Bakı, 10 fevral (AZƏRTAC). Kiçik Qafqazın ətəklərində, Xəzərin sahilində, Samur-Abşeron ovalığında yerləşən Xaçmaz rayonu ecazkar təbiəti ilə şöhrət qazanmışdır. Tarixən füsunkar gözəlliyi, mülayim iqlimi, bərəkətli torpağı, yaşıl, sıx meşələri, çınqıllı-daşlı çayları, şəfalı bulaqları, qədim abidələri, təkrarsız mənzərələri bu diyara yolu düşən səyyahları, turistləri və digər qonaqları heyran etmişdir. Qədim tarixə malik Xaçmazın müasir görkəmi də buraya turist axınının güclənməsinə əlavə stimul verir. Rayon ərazisindəki meşələr, parklar, xiyabanlar, muzeylər, nadir memarlıq üslubunda inşa edilmiş binalar və tarixi abidələr göz oxşayır.

Bu gün 156 min nəfər əhalisi olan Xaçmaz rayon kimi 1930-cu ildə formalaşmışdır. Hazırda 1.046 kvadratkilometr ərazisi olan Xaçmaz rayonunun tabeliyində 2 şəhər, 12 qəsəbə, 136 kənd, 28 inzibati ərazi vahidi, 70 bələdiyyə vardır. Rayonun ərazisində 22 xalqın və etnik qrupun nümayəndələri tolerantlıq şəraitində, necə deyərlər, bir ailənin üzvü kimi yaşayırlar. Xaçmazın təbii meşə örtüyü, bol sulu çayları, süni gölləri, termal və mineral bulaqları, dəniz sahili boyu uzanan ərazisi həmişə turistləri cəlb etmişdir.

Hazırda rayon ərazisində 60-dək tarix və mədəniyyət abidəsi mövcuddur. Qədim zamanlardan bu regionda əhalinin sıx məskunlaşdığını əsas götürən arxeoloqların fikrincə, rayon ərazisində hələ də aşkara çıxarılmamış onlarla qədim tarixi abidə vardır. Mollabürhan, Qaracik, Həsənqala kəndləri yaxınlığında tunc dövrünə aid insan məskənlərinin və kurqanların, Canaxır və Bostançı kəndlərinin yaxınlığında orta əsrlərə aid yaşayış sahələrinin aşkar edilməsi deyilənlərə əyani sübutdur. Şıxlar kəndi ərazisində XV əsrə aid edilən Şeyx Yusif məscidi memarlıq-məqbərə komplekslərinin yarandığı ilk dövrə aiddir. Bu ərazidə sonralar – XVI-XVII əsrlərdə bu cür komplekslər daha geniş yayılmağa başlamışdır. Moruqoba, Taqaroba, Uzunoba kəndlərindəki XIX əsrə aid məscidlər, Qaraqurtlu kəndində isə XV əsrdə inşa olunmuş məscid və mədrəsə bugünümüzədək salamat qalmışdır.

Bu gün Xaçmaz rayonu zəngin tarixi mədəniyyət abidələri ilə yanaşı, əsrarəngiz təbiəti ilə də turizm mərkəzi kimi inkişaf etməyə layiqdir. Rayonun Nabran-Yalama zonası Xəzər dənizi sahilində yerləşən kreaktiv təyinatlı ən böyük istirahət mərkəzidir. Bu zonanın maraqlı cəhəti ondan ibarətdir ki, qumsal çimərlikdən dərhal sonra qalın meşə başlayır. Bəzi yerlərdə dənizin şor sulu dalğaları ağacların gövdəsini döyəcləyir. Təbiətin bu möcüzəsi buraya gələn turistləri cox təəccübləndirir. Onları bir məsələ maraqlandırır: necə olur ki, şor dəniz suyu ağacları qurutmur? Əslində, bu yerlərin sakinləri üçün sualın cavabı çox sadədir. Məsələ burasındadır ki, meşədən axan çoxsaylı yeraltı şirin sulu bulaqlar dəniz suyunun şorluğunu mütəmadi olaraq yuyur, duzlu suyun bitki örtüyünə və ağaclara ziyan vurmasına imkan vermir.

Bütün bunlar Xaçmaz rayonunda turizmin inkişafı üçün geniş imkanların mövcudluğundan xəbər verir.

Ölkəmizdə, o cümlədən Xaçmaz rayonunda turizm infrasturukturunun yaranması və inkişafı ulu öndərimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Heç kəsə sirr deyildir ki, Azərbaycan ötən əsrin 50-60-cı illərində SSRİ-də iqtisadi cəhətdən ən zəif inkişaf etmiş respublikalardan biri kimi tanınırdı. Ümummilli liderimiz 1969-cu ildə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başlayandan dərhal sonra respublikamız xalq təsərrüfatının bütün sahələri üzrə güclü inkişaf yoluna qədəm qoydu. Dövlət səviyyəsində qəbul edilmiş bir çox qərarlarda kütləvi turizmin təşkili, bu işin təkmilləşdirilməsi və şəbəkənin genişləndirilməsi, turist-ekskursiya işinin mühüm xidmət sahəsinə çevrilməsi və s. ön plana çəkildi. Ulu öndərin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə o illərdə bir sıra regionlarda geniş quruculuq və abadlıq işləri aparıldı. Həmin illərdə Xaçmaz rayonunun Nabran istirahət zonasında da 400 yerlik turizm bazası fəaliyyətə başladı.

1980-ci illərin əvvəllərində regionda turizmin inkişafına dair bir sıra qərarlar qəbul edilsə də, sonralar Mixail Qorbaçovun hakimiyyətə gəlməsi və Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin başlaması nəzərdə tutulan layihələrin reallaşmasına maneələr yaratdı. Yalnız Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycanda hakimiyyətə qayıdışı sayəsində bu sektorun varlığına yeni nəfəs gəldi.

` Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2011-ci ili respublikamızda “Turizm ili” elan etməsi, bu sahənin inkişafına dair yeni Dövlət Proqramının hazırlanması digər bölgələrdə olduğu kimi, Xaçmaz rayonunda da turizmin inkişafı ilə bağlı fəallığı daha da artırmışdır.

Xaçmaz Rayon Turizm və İnformasiya Mərkəzinin direktoru Vasif Əhmədov AZƏRTAC-a bildirmişdir ki, Prezident İlham Əliyev 2006-cı il iyulun 26-da rayonda olarkən regional turizm mərkəzinin açılışında iştirak etmiş, mərkəzə xeyir-duasını vermiş, kollektivimizə ən xoş arzularını bildirmişdir. Bu qayğı və diqqət bizi daha yaxşı işləməyə, rayonda turizmi daha yüksək templə inkişaf etdirməyə ruhlandırmışdır.

Son illər turizm obyektlərinin genişləndirilməsi, turistlərə göstərilən xidmətin mədəni səviyyəsinin yüksəldilməsi rayonun istirahət yerlərinə axını artırmışdır. Hazırda rayonda fəaliyyət göstərən “Kaspian sea”, “Atlant”, “Palma”, “Malibu”, “Oberlyuks”, “Qrinvill”, “Çobanbulaq” və digər istirahət kompleksləri buraya gələn qonaqların rahatlığını təmin edən və Avropa standartlarına cavab verən turist mərkəzləri kimi formalaşmışdır. Ötən il burada 99 min 426 nəfər yerli və xarici turist istirahət etmişdir.

Bu il istirahət mərkəzlərində rayon mədəniyyət və turizm şöbəsi ilə birgə yerli incəsənət ustalarının, pəhləvanların iştirakı ilə bir sıra tədbirlərin keçirilməsi planlaşdırılmışdır. Mart ayında bütün istirahət mərkəzləri işçilərinin iştirakı ilə üçgünlük konfrans keçiriləcəkdir. Bu tədbirin məqsədi mövcud problemləri, inkişaf perspektivlərini öyrənmək, ekoloji mühitin sağlamlaşdırılması məsələlərini gündəmə gətirməkdir.

Mərkəzin direktoru deyir: Rayonumuzda turizm sektorunun böyük gələcəyi vardır. Füsunkar təbiəti, nadir relyef quruluşu, son illər aparılan abadlıq və quruculuq işlərinin səviyyəsi, turistlərə göstərilən xidmətin mədəni səviyyəsinin üstünlüyü yerli və xarici qonaqların buraya təkrar səfərlərinə şərait yaradır. Bu il də mərkəzimiz tərəfindən turizm marşrutu paketləri, tarixi abidələrə, dini inanc ocaqlarına, muzeylərə, təbiətin qoynuna və yaxın rayonların görməli yerlərinə turist marşrutları hazırlanacaqdır. Turizmin inkişafı üçün ən əsas meyar isə, şübhəsiz, göstərilən yüksək səviyyəli mədəni xidmətlə yanaşı, həm də dünyanın müxtəlif ölkələrindən buraya gələn xarici turistlərə Azərbaycanımızı, o cümlədən rayonumuzu yaxından tanıtmaqdır.

Teymur Xaspoladov

AZƏRTAC-ın müxbiri

######