Bakı, 25 fevral, Ceyhun Rüstəmov, AZƏRTAC

Azərbaycan üzümçülüyün inkişaf etdirilməsi üçün olduqca əlverişli torpaq-iqlim şəraitinə malik ölkələrdən biridir. Ölkəmizdə aqrar sektorun ənənəvi istiqamətlərindən olan üzümçülüyün əvvəlki şan-şöhrətini qaytarmaq üçün bu sahəyə dövlət səviyyəsində xüsusi diqqət yetirilir. Üzümçülüyü, xüsusilə də şərabçılığı dirçəltmək istiqamətində mühüm addımlar atılır. Buna baxmayaraq, hələ də qarşıda bir sıra mühüm vəzifələr durur və onların həllinə nail olunmalıdır.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutunun direktoru, Beynəlxalq Üzümçülük və Şərabçılıq Akademiyasının həqiqi üzvü Tariyel Pənahov bu sahənin inkişafı ilə bağlı fikirlərini AZƏRTAC-la bölüşüb.

Üzüm sahələrinin respublikada ən azı 50 min hektara çatdırılması reallıqdır

Tariyel Pənahov deyib: “Azərbaycanın torpaq-iqlim şəraiti demək olar ki, əksər bölgələrdə üzüm-şərab istehsalı üçün tam əlverişlidir. Ancaq aparılan hesablamalar göstərir ki, kənd təsərrüfatının aparıcı sahəsi kimi bu gün üzüm sahələrinin respublikada ən azı 50 min hektara, şərab istehsalının isə 30-35 mln dal/l çatdırılması reallıqdır. Lakin bu böyük və əhəmiyyətli sahənin inkişafına yenidən baxılması və qiymətləndirilməsi zərurəti gündəmə gəlir. Üzümçülük süfrə və texniki sortlar üzrə rayonların spesifik şəraitinə uyğun olaraq ixtisaslaşdırılmalıdır. Üzüm bitkisinin xəstəlik və zərərvericiləri də təbii iqlim şəraitindən asılı olaraq eyni vaxtda öz təsirini göstərmir. Bu mühüm ekoloji amil nəzərə alınmalıdır. Bütün regionlar üçün sortlar yerli şəraitə uyğun seçilib yerləşdirilməli, onların aqrotexnikası da bölgələr üzrə müəyyən normativlərə uyğun hazırlanıb istehsalata təqdim edilməlidir”.

Əhalinin təzə süfrə üzümünə tələbatı ildə azı 40-50 min ton təşkil edir

Əhalinin təzə süfrə üzümünə tələbatının ildə azı 40-50 min ton təşkil etdiyini diqqətə çatdıran institut direktoru qeyd edib ki, bu üzüm sortları onlar üçün uyğun şəraitdə əkilib-becərilməlidir. Respublikada üzüm sortlarının genefondunun düzgün təyin edilib qorunması, seleksiya məsələlərinin genişləndirilməsi daha məhsuldar üzüm sortlarının yaradılması, yerlərə təqdim edilməsi və bütün bunların elmi əsaslarının hazırlanması istiqamətində elmi axtarışlar aparılması zərurətini ortaya çıxarır.

2020-ci ilədək 50 min hektar yeni üzüm bağları salınacaq

Mütəxəssis bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin üzümçülüyün inkişafı ilə bağlı verdiyi tapşırıqlar və “2012-2020-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında üzümçülüyün inkişafına dair Dövlət Proqramı” ilə əlaqədar olaraq 2020-ci ilədək ölkədə 50 min hektar yeni üzüm bağlarının salınması nəzərdə tutulur. Bunun üçün əkin sxemindən asılı olaraq 100 milyon ədəddən çox keyfiyyətli, məhsuldar, xəstəlik və zərərvericilərə davamlı üzüm tingi tələb olunur. Digər tərəfdən respublikada yerli üzüm sortlarının qorunub saxlanılması, üzümlüklərin uzunömürlülüyünün təmin edilməsi, fitosanitar və ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün fillokseraya davamlı, qiymətli yerli üzüm sortlarından ibarət calaq əkin materialına böyük tələbat var. Bu tədbirlərin uğurla həyata keçirilməsi baxımından Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutunun nəzdində fillokseraya davamlı yerli qiymətli üzüm sortlarından ibarət calaq ting istehsal edən emalatxananın yaradılması, qiymətli yerli sortlardan və fillokseraya davamlı sortlardan ibarət calaqaltı və calaqüstü bağların salınması məqsədəmüvafiqdir.

Tariyel Pənahov Üzümçülük və Şərabçılıq Elmi-Tədqiqat İnstitutunda alim və mütəxəssislərin iştirakı ilə Mərkəzi Dequstasiya Komissiyasının formalaşdırılmasının, rəqabətqabiliyyətli emal məhsullarının yaradılmasının, üzümçülük və şərabçılığın ölkəmizdəki zəngin tarixinin, qədim ənənələrin, qiymətli milli üzüm və şərab növlərinin təbliğinin, bu sahədəki innovasiyaların mənimsənilməsi və tətbiqi məqsədilə beynəlxalq dequstasiyaların, seminarların və sərgilərin təşkilinin ümumi işə töhfə verə biləcəyini deyir.

Kiçik torpaq sahələrində böyük miqdarda və lazımi məhsulları əldə etmək iqtisadi cəhətdən sərfəli sayılmır

“Hesab edirik ki, üzüm-şərab istehsalında olan potensial imkanlara yenidən baxılmasına ehtiyac var. Təcrübə göstərir ki, bütün hallarda kiçik istehsalçılar və xırda kəndli təsərrüfatları az torpaq sahələrində böyük miqdarda və lazımi məhsulları əldə etmək iqtidarında deyillər. Bu da nə sahibkarlar, nə də dövlət üçün iqtisadi cəhətdən sərfəli sayılmır. Əl əməyinə arxalanan belə təsərrüfatlar torpaqların müasir aqrotexniki üsulla becərilməsinə sərf etdikləri maya dəyəri müqabilində səmərə götürmək imkanından demək olar ki, məhrumdurlar. Adi hesablamalarla bilmək olar ki, ölkədə ən az vəsait sərf etməklə, ilk növbədə, 50 min hektar sahədə üzüm plantasiyası salmaqla 4 il ərzində, yəni 2020-ci ilədək 450-500 ton üzüm istehsal etmək olar. Bu, həm də 25-30 mln dal/l şərab materialı deməkdir. Nəticədə ilboyu işləyəcək zavodlarda 50-60 min kənd əhalisi yeni iş yeri ilə təmin olunar”, - deyə mütəxəssis bildirib.

Üzüm-şərab istehsalını elmi əsaslarla inkişaf etdirmək məqsədi ilə yeni qurumun yaradılması təklif olunur

İnstitut direktoru qeyd edib ki, bu məsələlərin konkret həlli müəyyən struktur dəyişikliyi ilə baş verə bilər. Belə ki, Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutunun elmi kadr potensialından daha çox faydalanmaq və üzüm-şərab istehsalını elmi əsaslarla inkişaf etdirmək məqsədi ilə institutun bazasında ya MMC və ya elmi istehsalat şirkəti adlanan hər hansı bir qurumun olması və ona dövlət dəstəyi ilə müvafiq torpaq sahəsinin və texniki avadanlıqların təmin edilməsi məqsədəuyğun olardı. Bu, elmin istehsalatla bağlılığının səmərəli forması kimi həm elmin, həm də üzüm-şərab istehsalının yeni uğurlarına qarant hesab edilə bilər.