Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

SİYASƏT

"Brexit": ingilissayağı boşanma

Bakı, 1 iyul, AZƏRTAC

Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqını (Aİ) tərk etməsi Qərbin bir sıra ciddi problemlərini daha da qabartdı. Bu hadisənin təsadüf olmadığı məlum oldu. Avropanın böyük dövlətlərinin geosiyasi maraqları üçün hər şeyə getdiklərinə şübhə yoxdur. "Brexit" də müəyyən mənada buna olan reaksiyalardan biridir. Demokratiyadan, insan haqlarından, əməkdaşlıqdan, ədalətdən dəm vuranlar, bir anın içində başqa sima aldılar. İndi Avropanın digər böyük dövlətləri Böyük Britaniyadan tezliklə yaxa qurtarmaqdan danışır, britaniyalıların bir daha Aİ-yə qayıda bilməyəcəklərindən bəhs edirlər. Ancaq İngiltərəni İttifaqdan kənara atan geosiyasi maraqlar, ikili standartlar siyasəti qalır və deməli, dezinteqrasiya da davam edəcək. Bütövlükdə Avropanın geosiyasi, siyasi və mədəni tənəzzülü daha da güclənir. Sonrası necə ola bilər?

Böyük Britaniyanın Aİ-ni tərk etmək qərarına gəlməsinin mümkün geosiyasi nəticələri haqqında analitiklər təhlillər aparır və müxtəlif proqnozlar verirlər. Onlar bu hadisənin səbəblərinə də ayrıca diqqət yetirirlər. Bu, təsadüfi olmayıb, uzun illərdir ki, Qərb siyasi mühitində gedən proseslərin birbaşa nəticəsidir. Məsələyə daha geniş geosiyasi müstəvidə baxdıqda, "Brexit"in Qərb üçün bir çox mənada indiyə qədər müşahidə edilən neqativ hallardan daha güclü zərbə olduğunu görə bilərik.

Geosiyasi kontekstdə bunun əsas maraqlı cəhəti Böyük Britaniyanın bu addımı Avropanın müstəqil geosiyasi gücə çevrildiyi bir mərhələdə atmasındadır. Artıq bir neçə ildir ki, Berlin Aİ-nin qlobal miqyasda söz sahibi olan gücə çevrilməsi üçün ciddi fəaliyyət göstərir. İki il bundan əvvəl Münxen beynəlxalq təhlükəsizlik konfransında Almaniyanın Prezidenti bu barədə açıq bildirdi. Zatən alman hakimiyyətinin atdığı addımlardan da bu məqam aydın görünür.

Doğrudur, bu vəziyyət Böyük Britaniya və Fransanı bir qədər "sıxır". Çünki onlar da tarixən qitədə söz sahibi olublar və almanlarla xüsusi "hesabları" yaddaşlarda qalır. Lakin alman iqtisadiyyatı Avropada ən güclü iqtisadiyyatdır və getdikcə İttifaqın bütün üzv dövlətlərini təsiri altına alır.

İlk baxışdan Aİ-nin dünya siyasətində aparıcı rol oynamasına xidmət edən kurs başqaları kimi, Londonu da qane etməli idi. Ancaq ekspertlər burada "ingilislərin imperiya eqosu"nun baş qaldırması qənaətindədirlər. Konkret deyilsə, Britaniyanın imperiya keçmişi və qüdrəti onun daha müstəqil, federal əməkdaşlıq hüdudlarından kənarda xüsusi imtiyazlara malik olmasını tələb edirdi. Həmin bağlılıqda ingilislər özlərini nəinki Avropada, hətta bütün dünyada belə daha üstün hesab edirlər. Reallıqda isə bu iddia Aİ-də dezinteqrasiyaya yol açdı. Çörçillin ifadəsi ilə desək, bir daha sübut olundu ki, Britaniyanın daimi dostları yox, daimi maraqları vardır. Şübhəsiz, "Brexit" həm də bu mənada geosiyasi maraq kəsb edir. Bu baxımdan "Brexit" indiki Avropada dezinteqrasiya proseslərinin təkanverici faktoru kimi qiymətləndirilə bilər.

Burada bir qədər keçmişə qayıtmağa ehtiyac vardır. Keçən əsrin 90-cı illərində, SSRİ və Varşava Müqaviləsi Təşkilatı dağılandan sonra Qərb siyasətçiləri hamıya inteqrasiya dərsi keçməyə çalışırdılar. İlk dərslərdən biri multikulturalizmlə bağlı idi. İndi aydın görünür ki, bu, daha çox pis təşkil edilmiş fakültativ kursa bənzəyirdi. Çünki başqalarına tolerantlıq, fərqli mədəniyyəti qəbul etmək və birləşmək tövsiyəsi verənlərin özləri bunu edə bilmədilər. Əvvəlcə Avropa siyasi xadimləri multikulturalizm məsələsində ardıcıl olmadılar və bunu uğursuz layihə saydılar. Sonra isə Avropanın köklü millətləri bir-biri ilə yola getmədi. "Brexit" göstərir ki, sözdə fərqli mədəniyyətlərin dialoqundan danışanlar, əməldə bir-birinin geosiyasi iddialarını heç də qəbul etmirlər. Bu səbəbdəndir ki, Sovet İttifaqının süqutundan sonra Qərb beynəlxalq aləmdə öz nüfuzunu, ona olan inamı itirməyə başlayıb və bu proses davam edir.

İş o yerə çatıb ki, ekspertlərin etirafına görə, Qərbdə və Avropada beynəlxalq hüquqa nəinki əməl olunmur, hətta ona həqarətli münasibət də göstərilir. Yaxın Şərqdə, Şərqi Avropada, Cənubi Qafqazda və başqa regionlarda müşahidə edilən hadisələr bunu tam təsdiq edir. Belə ki, Yaxın Şərqdə dinc insanlar kütləvi surətdə həlak olurlar, minlərlə insanlar öz yurdlarını tərk etmək məcburiyyətində qalırlar. Qərb isə onlara nəinki yardım edir, hüquqlarını bərpa etməyə çalışır, hətta onları adi insan belə saymır, təhqirlər yağdırır və xüsusi proqram hazırlayır ki, miqrantları qəbul etməsin. Müsəlman miqrantlar hətta siyasi liderlər səviyyəsində belə təhqir olunurlar, onların hər addımda hüquqları tapdanır, şəxsiyyətləri aşağılanır. Dövlətlərarası münasibətlər səviyyəsində də vəziyyət eynidir. Amma bir şey tamamilə aydındır ki, bütün bu prosesləri, problemləri törədən də, həll etmək, nizamlamaq istəyən də eyni dövlətlərdir.

Həmin kontekstdə Qərb və Avropa üçün ikili standartlar siyasəti normaya çevrilib. Cənubi Qafqazdakı münaqişələrə münasibətdə bunu konkret görə bilərik. Belə ki, məhz Qərb Ermənistanın təcavüzkarlığını müxtəlif üsullarla ört-basdır etməyə çalışır, separatçılara maliyyə, siyasi və iqtisadi dəstək verir, onların səfərlərini təşkil edir, sanksiyalardan qoruyur.

Beynəlxalq təşkilatlarda qəbul edilən qətnamələrə, sənədlərə belə məhəl qoyulmur. Sanki onlar yoxdur. Sirr deyil ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində vasitəçilik edən ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri faktiki olaraq 20 ildən çoxdur ki, Ermənistanı müdafiə edirlər. Onlar işğalçını yerində oturtmaq əvəzinə, zaman-zaman Azərbaycana qarşı çirkin kampaniyalar aparırlar. Bütün dərdləri-sərləri ondan ibarətdir ki, Azərbaycan öz torpaqlarını işğaldan azad etməsin. Reallıq, acı da olsa, bundan ibarətdir.

Eyni zamanda, bir sıra ölkələrdə "rəngli inqilablar" adlanan və milli dövlətçiliyi dağıdan proseslərə kimlər dəstək verir? Əlbəttə, Qərbin "demokratları"! Artıq onlarla ölkə müxtəlif müdaxilələr nəticəsində tarixlərinin qarışıq mərhələsini yaşamaqdadırlar. Bütün bunlar onu göstərir ki, bu gün dünyaya nəzarət etmək iddiasında olan dövlətlərin rəhbərləri və onlara dəstək olanlar strateji aspektdə təhlükəli mövqe nümayiş etdirməkdədirlər.

Əslində, bunun konkret bir səbəbi var. Məsələ ondan ibarətdir ki, Qərbdə, o cümlədən Avropada əsas faktor kimi ədalət, obyektivlik, hüquq deyil, geosiyasi maraqlar prioritet hesab edilir. Bunu təsdiq edən minlərlə faktlar vardır. Məsələn, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə birbaşa geosiyasi maraqlar çərçivəsində yanaşırlar.

Belə olmasaydı, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi 4 qətnamənin reallaşması üçün ciddi fəaliyyət göstərərdilər. Rəsmi İrəvandan işğal etdiyi ərazilərdən dərhal çıxmasını tələb edərdilər. Necə olur, Liviyanı BMT TŞ-nin qətnaməsi qəbul edildiyi zaman bombaladılar, Suriyanı dağıtdılar, amma bir cırtdan Ermənistanı zəbt etdiyi ərazilərdən çıxara bilmirlər? Naşı adam belə bu bəhanəyə inanmaz. Çünki gerçəklik ondan ibarətdir ki, Qərb ədaləti deyil, öz geosiyasi maraqlarını əsas sayır. Hələ də bu tendensiya davam edir.

Baxın, hətta Roma Papası belə siyasətçi kimi davranır. O, işğalçı Ermənistanı ziyarət edir və dünyaya "soyqırımı" mesajını verir. Bu isə Ermənistana dəstək çağırışı etməkdir. Təsəvvür edin, on minlərlə müsəlmanın qatili, regionda terrorun mənbəyi olan bir ölkəyə din xadimi səfər edir və Allahdan onun hifz olunmasını istəyir. Bunun mənası nədir?

Roma Papası İrəvanda bəyan edir ki, xristianları sıxışdırırlar. Ancaq harada və kim edir bunu? O, "erməni soyqırımı"ndan danışır, lakin bir kəlmə olsun, erməni terrorunun qurbanlarından bəhs etmir. Xristianların Papasının yaddaşı normaldırsa, cəmi bir neçə il bundan öncə Xocalıda müsəlmanlara qarşı törədilən soyqırımını, heç olmasa, bir kəlmə ilə anardı. Əvəzində, xristian dünyasına mesaj verir ki, Cənubi Qafqazda müsəlman mədəniyyətini dağıdan separatçı ermənilərə yardım edin, onların inkişafına dəstək olun. Ümumiyyətlə, Roma Papası əsl din adamı kimi gərək qonşu dövlətin torpaqlarını işğal etmiş və minlərlə dinc insanı, o cümlədən qoca, qadın və uşaqları qətlə yetirmiş bir ölkəyə səfər etməyəydi. Etsə də, ən azından, müəyyən həqiqətləri din məsləkdaşlarına deyərdi.

O, belə etmədi. Lakin bu davranışın siyasi tərəfi olduqca düşündürücüdür – dünya katoliklərinin Papası ilə geosiyasi maraqları üstün tutan siyasətçilər arasında bir fərq olmalıdırmı?

Görünür ki, "Brexit" qanunauyğun prosesdir. Bu, Qərb siyasətinin, dünyagörüşünün, ideologiyasının uğurlu olmadığını nümayiş etdirir. Bunun da əsas səbəbi o oldu ki, son üç onillikdə yeganə lider və aparıcı qüvvə kimi Qərb-Avropa beynəlxalq münasibətlərdə, dünya ölkələrinin qarşılaşdığı proseslərdə ədalətli, konstruktiv mövqe, yanaşma ortaya qoya bilmədi. Bütün sahələrdə yalnız liderliyi təmin etməyə yönəlmiş iddiaları isə yeni dünya nizamını formalaşdırmaq üçün kifayət deyil. Unutmaq olmaz: ifrat iddialar bumeranq ola bilirlər.

Newtimes.az

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Premyer Liqa: “Qarabağ” üçün çempionluq oyunu, “Neftçi” autsayderə qarşı

Cənubi Afrikada avtobus qəzası nəticəsində 45 nəfər ölüb

Ombudsman 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar bəyanat yayıb

Azərbaycanda ilk sosial televiziya fəaliyyətə başlayacaq

Xırdalanda əl qumbaraları və partladıcılar tapılıb VİDEO

Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb

Ötən gün təhvil götürülən silah-sursatın sayı açıqlanıb

Sabirabadda yol qəzası olub, iki nəfər xəsarət alıb

DİN: Cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 42 nəfər saxlanılıb

Şirvanda saxlanılan şəxsdən 4 kiloqram narkotik vasitə götürülüb

Azərbaycan neftinin qiyməti 89 dolları ötüb

Çinin internet şirkətləri iki ayda 35 milyard dollara yaxın gəlir əldə edib

Bakının bir sıra yollarında sıxlıq müşahidə olunur - SİYAHI

Füzuli sakini: Gözəl günlərimiz bundan sonra daha çox olacaq

Qazaxda narkotik satmaqda şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb

Keçmiş məcburi köçkün: Düşünürəm ki, artıq bütün şəhidlərimizin ruhu şaddır

Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb

ABŞ Baltimordakı körpünün bərpasına 60 milyon dollar ayırıb

Tədqiqat: 7 saatdan az yuxu yüksək təzyiq riskini artırır

Alimlər virusların insandan heyvana daha çox keçdiyini ortaya çıxarıblar

İsveç arxeoloqları XII əsrə aid gümüş sikkələr aşkarlayıblar

Finlandiyada etiraz nümayişləri Pasxa bayramından sonra davam edəcək

Vyetnamlı məktəbli dünyada SAT üzrə ən yaxşı nəticə göstərib

Bir ay tam yuxu alan insanlar özlərini 6 yaş cavan hiss edirlər - Araşdırma

Brüsseldə zorakılıq halları nəzarətdən çıxır

Azərbaycan Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının “Yaz toplantıları” konfransında təmsil olunub

Türkiyə 10 illik fasilədən sonra Liviyaya uçuşları bərpa edib

Uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə oturaq həyat tərzi damar sərtliyini artıra bilər

Çinin “Phoenix” telekanalı Azərbaycana həsr olunmuş xüsusi veriliş yayımlayıb VİDEO

Pentaqon: Rusiya ABŞ-ın terror aktı ilə bağlı xəbərdarlığına məhəl qoymayıb

Parisdə Olimpiya Oyunlarının açılış mərasimi ləğv edilə bilər

XİN: Macarıstan terrorizmi hər zaman qınayacaq

“Crocus City Hall”dakı terror aktında şübhəli bilinən daha bir nəfər saxlanılıb

Hikmət Hacıyev: COP29 Azərbaycanın qətiyyətini, diplomatik və siyasi cəsarətini nümayiş etdirir VİDEO

Gürcüstanın Bakuriani bölgəsində baş verən qar uçqunu nəticəsində bir nəfər itkin düşüb

Göyçayda yol qəzası baş verib, xəsarət alanlar var VİDEO

Premyerası Bakıda keçirilmiş “Kalina krasnaya” filmi 50 yaşını qeyd edir

Gəncədə yaşayış binasında yanğın baş verib VİDEO

Netanyahu HƏMAS-ın “strateji aktivlərinə” həbs qoyulduğunu açıqlayıb

ABŞ Konqresinin nümayəndə heyəti Ankarada “F-16” tədarükü mövzusunu müzakirə edəcək

Gürcüstanın Baş naziri ölkə müsəlmanları üçün iftar süfrəsi təşkil edib

BMT: Konqonun şərqindəki döyüşlər 6 milyona yaxın insanın evlərini tərk etməsinə səbəb olub

Naxçıvandan Qarabağa yollanan şəhid ailələri Füzuli rayonunda olublar

“Crocus City Hall”da terror aktı törədilən yerdə sübutların yoxlanılması başa çatdırılıb

“Azərişıq” Göyçayda yenidənqurma işlərini davam etdirir

Səfir Leyla Abdullayeva Fransanın nüfuzlu universitetində Azərbaycanın enerji siyasətindən danışıb VİDEO

Lavrov: Ermənistandakı vəziyyət nikbinlik yaratmır

Növbəti aqrar biznes festivalı Qubada təşkil olunub

Azərbaycan boksçuları Bakıdakı beynəlxalq turniri 21 medalla başa vurublar

Politoloq: Ermənistanın Gürcüstan ərazilərini işğal etməsi de-yure təsdiqlənib

Naxçıvanda sel sularından səmərəli istifadə təmin edilib

Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı təntənəli tədbir təşkil olunub

İtaliya İsraili Rəfahda hərbi əməliyyat keçirməməyə çağırıb

“Morgenland” Odlar Yurdu ilə görüşür” - Azərbaycan və Almaniya musiqiçilərinin birgə layihəsi təqdim olunub

Nazir: “SİMA İmza” tətbiqinin xarici ölkələrə ixracı üçün danışıqlar aparılır

Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun iclasında Şirvan Apellyasiya Məhkəməsinin müraciəti əsasında konstitusiya işinə baxılıb

Taha Ayhan: Məqsədimiz Şuşanın azad olunma hekayəsini bütün dünyaya çatdırmaqdır

Nyu-Yorkun mərkəzində avtomobil sürmək üçün rüsum ödəniləcək

Fərid Qayıbov: İl ərzində Şuşada gənclər üçün müxtəlif tədbirlər keçiriləcək

Roma Papasının səhhəti yaxşılaşıb

Elektron Təhlükəsizlik Xidməti OIC-CERT kibertəhlükəsizlik təşkilatına üzv olub

Nazirlik: Taksilərin ağ və ya qırmızı olması ilə bağlı tələb yalnız iyulun 1-dən idxal edilən avtomobillərə şamil edilir

N.Paşinyan: Ermənistanda yalnız bir hökumət var və ikincisi ola bilməz

“Clarivate” şirkətinin nümayəndəsi seçilmiş jurnalların əməkdaşları üçün təlim keçəcək

Gəncə-Qazax bölgəsində yerləşən kolleclərdə monitorinqlər başlanıb

“Şuşa İƏT Gənclər Paytaxtı - 2024” beynəlxalq proqramının keçirilməsinə dair öhdəlik protokolu imzalanıb

Türkiyə Qəzzaya növbəti humanitar yardım gəmisi göndərib

Canını Vətənə fəda edənlər – Elçin Şükürov

Bağçalara müdir vəzifəsinə işə qəbulun test imtahanı mərhələsinin qaydaları açıqlanıb

Gürcüstanda doğulan uşaqların sayı 5 faiz azalıb

Mingəçevirdə yataqxana binasında yanğın olub, sakinlər təxliyə edilib

ABB Ağdaş filialını da yeniləyib

Naxçıvanda saxta zeytun yağları satış dövriyyəsindən kənarlaşdırılıb

“İnsanlıq əleyhinə cinayət: soyqırımı siyasəti, tarixi həqiqətlər və faktlar” mövzusunda konfrans keçirilib

Sərnişindaşıma ilə məşğul olan nəqliyyat vasitələrində AYNA-nın loqosu olacaq

Taksilərdə nağdsız ödəniş üçün pos-terminallar quraşdırılacaq

Taksi fənərləri ilə bağlı tələb müəyyənləşib

Qərbi Azərbaycan yallıları ilə bağlı kitabın təqdimatı olub

Akademik Əhəd Canəhmədov Niderlandda beynəlxalq tədbirdə elmi məruzə ilə çıxış edib

Azərbaycanla Misir arasında qida məhsullarının dövriyyəsini genişləndirmək məsələsi müzakirə olunub

Beynəlxalq turizm portalı Azərbaycanla bağlı yazı dərc edib

AMADA-nın əməkdaşı WADA-nın vebinarında iştirak edib

“Türk xalqları ədəbiyyatı” üç cilddə nəşrə hazırlanır

Buraxılış tarixi on beş ildən çox olan avtomobillər taksi kimi fəaliyyət göstərə bilməyəcəklər

Sumqayıtda yolların təmirinə başlanılıb VİDEO

Şokoladın həddindən artıq yeyilməsi baş ağrıları və qan təzyiqinin dəyişməsinə səbəb ola bilər

Ağciyər Xəstəlikləri İnstitutunda Ümumdünya Vərəmlə Mübarizə Gününə həsr olunan elmi-praktik konfrans keçirilib

“The Nation” qəzeti: ABŞ söz və fikir azadlığını qoruduğunu bildirir, lakin jurnalistlərin qətlinin təşkilində iştirak edir

Peşə təhsili pilləsinin bir səviyyəsindən növbəti səviyyəsinə keçid qaydasında dəyişiklik edilib

"IELTS imtahanına təşviq" layihəsi çərçivəsində 300 nəfər uğurlu nəticə əldə edib

Türkiyə Silahlı Qüvvələri son bir həftədə 38 terrorçunu zərərsizləşdirib

Niyazinin mənzil-muzeyində Əməkdar artist Arif Manaflı ilə görüş

Premyer Liqa: Dörd oyuna hakim təyinatları açıqlanıb

Azərbaycan ağırlıqqaldıranları üçün antidopinqlə bağlı seminar keçirilib

Azərbaycan və Türkiyə birgə tarixi film çəkəcəklər

“Azərbaycanda sürüşmə hadisələrinin kataloqu” Moskvada nəşr edilib

Korsikanın muxtariyyətinə dair qanun layihəsi qəbul olundu, deputat etiraz etdi: Bu, buxovdur

Birinci Beynəlxalq Opera Festivalının ən gənc iştirakçıları çıxışa hazırlaşırlar

Taksilərin texniki göstəriciləri, daxili və xarici tərtibatına dair tələblər təsdiqlənib

BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə gələcək əməkdaşlığa dair fikir mübadiləsi aparılıb