REGİONLAR
Naxçıvan Muxtar Respublikası sürətli inkişaf yolunda
Naxçıvan, 23 yanvar, AZƏRTAC
Naxçıvan Muxtar Respublikası artıq 25 ildir ki, blokada vəziyyətində yaşamasına baxmayaraq, özünəməxsus hərtərəfli və dinamik inkişafını muxtariyyətin 90 illiyinin qeyd olunduğu 2014-cü ildə də davam etdirib.İl ərzində muxtar respublika iqtisadiyyatının bütün sahələrində dinamik inkişaf templəri qeydə alınıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin 2014-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunları barədə yaydığı məlumatlar da bunu təsdiq edir.
Komitənin məlumatına əsasən, keçən il muxtar respublikada 2 milyard 391 milyon manatlıq ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsal olunub. Bu da bir il əvvəlki müvafiq göstəricidən 1,3 faiz çoxdur. 2014-cü ildə hər bir nəfərə düşən ÜDM-nin həcmi 2013-cü ilə nisbətən 0,8 faiz artaraq 5465,2 manat səviyyəsində olub.
2013-cü illə müqayisədə 2014-cü ildə sənaye məhsulunun həcmi 2,5 faiz, kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu 6,1 faiz, nəqliyyat sektorunda yük daşınması 1,9 faiz, informasiya və rabitə xidmətlərinin həcmi 2,3 faiz, o cümlədən ixracın həcmi 1,5 faiz, əhalinin gəlirləri 2,2 faiz, bir işçiyə hesablanmış orta aylıq əməkhaqqı isə 3,9 faiz artıb.
Müasir texnologiyalarla təchiz olunmuş yeni sənaye müəssisələrinin yaradılması, sənayenin infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması sənaye məhsulunun dinamik artımını təmin edib.
Ötən il muxtar respublikada 891 milyon 486 min manat həcmində sənaye məhsulu istehsal olunub ki, bu da bir il əvvəlki müvafiq göstəricini 2,5 faiz üstələyir. Sənaye məhsulu istehsalının 95,6 faizi malların, 4,4 faizi isə xidmətlərin payına düşüb. Məhsulun 92,6 faizi özəl sektorda istehsal olunub.
Yenicə başa çatan ildə muxtar respublikada dövlət dəstəyi ilə 47 layihə üzrə istehsal və xidmət obyektləri istifadəyə verilib, iqtisadi fəaliyyətin müxtəlif sahələrində 30 layihə üzrə istehsal və xidmət obyektlərinin qurulması isə davam etdirilib.
Sənayedə istehsalın genişlənməsi ixracın da həcminə müsbət təsir göstərib, 2014-cü ildə 313 milyon 481 min ABŞ dolları dəyərində sənaye məhsulu ixrac olunub.
Muxtar respublikada cəmiyyətin hər bir üzvünün ərzaq məhsullarına olan tələbatının tam ödənilməsi diqqətdə saxlanır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2008-ci il 17 sentyabr tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “2008-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”nın qəbul edildiyi 2008-ci illə müqayisədə bitkiçilik məhsullarının həcmi 2,4 dəfə artaraq 229 milyon 646 min manata, heyvandarlıq məhsullarının həcmi isə 2,1 dəfə artaraq 125 milyon 511 min manata çatıb.
Məhsul istehsalçılarının kənd təsərrüfatı maşın və mexanizmləri ilə təchizatı davamlı olaraq yaxşılaşdırılır. “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin xətti ilə 260 ədədi 2014-cü ilin yanvar-dekabr aylarında olmaqla, cəmi 1505 ədəd müxtəlif təyinatlı kənd təsərrüfatı texnikası və avadanlıq alınaraq muxtar respublikaya gətirilib. 2014-cü ildə 276 ədəd müxtəlif təyinatlı kənd təsərrüfatı texnikası və avadanlıq lizinq yolu ilə məhsul istehsalçılarına verilib. İl ərzində məhsul istehsalçıları 3867,3 ton mineral gübrə ilə təmin olunub.
Muxtar respublikada məhsuldar və keyfiyyətli toxum növləri istehsalının stimullaşdırılması məqsədilə toxumçuluq təsərrüfatlarının maddi-texniki bazası möhkəmləndirilib, Naxçıvan şəhərində toxumçuluq təsərrüfatı üçün yeni kompleksin inşası davam etdirilib. Muxtar respublikanın əsas toxumçuluq bazası olacaq bu kompleksdə taxılla yanaşı, digər bitki toxumlarının satışının da həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub. Hazırda muxtar respublikada 6 toxumçuluq təsərrüfatı fəaliyyət göstərir.
Hesabat ilində taxılçılıq əsas əkinçilik sahəsi kimi diqqət mərkəzində saxlanılıb. 2014-cü ilin məhsulu üçün 35749,7 hektar sahədə taxıl əkilib ki, bunun da 26274,1 hektarını buğda, 9475,6 hektarını isə arpa təşkil edib. Bir il əvvələ nisbətdə taxıl əkini sahələrinin həcmi 425,7 hektar artıb. Taxıl zəmilərindən 103 min 70 ton məhsul toplanıb ki, bu da 2013-cü illə müqayisədə 110 ton çoxdur.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2012-ci il 14 fevral tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “2012-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın icrası istiqamətində 2014-cü ildə 6 yeni istixana kompleksi yaradılıb.
Kənd təsərrüfatının əsas sahələrindən biri olan heyvandarlığın inkişafının davamlı olaraq dəstəklənməsi iribuynuzlu mal-qaranın və xırdabuynuzlu heyvanların baş sayının, ət və süd məhsulları istehsalının həcminin artmasına öz təsirini göstərib. 2014-cü ildə muxtar respublikada 5 heyvandarlıq təsərrüfatının yaradılması, 2 heyvandarlıq təsərrüfatının genişləndirilməsi başa çatdırılıb, 1 heyvandarlıq kompleksinin yaradılması üzrə işlər davam etdirilir.
Kənd təsərrüfatının mühüm sahələrindən olan arıçılığın və balıqçılığın inkişafı məqsədilə tədbirlər görülüb, 1 balıqçılıq təsərrüfatının fəaliyyətinin genişləndirilməsi başa çatdırılıb, 1 arıçılıq təsərrüfatının yaradılması davam etdirilib.
Başa çatan ildə muxtar respublikada 9 kəhrizin təmiri yekunlaşıb.
2014-cü ildə meşə fondunun mühafizə olunması, bərpası, yeni meşəliklərin salınması istiqamətində 536,5 hektar sahədə meşəsalma və meşə bərpa işləri aparılıb, 440,7 min ədəd ağac və bəzək kolları əkilib.
Ötən il muxtar respublikada infrastruktur quruculuğu istiqamətində əsas kapitala 924 milyon 629 min manat həcmində investisiya yönəldilib ki, bunun da 806 milyon 943 min manatı və ya 87,3 faizi tikinti-quraşdırma işlərinin payına düşüb. Bu müddətdə muxtar respublikada 296 müxtəlif təyinatlı obyekt tikilib, yenidən qurulub və ya əsaslı təmir olunub, 153 müxtəlif təyinatlı obyektin tikintisi, yenidən qurulması və ya əsaslı təmiri davam etdirilib.
Həyata keçirilən irimiqyaslı infrastruktur quruculuğu tədbirləri muxtar respublikanın bütün inzibati ərazisini, o cümlədən ucqar yaşayış məntəqələrini də əhatə edir. 2014-cü ildə 8 kənd mərkəzi istifadəyə verilib, 8 kənd mərkəzinin inşası davam etdirilib. Bundan əlavə, bu dövr ərzində 1 şəhər mərkəzi istifadəyə verilib.
Hesabat ilində muxtar respublikada 4 yaşayış binasının tikintisi, 6-sının yenidən qurulması, 2-nin əsaslı təmiri, 6-sının təmiri başa çatdırılıb, 4-nün tikintisi, 4-nün yenidən qurulması, 1-nin əsaslı təmiri, 1 yaşayış binasının isə təmiri davam etdirilib. Bundan əlavə, Naxçıvan şəhərində “Gənclər şəhərciyi” yaşayış kompleksinin tikintisi davam etdirilib, yeddi yaşayış binasında istilik xətlərinin yenidən qurulması, doqquz binada istilik xətlərinin təmiri başa çatdırılıb.
Yerli istehsal sahələrinin inkişafı nəticəsində 2014-cü ildə muxtar respublikada 352 növdə məhsul istehsal olunub. Bu məhsulların 117 növü ərzaq, 235 növü qeyri-ərzaq məhsullarıdır. 107 növdə ərzaq, 229 növdə qeyri-ərzaq məhsulları olmaqla, ümumilikdə, 336 növdə məhsula olan tələbatın yerli istehsal hesabına ödənilməsi təmin edilib.
Muxtar respublika iqtisadiyyatının aparıcı qüvvəsi sayılan sahibkarlığın inkişafı istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilməklə iqtisadiyyatın davamlı inkişafı təmin olunub. İl ərzində muxtar respublikada sahibkarlıq fəaliyyəti üçün verilən kreditlərin həcmi 33 milyon 548 min 500 manat təşkil edib. Ümumilikdə, 2014-cü ildə muxtar respublikada bank və kredit təşkilatları tərəfindən iqtisadiyyatın bütün sahələri üzrə təsərrüfat subyektlərinə 54 milyon 457 min manat həcmində kreditlərin verilməsi təmin edilib ki, bu da 2013-cü ildəki müvafiq göstəricidən 9,4 faiz çoxdur. 2014-cü ildə muxtar respublikada 22 hüquqi və 2796 fiziki şəxs qeydiyyata alınıb.
Muxtar respublika iqtisadiyyatının dinamik inkişafı üzrə həyata keçirilən mühüm tədbirlər nəticəsində əhalinin rifah halı yaxşılaşıb və alıcılıq qabiliyyəti daha da yüksəlib. 2014-cü ildə muxtar respublikanın istehlak bazarında əhaliyə 1 milyard 331 milyon 581 min manatlıq istehlak malları satılıb və pullu xidmətlər göstərilib ki, bu da bir il əvvəlki göstəricidən 1,4 faiz çoxdur.
Muxtar respublika iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi və dinamik inkişafı xarici ticarət əlaqələrinin genişlənməsinə müsbət şərait yaradıb. 2014-cü ildə muxtar respublikada xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi 517 milyon 427 min ABŞ dollarına çatıb ki, bu da bir il əvvəlki müvafiq göstəricidən 1,1 faiz çoxdur. Xarici ticarət dövriyyəsinin 408 milyon 640 min ABŞ dollarını və ya 79 faizini ixrac, 108 milyon 787 min ABŞ dollarını və ya 21 faizini isə idxal təşkil edib. Bu müddətdə 299 milyon 853 min ABŞ dolları həcmində müsbət saldo yaranıb. Son bir il ərzində ixracın həcmi 1,5 faiz artıb, idxalın həcmi isə 0,7 faiz azalıb.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev ötən ilin aprelin 8-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyinə həsr olunmuş təntənəli mərasimdə muxtar respublikanın sosial-iqtisadi inkişafını, burada görülən genişmiqyaslı işləri yüksək qiymətləndirib. Dövlətimizin başçısı deyib: “Sevinirəm ki, bu gün Naxçıvan çiçəklənən bir diyardır. Dünən son bir il ərzində Naxçıvanda görülən işlərlə bir daha tanış olarkən gördüm ki, nə qədər böyük işlər görülür, Naxçıvan rəhbərliyi muxtar respublikanın inkişafı üçün nə qədər böyük sevgi ilə, diqqətlə səylər göstərir. Bütün bu uğurlar münasibətilə naxçıvanlıları ürəkdən təbrik edirəm”.
AZƏRTAC-ın Naxçıvan Muxtar
Respublikasındakı bürosu