“Kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlər üzrə güzəştlərin müavinətlərlə əvəz olunmasının təmin edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2001-ci il 26 dekabr tarixli Fərmanına uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2002-ci il 22 yanvar tarixli 15 nömrəli qərarı ilə “Məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərə güzəştlərin müavinətlə əvəz olunması ilə əlaqədar onların ödənilməsi qaydası” təsdiq edilmişdir.

Məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərə güzəştlərin müavinətlə əvəz olunması ilə əlaqədar onların ödənilməsi qaydasında nəzərdə tutulur ki, onların istifadə etdikləri kommunal və digər xidmətlərin haqqı mərkəzləşmiş qaydada Dövlətqaçqınkom tərəfindən ödənilir. Bununla əlaqədar məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərdən xüsusi imtiyazlara malik olanların – Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyünün, müstəqilliyinin və konstitusiya quruluşunun müdafiəsi zamanı əlil olanların, Böyük Vətən müharibəsi əlillərinin, müharibə əlillərinə bərabər tutulanların, Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarının, həlak olmuş döyüşçülərin dul arvadlarının güzəştlərinin müavinətlə əvəz olunması üçün nəzərdə tutulan məbləğlərdən 15 min manat pensiya təyin edən orqanlar tərəfindən həmin şəxslərin şəxsi hesablarından azaldılaraq Dövlətqacqınkoma köçürülür.

Qaydaya əsasən, daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərin faktiki məskunlaşdıqları şəhər və rayonların xidmət təşkilatları (elektrik, qaz, su təchizatı və s. xidmət idarələri), yerli rayon (şəhər) və əraziləri işğal olunmuş rayonların icra hakimiyyətlərinin səlahiyyətli nümayəndələri, Dövlətqaçqınkomun həmin rayon (şəhər) üzrə nümayəndələri (nümayəndəsi olmayan rayon (şəhər) üzrə komitənin aidiyyəti şöbəsi) ilə birlikdə faktiki daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərin (o cümlədən pasport qeydiyyatına düşmüş və öz hesabına mənzil almış məcburi köçkünlərin) siyahısını onların istifadə etdikləri xidmətlərin növləri göstərilməklə, işğal olunmuş hər bir rayon (şəhər) üzrə ayrı-ayrılıqda təsdiq olunmuş forma əsasında tərtib edirlər.

Həmin siyahılar daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərin faktiki məskunlaşdıqları rayon (şəhər) icra hakimiyyətlərinin başçıları tərəfindən rübdə bir dəfə təsdiq edilərək Dövlətqaçqınkoma təqdim olunur. Eyni zamanda hər ay həmin siyahılardakı saya və göstərilən xidmətlərə uyğun olaraq kommunal və digər xidmət xərcləri üzrə tələb olunan məbləğ hər bir xidmət növü üzrə müəyyənləşdirilərək müvafiq maliyyə-mühasibat sənədləri hazırlanır və ödənişin aparılması üçün hər növbəti ayın 5-dən gec olmayaraq Dövlətqaçqınkoma təqdim edilir. Dövlətqaçqınkom isə öz növbəsində müvafiq ay üzrə kommunal və digər xidmət xərclərinin birbaşa xidmət təşkilatlarına ödənilməsi məqsədi ilə Maliyyə Nazirliyinə müvafiq ödəniş sənədlərini hazırlayıb təqdim edir.

Qayda ilə müəyyən edilmişdir ki, daimi məskunlaşmamış qacqın və məcburi köçkünlərin istifadə etdikləri kommunal və digər xidmətlərin haqqı, onların həcmi və dəyəri barədə təqdim olunmuş müvafiq maliyyə-mühasibat sənədlərinə uyğun olaraq, Dövlətqaçqınkom tərəfindən mərkəzləşmiş qaydada xəzinədarlıq vasitəsilə aşağıdakı kimi ödənlilir:

- elektrik enerjisindən istifadə haqqı- “Azərenerji”, “Bakıelektrikşəbəkə”,“Gəncəelektrikşəbəkə”, “Sumqayıtelektrikşəbəkə”, “Əlibayramlıelektrikşəbəkə” səhmdar cəmiyyətlərinə və Naxçıvan Energetika İdarəsinə;

- sudan istifadə haqqı- xidmət idarələrinə, o cümlədən Abşeron Regional Su Səhmdar Cəmiyyətinə, rayon (şəhər) su təsərrüfatı idarələrinə;

- təbii qazdan istifadə haqqı- “Azəriqaz” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinə;

- telefondan istifadə haqqı (şəhərlərarası və beynəlxalq danışıqlar istisna olmaqla)- Rabitə Nazirliyinə;

- digər xidmətlər (məişət tullantılarının daşınması və s.) üzrə- müvafiq xidmət təşkilatlarına.

Qaydaya görə, kommunal xidməti təşkilatları daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərin istifadə etdikləri müvafiq xidmətin (elektrik enerjisi adambaşına ayda 50 kvts nəzərdə tutulur) haqqını sayğacların göstəricilərinə (sayğac olmayan yerlərdə isə adambaşına müvafiq tarif və normalara) əsasən müəyyənləşdirirlər.

Qayda ilə müəyyən olunmuşdur ki, daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərin dəqiq siyahılarının tərtib edilməsinə və onlar tərəfindən istifadə edilmiş kommunal xidmətlərin xərclərinin məbləğinin düzgün hesablanmasına görə məsuliyyəti, bilavasitə daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərin faktiki məskunlaşdıqları rayon (şəhər), əraziləri işğal olunmuş rayon (şəhər) icra hakimiyyətlərinin, xidmət təşkilatlarının və Dövlətqaçqınkomun aidiyyəti məsul şəxsləri daşıyırlar.

Həmin qaydaya əsasən, daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlərin Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2001-ci il 26 dekabr tarixli Fərmanı ilə müəyyən olunmuş aylıq müavinətlərdən bir neçəsini almaq hüququ olduqda onlara həmin müavinətlərdən yalnız ən yüksəyi (yuxarıda göstərilən xüsusi imtiyazlılardan 15 min manat çıxmaq şərtilə) ödənilir.