Bakı, 21 fevral, AZƏRTAC

Xalqımız XX əsrin əvvəllərindən bəri erməni millətçilərinin davamlı olaraq həyata keçirdiyi deportasiya, etnik təmizləmə və soyqırımına məruz qalıb. Müasir dövrümüzdə törədilmiş Xocalı faciəsi isə onların arasında öz miqyasına, amansızlığına və qəddarlığına görə xüsusilə fərqlənir.

1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Xocalıda erməni quldurlarının törətdiyi dəhşətli soyqırımı xalqımızın yaddaşında ən ağır faciələrdən biri kimi yaşayır. Həmin gecə 613 nəfər şəhid olmuş, o cümlədən 106 qadın, 63 azyaşlı uşaq, 70 qoca öldürülmüş, 8 ailə tamamilə məhv edilmiş, 25 uşaq hər iki valideynini, 230 uşaq valideynlərindən birini itirmiş, 1275 nəfər girov götürülmüş, 487 nəfər itkin düşmüşdü. İtkin düşənlərdən 150-nin taleyi indiyədək məlum deyil...

Xocalı soyqırımı da daxil olmaqla, bütöv bir tarixi dövrü əhatə edən qanlı hadisələrin yaddaşlardan silinməməsi, erməni millətçilərin törətdikləri cinayətlərin ifşası məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Baş Prokuroru Zakir Qaralovun əmrinə əsasən Hərbi Prokurorluğunun binasında Soyqırımı Muzeyi yaradılıb. Muzeydə 200 illik bir dövrdə ermənilərin xalqımıza qarşı törətdikləri qırğın və soyqırımlarını əks etdirən çoxsaylı tarixi sənədlər – fotoşəkillər, istintaq materialları, həmçinin rəsm əsərləri və digər eksponatlar toplanıb. Sahəsi 320 kvadratmetr olan muzey dörd bölmədən – tarix, deportasiyalar-repressiyalar, soyqırımları və terror bölmələrindən ibarətdir.

Bu günlərdə nəşr olunmuş “Soyqırımı muzeyi” kitabı eyniadlı muzeyə qiyabi ekskursiya təsiri bağışlayır. Xocalı faciəsinin 25 illiyi ərəfəsində reallaşdırılan layihənin həmmüəllifi, Azərbaycan Respublikası Baş prokurorunun müavini – hərbi prokuror, ədliyyə general-leytenantı, əməkdar hüquqşünas, hüquq elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Xanlar Vəliyev kitaba yazdığı “Ön söz”də muzeyin əhəmiyyətindən bəhs edir, onu xalqımızın qan yaddaşının qorunması və soyqırımı qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsinə xidmət edən mükəmməl tarixi abidə kimi səciyyələndirir.

Azərbaycan Respublikası Hərbi Prokurorluğunun və AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun birgə layihəsi olan kitab ulu öndər Heydər Əliyevin və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Xocalı faciəsi ilə bağlı fikirlərini əks etdirən sitatlarla açılır. Nəşrə BMT-nin soyqırımı siyasətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında konvensiyasından çıxarış, habelə soyqırımı siyasətini pisləyən bir sıra beynəlxalq sənədlər daxil edilib. 1905-1907, 1917-1920-ci illərdəki soyqırımları, 1990-1993-cü illərdə Azərbaycan ərazilərinin işğalı, eləcə də sovet hakimiyyəti illərində Kremlin antiazərbaycan və ermənipərəst mövqeyi, xalqımıza qarşı həyata keçirilən deportasiya və işğal siyasəti oxucuya tarixi foto və sənədlərin dili ilə çatdırılır. Nəşrə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti rəhbərlərinin müvafiq çıxış və məktublarının daxil edilməsi mötəbər mənbə kimi kitabın əhəmiyyətini daha da artırır.

Kitabda Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümü ilə bağlı keçirilən ümumxalq yürüşünü, muzeydə nümayiş olunan eksponatları, Qazax, Goranboy, Tərtər və Ağdamda erməni vandalizminin izlərini, habelə “Xocalıya ədalət!” kampaniyası çərçivəsində həyata keçirilən tədbirləri əks etdirən çoxsaylı sənəd və fotolar yer alır.

“Soyqırımı muzeyi” kitabı təkcə tarixi faciəni əbədiləşdirən abidə barədə dolğun, zəngin və hərtərəfli məlumat vermir, həm də xalqımıza qarşı erməni millətçilərinin zaman-zaman törətdikləri vəhşiliklərin xronologiyasını əks etdirir. Həmin müddətdə itirilən torpaqlar, sinəsinə dağ çəkilən yurd yerləri, namərd gülləsinə tuş gələn soydaşlarımız, dağıdılan maddi-mənəviyyat abidələri də tərtibçilərin diqqətindən yayınmayıb.

Kitabda elə bir foto və sənəd yoxdur ki, onun üzərindən soyuqqanlı keçmək mümkün olsun. Burada toplanan materialların hər biri müdhiş hadisələri yenidən xatırladır, təcavüzkar erməni millətçilərinin insanlığa sığmayan cinayət əməllərinə qarşı nifrət və qəzəb hissləri oyadır. Kitabı vərəqlədikcə sanki yenidən həmin günlərə qayıdır, uşaqların, qocaların donaraq öldüyü qarlı dağ cığırları ilə addımlayır, insan qanı ilə suvarılan şəhərin xarabalıqlarını dolaşırsan. Muzeyin özü kimi, ondan bəhs edən kitab da bəşər tarixində törədilən ən dəhşətli cinayətlərdən birinin - Xocalı soyqırımının yaralarını və ağrılarını özündə yaşadır.

Soyqırımı muzeyi və eyniadlı kitab bir növ ittiham aktıdır. Burada toplanmış faktik materiallar erməni quldurlarının törətdikləri qətliam barədə dolğun təsəvvür yaradır. Yəqin ki, erməni millətçilərinin ədalət məhkəməsi qarşısında cavab verəcəkləri gün gələcək və o vaxt muzeydəki eksponatlar onların cinayət əməllərini təsdiqləyən təkzibolunmaz sübut-dəlil rolu oynayacaq.