Naxçıvan, 19 yanvar, AZƏRTAC

1990-cı il yanvarın 19-u ermənilərin Naxçıvanı işğal cəhdlərinin iflasa uğradığı gün kimi tarixə düşüb. Belə k, 20 Yanvar faciəsi ərəfəsində erməni silahlıları keçmiş sovet rəhbərliyinin dəstəyi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasını işğal etmək planlarını həyata keçirməyə cəhd göstərsələr də, buna nail ola bilməyiblər.

Həmin gün xain düşmən muxtar respublikanın bütün sərhəd məntəqələrinə qarşı hücuma keçib. 1989-cu il dekabrın 14-də güclü atəşə tutulan Sədərək, Günnüt və Havuş kəndləri yanvarın 19-da səhər təxminən saat 11 radələrindən etibarən daha intensiv hücumlara məruz qalıb. Həmin vaxt ermənilər əsas qüvvələrini Sədərək istiqamətinə yönəldiblər. Sədərək yanvarın 19-da şiddətli top atəşinə tutulub. Naxçıvan yüzlərlə şəhid versə də, düşmən qarşısından bir addım da geri çəkilməyib. Ermənilər gözləmədikləri müqavimətlə rastlaşıb və müdafiə xəttini keçə bilməyiblər.

Naxçıvanda sovet ordusunun erməni hərbi birləşmələrinə dəstək verməsinə, SSRİ rəhbərliyinin təcavüzkar hərəkətlərə göz yummasına qarşı ciddi etiraz dalğası başlayıb. 1990-cı il yanvarın 19-da təkcə sovet rəhbərliyini deyil, bütün dünyanı təəccübləndirən növbəti hadisə baş verib. Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası (MSSR) SSRİ-nin tərkibindən çıxdığını bildirərək, özünü müstəqil respublika elan edib. Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin qərarında qeyd olunub ki, bu qərar muxtar respublikanın ərazi bütövlüyü və vətəndaşlarının həyatı təhlükə qarşısında qaldığı və beynəlxalq hüquqi qüvvəsi olan Qars müqaviləsinin şərtləri kobud surətdə pozulduğu üçün qəbul edilib. Qərarda Azərbaycanın o vaxtkı kommunist rəhbərliyinin Naxçıvana qarşı erməni təcavüzünə biganə qalması da buna səbəb kimi göstərilib.

Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin qəbul etdiyi qərar o gecə və sonrakı günlərdə dünyanın nəzərlərini Moskvanın xalqımıza qarşı törətdiyi hərbi-siyasi cinayətlərə, ermənilərin Naxçıvana hərbi təcavüzünə yönəldib. Ən əsası isə dağılmaz deyilən qüdrətli Sovet İttifaqının çöküşü də, məhz yanvarın 19-da Naxçıvandan elan edilmiş olub.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin ciddi səyləri ilə Qars və Moskva beynəlxalq müqavilələrinin gündəmə gətirilməsi Azərbaycanı parçalamaqla bağlı planlara güclü zərbə vurub.

Rauf Əliyev

AZƏRTAC-ın Naxçıvan Muxtar Respublikasındakı bürosunun rəhbəri