Bakı, 20 iyul, Əziz Məmmədov, AZƏRTAC 

Transplantasiya Azərbaycan tibbi üçün yeni sahə deyildir. Hələ 1971-ci ildə akademik Mirməmməd Cavadzadə tərəfindən Cənubi Qafqazda və Yaxın Şərqdə ilk dəfə böyrək köçürülməsi əməliyyatı uğurla aparılıb. Amma bəzi səbəblərə görə, milli səhiyyədə böyrək və qaraciyər transplantasiyasında 2000-ci illərə qədər müəyyən fasilə yaranıb. 2000-ci illərin əvvəlində professor Kamal Abdullayevin iştirakı ilə xarici həkimlər, xüsusən iranlı həkimlər tərəfindən bir sıra böyrək köçürülməsi əməliyyatı aparılıb. Yerli həkimlər analoji əməliyyatlara yalnız 2008-ci ildə başlayıblar. Məsələn, dünyada ən ağır cərrahiyyə əməliyyatlarından biri sayılan qaraciyər transplantasiyası əməliyyatı Qafqazda ilk dəfə 2008-ci il dekabrın 12-də Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasının (MNX) “Cərrahiyyə və orqan transplantasiyası” bölməsində aparılıb. Həmin bölmə bir dəstə həkim Türkiyə, Yaponiya, Böyük Britaniyada müvafiq təhsil alıb vətənə qayıdandan və işə başlayandan sonra təşkil edilib. Mütəxəssislərimizin nəticələri dünya standartlarına cavab verir. Məsələn, Fransa və Almaniyadan olan professorların audit yoxlamasından sonra MNX-nin “Cərrahiyyə və orqan transplantasiyası” bölməsi Qaraciyər Transplantasiyası üzrə Avropa Registrinə (European Liver Transplant Register) qəbul edilib. Bu günə qədər xəstəxanada böyrək transplantasiyası üzrə 356, qaraciyər transplantasiyası üzrə 107 əməliyyatın aparılması nailiyyətlərin məntiqi nəticəsidir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu sözləri Səhiyyə Nazirliyinin Transplantologiya işinin təşkili üzrə Əlaqələndirmə Şurasının üzvü, MNX-nin “Cərrahiyyə və orqan transplantasiyası” bölməsinin müdiri, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Mircəlal Kazımi “Azərbaycanda transplantologiyanın bu günü və perspektivləri” mövzusunda mətbuat konfransında söyləyib.

M.Kazımi xatırladıb ki, 1999-cu il oktyabrın 28-də “İnsan orqan və (və ya) toxumalarının transplantasiyası haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilib, 2000-ci ildə Nazirlər Kabinetinin qərarı əsasında transplantasiyasına icazə verilmiş orqan və ya toxumaların siyahısı tərtib edilib. O deyib: “Transplantasiya məsələlərində məsuliyyət birbaşa həkimlərin üzərinə düşür və buna görə də beyin ölümünün hansı mərhələsində orqanların transplantasiyasının mümkün olması məsələsi müzakirə edilməlidir. Meyitdən orqanların kəsilib götürülməsi məsələsi də təkcə bizdə deyil, bütün dünyada mübahisələr doğurur. Hazırda insan orqan və ya toxumalarının transplantasiyası haqqında qanuna dəyişikliklər edilir, axı canlı donorlardan yalnız böyrək və ya qaraciyər köçürmək olar. Özü də pasiyentlərə yalnız yaxın qohumlarının orqanları köçürülür, halbuki bütün dünyada ölən adamların orqanlarının transplantasiyası tətbiq edilir. Hazırda ölkədə kəskin orqan çatışmazlığı hiss edilir. Donorun fiziki sağlamlığı böyük əhəmiyyət daşıyır. Elə hallar olur ki, hətta ən yaxın qohumların böyrək və qaraciyəri pasiyentlərə uyğun gəlmir. Odur ki, orqan axtarışı Azərbaycan transplantologiyasının əsas problemlərindən biridir. Eyni zamanda, ölü donordan orqanların transplantasiyası mədəaltı vəzi və onun seqmentlərinin, onikibarmaq bağırsaq ilə birlikdə mədəaltı vəzinin, gözdə buynuz təbəqəsinin köçürülməsinə imkan verəcək. Bir çox məsələlərin qanunvericiliklə tənzimlənməsinə baxmayaraq, transplantologiya xeyli sayda sosial, psixoloji və hüquqi nüansları nəzərdə tutur”.

M.Kazımi Əlaqələndirmə Şurasının fəaliyyətinə də toxunaraq deyib: “İnsan orqanlarının və toxumalarının köçürülməsi məqsədi ilə respublikada səhiyyə naziri Oqtay Şirəliyevin əmri ilə Səhiyyə Nazirliyi yanında Transplantologiya işinin təşkili üzrə Əlaqələndirmə Şurası yaradılıb. Bundan əlavə, nazirin əmri ilə Şuranın tərkibi təsdiq edilib, bir sıra mühüm tapşırıqlar verilib. Əməliyyata ehtiyacı olan pasiyentlərin siyahılarının tərtib edilməsi Əlaqələndirmə Şurasının fəaliyyətinin əsas bəndlərindən biridir. Nazirlik Şuraya insan orqan və toxumalarının transplantasiyasının əlaqələndirilməsini, spesifik analizlərin aparılmasını, orqan köçürülməsinə ehtiyacı olan xəstələrin reyestrinin tərtib edilməsini, transplantasiya əməliyyatlarının növbəlilik prinsipi əsasında təşkilini tapşırıb. Əlaqələndirmə Şurası yaxın günlərdə nazirliyə transplantologiya sahəsinin təkmilləşdirilməsi, habelə donor bankının yaradılması üzrə Konsepsiya təqdim edəcək. Əhaliyə göstərilən tibbi xidmətlərin keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün səhiyyənin ayrı-ayrı sahələrində dövlət proqramlarının rolunu xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Məsələn, 2011-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin tarixində ilk dəfə MNX briqadası tərəfindən böyrək köçürülməsi əməliyyatı uğurla həyata keçirilib. Regional həkimlər müntəzəm əsasda xəstəxanamızda ixtisasartırma kursları keçir, habelə cərrahiyyə əməliyyatlarında bilavasitə iştirak ediblər”.