Helsinki, 27 may (AZƏRTAC). Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) hüquqi işlər və insan haqları komitəsinin yay sessiyası ərəfəsindəki son iclası Finlandiyanın paytaxtı Helsinki şəhərində keçirilmişdir. İki gün davam edən və müxtəlif ölkələrdən dəvət olunmuş hüquq mütəxəssislərinin iştirakı ilə gərgin müzakirələrlə keçən komitə iclaslarında gündəliyə Avropa və dünyanın ictimai-siyasi həyatında aktuallıq kəsb edən bir sıra mühüm problemlər çıxarılmışdır. “Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin səmərəliliyi və onun müstəqilliyinin gücləndirilməsi”, “Yerli monitorinq qurumlarının işgəncələrlə mübarizədə rolu”, “Məhkəmə sistemində rüşvətxorluğun qarşısının alınması və kökünün kəsilməsi”, “Avropada mütəşəkkil cinayətkarlıq və terrorizmlə mübarizədə mühüm vasitə olan şahidlərin qorunması” kimi məruzələr qızğın diskussiyalarla müşayiət edilmişdir.

Böyük Britaniyadan olan deputat Kristofer Çopun təqdim etdiyi “Məhkum olunmuş şəxslərin təhvil verilməsi haqqında Konvensiyanın icrasında sui-istifadə hallarının qarşısının alınması tədbirləri” sərlövhəli məruzə isə birmənalı qarşılanmamışdır. Macarıstan hökuməti tərəfindən Azərbaycana təhvil verildikdən sonra Prezident İlham Əliyev tərəfindən əfv edilmiş zabit Ramil Səfərovla əlaqədar məsələnin növbəti dəfə ermənipərəst qüvvələrin təsiri ilə yenidən gündəmə gətirilməsinə cəhd edilmişdir. Azərbaycanın AŞPA-dakı daimi nümayəndə heyətinin üzvü Rafael Hüseynov bu təqdimatı kəskin tənqidlə qarşılamışdır. Komitə iclasında çıxış edən Rafael Hüseynov real faktlara, məntiqi dəlillərə əsaslanaraq məruzənin başdan-başa Avropa Şurasının prinsiplərinə və həqiqətə zidd olduğunu bəyan etmişdir. O demişdir: “Biz ilk dəfə deyil ki, bu problemi komitədə müzakirə edirik. Həmin məsələ ilə bağlı vaxtilə Assamleyada da geniş müzakirələr aparılmışdır. Macarıstanda təlim keçən azərbaycanlı və ermənistanlı zabitlər arasında yaranmış münaqişə nəticəsində baş vermiş qətl hadisəsi dünyanın istənilən ordusunda rast gəlinə bilən faciədir. O hadisədən əvvəl də, sonra da müxtəlif ölkələrdə oxşar insidentlər haqqında mətbuat səhifələrində məlumatlar dərc edilmişdir. Lakin bu hadisəni digərlərindən fərqləndirən bir cəhət var ki, hadisə müharibə vəziyyətində olan iki ölkənin gənc zabitləri arasında baş vermişdir. Bu faciənin təməlində dayanan əsas problem Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi, bir milyondan artıq insanı qaçqın və köçkünə çevirməsidir. Qətli törətmiş zabit Ramil Səfərov ərazilərinin 20 faizi Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş Azərbaycanın vətəndaşıdır. Daha artıq, o, həm də həmin işğal edilmiş rayonlardan birindən hələ lap uşaq ikən məcburi köçkün düşmüş insandır. Üstəlik onun bir çox yaxın qohumları həmin hərbi təcavüz zamanı erməni silahlıları tərəfindən öldürülmüşdür. Dəfələrlə qeyd edildiyi, elə burada bizim komitədə dəvət olunmuş ekspertlərin də təsdiqlədiyi kimi, Macarıstanda mühakimə edilmiş və orada həbs cəzası çəkən zabit Ramil Səfərovun Azərbaycana təhvil verilməsi tamamilə qanun çərçivəsində həyata keçirilmişdir. Onun əfv edilməsi də ölkə Konstitusiyasının verdiyi səlahiyyətlərə əsasən Azərbaycan Prezidenti tərəfindən qanunlara tam riayət etməklə gerçəkləşdirilmişdir. Bütün bunlar artıq tarixdir və həmin tarix səhifəsini bir daha geriyə qaytarmaq mümkün deyildir. Amma kimlərsə həmin məsələni ardıcıl olaraq gündəmdə saxlamağa cəhd edirsə, bu, xoş niyyətdən doğmur. Bu, aşkar şəkildə Ermənistan və Azərbaycan arasındakı münaqişəni daha da dərinləşdirmək və mürəkkəbləşdirmək məqsədi daşıyan arzuolunmaz təşəbbüslər kimi dəyərləndirilə bilər. Təqdim olunan məruzə ilə bağlı aşağıdakı məqamlara diqqət yönəltməyi vacib sayıram. Əvvəla, biz hər hansı konvensiyada hansısa dəyişikliklər etmək istəyiriksə, hansısa maddələri sərtləşdirmək, yaxud yumşaltmaq niyyətindəyiksə, onda bu, çoxlu miqdarda faktların ətraflı təhlili əsasında reallaşmalıdır. Bir fakt və bir nəfər üzərində aparılan təhlilə əsasən çıxarılan nəticənin kifayət qədər ümumiləşdirici ola bilməyəcəyi elə ilk baxışdan aydındır. Həm də yalnız bir fakt və bir nəfər üzərində bütöv bir məruzənin qurulması onun qərəzli olmasının göstəricisidir. Avropa Şurası sənədinin dili ilə ucuz sensasiya axtaran bulvar qəzetlərinin, sarı mətbuatın üslubu arasında fərq olmalıdır. Üçüncü maddədə məruzəçi yazır ki, Ramil Səfərov Azərbaycanda qəhrəman kimi qarşılanmışdır. Bu, tamamilə saxta bir fikirdir. Səfərov nə qəhrəman kimi, nə də xüsusi bir təntənə ilə qarşılanmışdır. O, sadəcə olaraq Vətənə gəldikdən sonra əfv edilmişdir və bu da tam qanun çərçivəsində olan aktdır. Qanun Prezidentə bu əfvi dərhal, ya hansısa müddətdən sonra etmək məhdudiyyəti qoymur, məsələni necə həll etmək Konstitusiyaya əsasən dövlət başçısının müstəsna hüquqdur.

Ola bilsin kiminsə sizə pıçıldadığı, ya Ermənistan mətbuatından aldığınız bu cür yanlış və qərəzli deyiliş tərzi heç bir tənqidə dözmür. Ümumiyyətlə, Konvensiya ilə bağlı nəzəri qənaətlər ortaya qoymaq xəyalına düşərkən Avropa Şurası sənədinə belə qızışdırıcı, emosional improvizələri daxil etmək əsl qınağa layiqdir. Çünki belə addımlar Avropa Şurasının nüfuzuna xələl gətirən amillərdir.

Ona görə də mən həmin müddəanın davamı olan 5.1-ci bəndini də qəti olaraq mətndən çıxarmağı təkid edirəm. Ümumiyyətlə, bu məruzəni oxuduqca onun müəllif kimi göstərilən Kristofer Çop tərəfindən deyil, tam qərəzli mövqeli bir ermənistanlı hüquqşünasın da demirəm, macəra axtaran bir erməni jurnalistin qələmi ilə yazıldığı təəssüratı yaranır. Axı məruzəsinə, məsələn 37-ci maddədə “Marqaryanın öldürülməsi Azərbaycanda yüksək dövlət vəzifəsi tutan şəxslər, o cümlədən Azərbaycan ombudsmanı, Azərbaycanın Avropa Şurası yanındakı daimi nümayəndəsi tərəfindən təriflərlə qarşılandı” kimi ağ yalan, böhtandan ibarət ifadələrin daxil edilməsinə razılıq verən şəxs bir az da düşünməlidir ki, məndən fakt tələb edərlər. Belə faktlar isə yoxdur. Azərbaycan rəsmilərinə qarşı, bütövlükdə ölkənin əleyhinə belə həqiqətə zidd, yalan ifadələrdən ötrü sizdən cavab tələb olunacağını heç vaxt unutmayın. Son olaraq, mən bu məruzə mətnini Avropa Şurasının prinsiplərinə və həqiqətlərə, hüquqi normalara əks getdiyi üçün qətiyyətlə rədd edirəm”.

Deputat Rafael Hüseynovun əsaslandırılmış və obyektiv çıxışı komitə üzvləri və toplantıya qatılmış ekspertlər tərəfindən maraqla qarşılanmışdır.

Əsgər Əliyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Helsinki