Roma, 27 fevral, AZƏRTAC

İtaliyanın “L‘Osservatorio di Politica Internazionale” (OPI) tədqiqat mərkəzi tərəfindən TAP layihəsinin Avropa üçün əhəmiyyətinin təhlil olunduğu analitik məqalə hazırlanıb.

Məqalədə deyilir ki, TAP layihəsi Avropa enerji bazarı üçün son illər irəli sürülən ən önəmli layihələrdəndir. Layihənin strateji əhəmiyyəti onun enerji təminatının təhlükəsizliyini, mənbələrin və marşrutların şaxələndirilməsini əks etdirməsindən irəli gəlir. Bu amillər hazırda enerji tələbatının yarıdan çoxunu xarici mənbələr hesabına təmin edən və daxili enerji istehsalında nəzərəçarpacaq qıtlıq yaşayan Avropa İttifaqı (Aİ) üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Hesablamalar göstərir ki, Avropa daxilində istehlak edilən enerjinin yarıdan çoxu qitəyə kənardan daxil olur və bu tendensiya son 10 ildə dinamik şəkildə genişlənib. Cari geosiyasi kontekstdə enerji təminatının şaxələndirilməsi Avropa üçün ən münasib variantdır. Bu baxımdan “Cənub” qaz dəhlizi layihəsinin irəli sürülməsi Avropanın enerji siyasətində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqam Avropa strukturlarında da tez-tez gündəmə gətirilir.

Qeyd edilir ki, Azərbaycan qazını İtaliya vasitəsilə Avropaya daşıyacaq TAP boru kəməri layihəsindən İtaliya da daxil olmaqla, marşrut boyu bütün Aİ ölkələri faydalanacaq. Strateji əhəmiyyətinə görə layihə Aİ tərəfindən “ümumi maraq layihəsi” (PCİ) statusuna layiq görülüb. TAP “Şahdəniz-2” yatağından çıxarılan qazın Yunanıstan, Albaniya və İtaliya vasitəsilə Avropaya çatdırılmasını nəzərdə tutur. Uzunluğu 870 kilometr olan boru kəməri Türkiyə ilə Yunanıstan sərhədində yerləşən Kipoi məntəqəsində Trans-Anadolu qaz boru kəmərinə (TANAP) birləşəcək. TAP vasitəsilə ilk qazın 2019-cu ildə nəql edilməsi gözlənilir. Boru kəməri vasitəsilə ildə 10 milyard kubmetr qazın Avropaya daşınması nəzərdə tutulub. Gələcəkdə bu rəqəmin 20 milyarda çatdırılması gözlənilir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, TAP layihəsi Xəzər regionundan enerji ixracının mənzərəsini dəyişəcək. Bu məqam Beynəlxalq Enerji Agentliyi tərəfindən də təsdiqlənib. Belə ki, qurum Azərbaycanın, Qazaxıstanın, Türkmənistanın və Özbəkistanın zəngin neft-qaz ehtiyatlarının Avropa və Asiyada enerji istehlakında böyük fərqlər yarada biləcəyini bəyan edib.

Diqqətə çatdırılır ki, TAP boru kəmərinin inşası Avropanın enerji təminatının şaxələndirilməsi, qitənin enerji təhlükəsizliyinin təminatı, daşınma, saxlama və yeni strateji infrastrukturun implementasiyası kimi Aİ tərəfindən müəyyənləşdirilmiş prioritetlərə cavab verir. Avropa Komissiyası bu yaxınlarda “Cənub” qaz dəhlizi layihəsinin həyata keçirilməsi üzrə işlərin sürətləndirilməsinin vacibliyini bildirib. İldə 10 milyard kubmetr qazın Avropaya daşınması qitənin qaz təminatının şaxələndirilməsi, eyni zamanda, marşrut boyu ölkələrin səmərə əldə etməsi baxımından həyati önəm kəsb edir. TAP-ın reallaşması ilə İtaliya qaz təminatını diversifikasiya etməklə yanaşı, 2013-cü ilin martında qəbul edilmiş Milli Enerji Strategiyasında irəli sürülmüş hədəflərə nail olmaq istiqamətində önəmli addım atmış olacaq. İtaliya hesab edir ki, bu layihə həm də iqtisadi nöqteyi-nəzərdən böyük səmərə gətirəcək. Belə ki, TAP-ın iqtisadi faydası birbaşa xarici investisiyaların artması, eyni zamanda, yeni iş yerlərinin açılması baxımından özünü göstərir.

Maqsud Dadaşov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Roma