların inkişafına töhfə verəcəkdir”. Beləliklə, iqtisadi inkişafın elm və texnologiyalar olmadan təsəvvür edilmədiyi müasir rəqabət şəraitində Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün elmə ayrılan diqqəti nəzərə alaraq elm-innovasiya-sənaye zəncirinin səmərəli təşkili xüsusi önəm qazanmış olur. İnsan kapitalının inkişaf etdirilməsi üzrə strateji hədəf elmi ictimaiyyət qarşısında innovasiyaya meyilli (elm və texnologiya tutumlu) istehsal (xidmət) sektorunun investisiya cəlbediciliyinin artırılması, klasteryaratma təşəbbüslərinin dəstəklənməsi və əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi üzrə əsas prioritetləri müəyyənləşdirməklə rəqabətqabiliyyətli milli iqtisadiyyatın formalaşdırılması vəzifəsini qoymuş olur.

V.Babayev bildirib ki, sənəddə nəzərdə tutulan “təhsil-elm-istehsal” əlaqələrinin səmərəliliyinin artırılması istiqamətindəki işlər artıq AMEA-da görülən işlərdə əksini tapıb. Belə ki, “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası “elm-təhsil-istehsal” zəncirində fəal iştirak etməklə Azərbaycanın qlobal istehsal zəncirində iştirakına öz töhfəsini verir. Hazırda AMEA “elm-təhsil-istehsal” zəncirini qurmaq məqsədilə tədqiqat universitetlərinin yaradılması ilə bağlı bir sıra addımlar atmışdır” fikrinin yer aldığı Strateji Yol Xəritəsində o da vurğulanır ki, “elmin inkişafı təşviq ediləcək, özəl sektor tərəfindən araşdırma və təkmilləşdirmələrə investisiya qoyuluşunu təmin etmək üçün stimullaşdırıcı tədbirlər görüləcəkdir... Elmi tədqiqatların aparılmasını, sınaqdan keçirilməsi və tətbiqini, “elm-istehsal-bazar” əlaqələrinin optimallaşdırılmasını təmin edəcək, köməkçi xarakterə malik qurumların yaradılması təşviq ediləcəkdir”.

Prezident İlham Əliyevin 2016-cı il 8 noyabr tarixli Sərəncamı ilə AMEA Yüksək Texnologiyalar Parkının (YTP) yaradılması məhz həmin institusional-təşkilati inkişafın parlaq nümunəsidir. Elmi tədqiqat işlərinə investisiyaların cəlb olunması, bu istiqamətdə sərmayə yatıran özəl sektora müəyyən güzəştlərin edilməsi və əlverişli mühitin yaradılması yolu ilə YTP strateji hədəflərə nail olmaq üçün öz töhfəsini verəcək. Milli iqtisadiyyatın neftdən asılılığını azaltmaq, idxaləvəzləyici sektorları inkişaf etdirmək, ixrac bazarlarında rəqabət üstünlükləri əldə etmək, qlobal dəyər zəncirlərində iştirakı artırmaq və digər strateji hədəflərə nail olmaq üçün Parkın görəcəyi işlər və perspektivlər kifayət qədər genişdir. Belə ki, qeyri-neft sektorları üzrə ideya və biliklərin dəstəklənməsi ilə resurs asılılığının azaldılması, kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsi istiqamətində YTP startaplara və özəl şirkətlərə əlverişli mühit yaratmaqla rəqabətqabiliyyətli bazar subyektlərinin yaradılması və idxaləvəzləyici sektorların formalaşdırılması, özəl şirkətlərə stimullaşdırıcı şərait yaratmaqla ixracmeyilli sektorlar üçün rəqabət üstünlükləri qazandırılması, bu istiqamətdə beynəlxalq əməkdaşlıq imkanlarından istifadə edilməsi, tədqiqat və təkmilləşdirmə işlərinin nəticəsi olaraq qlobal dəyər zəncirlərində spesifik məhsullar üzrə ixtisaslaşaraq bazar payı əldə edilməsi, nəzərdə tutulan sektor və hədəflər üzrə elmi problemlərin həlli istiqamətində proqram və tədqiqatlar həyata keçirilməsi üzrə AMEA-da, xüsusilə AMEA Yüksək Texnologiyalar Parkı üçün bütün lazımi infrastruktur şərait yaradılıb və bu qurumun cari ildən etibarən töhfələrini verə bilməsi üçün intensiv işlər həyata keçirilir.

İnnovasiya şöbəsinin rəisi vurğulayıb ki, ölkəmizin iqtisadi inkişafının dayanıqlılığı və rəqabətqabiliyyətliliyi baxımından önəmli olan Strateji Yol Xəritəsi həm elmə ayırdığı diqqət və əhəmiyyətinə, həm də beynəlxalq sınanmış təcrübələri nəzərə aldığına görə yüksək qiymətləndirilməli, hazırkı iqtisadi şəraitin müsbətə doğru dəyişdirilməsi üçün bütün müvafiq institutların birgə, fəal və məhsuldar iştirakı təmin edilməlidir.