DÜNYA
Seçkilər İran xalqının yola Həsən Ruhani ilə davam etmək istədiyini göstərdi
Tehran, 20 may, AZƏRTAC
İkinci dəfə İran prezidenti seçilən Həsən Ruhani 1948-ci ildə anadan olub. İbtidai təhsilini dünya şiələrinin mərkəzi hesab edilən Qum şəhərindəki mədrəsədə alıb. Tehran universitetinin hüquq fakültəsini bitirdikdən sonra Böyük Britaniyanın Qlazqo şəhərindəki Kaledon universitetində elmi işini müdafiə edərək doktorluq elmi dərəcəsinə yiyələnib. Ərəb, ingilis, fransız, alman və rus dillərini mükəmməl bilir.
Həsən Ruhani müxtəlif illərdə İran parlamentinin sədr müavini, Ali Təhlükəsizlik Şurasının katibi, Ali Rəhbərin yanında fəaliyyət göstərən Strateji Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri vəzifələrində çalışıb. İran-İraq müharibəsi zamanı ordu komandanlığında müxtəlif vəzifələr tutub. 2003-2005-ci illərdə Qərb dövlətləri ilə İranın nüvə proqramı barəsində aparılan danışıqlarda nümayəndə heyətinə rəhbərlik edib.
İslam İnqilabının fəal tərəfdarı olan Həsən Ruhani gənclik illərində Pəhləvi rejiminin əleyhinə təbliğat apardığı üçün bir neçə dəfə həbs olunub. Təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün sonra Fransaya gedərək bir müddət Parisdə yaşayıb. İnqilab qələbə çaldıqdan sonra imam Xomeyni ilə birlikdə vətəninə qayıdıb.
Fəal siyasətə qoşulan Həsən Ruhani 2013-cü ildə İranın prezidenti seçildikdən sonra Qərb dövlətləri ilə münasibətləri normallaşdırmağı, ölkəsinə qarşı tətbiq olunmuş sanksiyaların ləğvini əsas vəzifə kimi qarşısına məqsəd qoyub və bu sahədə böyük uğurlar əldə edib. İranın Ali Rəhbəri Ali Xamneyinin xeyir-duasını alaraq nüvə proqramının məhdudlaşdırılması istiqamətində ABŞ və Avropa ölkələri ilə danışıqlara başlayıb və ölkənin iqtisadi maraqlarını çox dəqiqliklə qoruya bilib. Uzun sürən çətin danışıqlardan sonra 2015-ci ildə ABŞ və Avropa ölkələri İranla əlaqələrini genişləndirməyə başladılar. İnqilabdan sonra ilk dəfə olaraq İran prezidentlərindən məhz Həsən Ruhani ABŞ prezidenti Barak Obama ilə telefonla danışdı (2013). Danışıqların detalları haqqında məlumat verilməsə də, qeyd etmək lazımdır ki, məhz bu telefon danışığından sonra sanksiyaların aradan qaldırılması üçün razılıq əldə olundu. Bunun ardınca isə Qərb şirkətləri İranın avtomobil, neft-qaz, mədən və digər sənaye sahələrini investisiya yatırmaq istəklərini bildirdilər.
Lakin dünya bazarlarında neft qiymətinin kəskin şəkildə aşağı düşməsi İran iqtisadiyyatına təsirsiz ötüşmədi. Buna baxmayaraq, İranın ixrac potensialı onun defolta uğramasının qarşısını aldı. Həsən Ruhani neft erasının başa çatdığını başa düşərək ölkənin inkişafı üçün yeni yollar aramağa başladı. Hökumət İranı Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin tərkib hissəsinə çevirmək məqsədilə Fars körfəzini Avropanın nəqliyyat dəhlizləri ilə birləşdirmək istiqamətində addımlar atdı. Qəzvin-Rəşt dəmir yolunun tikintisi sürətləndi. Azərbaycan ilə yaxın əməkdaşlıq əlaqələri quran İran Astara (İran) - Astara (Azərbaycan) dəmir yolu xəttinin çəkilməsi ilə dünyaya açıldığını göstərdi. Qəzvin-Rəşt-Astara dəmir yolu, həmçinin yaxın illərdə İrana və Azərbaycana iqtisadi dividentlər qazandıracaq.
Ötən ilin avqustunda Bakıda Azərbaycan, İran və Rusiya prezidentlərinin görüşü üçtərəfli formatda əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişafında yeni mərhələnin əsasını qoydu. Bu görüş yalnız nəqliyyat, logistika, enerji sahələrində əməkdaşlığı deyil, həm də geostrateji birliyi təcəssüm edirdi. Həsən Ruhaniyə qədər region dövlətlərinin heç biri ilə İran bu formatda əməkdaşlıq əlaqələri qurmayıb.
Yerli mətbuat qeyd edir ki, Həsən Ruhaninin prezidentliyi dövründə İran dünya dövlətlərinin etibarını qazanaraq bərabər hüquqlu müttəfiq ola biləcəyini sübuta yetirdi. Eyni zamanda, Yaxın Şərqdə mövqelərini möhkəmləndirərək bölgədə əhəmiyyətli dövlət olduğunu göstərə bildi.
Bütün bunlar Həsən Ruhaninin ikinci dəfə prezident seçilməsini şərtləndirdi və o, seçkilərdə inamlı qələbə qazandı.
Rabil Kətanov
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
Tehran