Strasburq, 23 iyun, AZƏRTAC

İyunun 23-də günün ikinci yarısında Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) yay sessiyasında təkcə bu qurumun deyil, digər mühüm beynəlxalq təşkilatların iş prinsiplərinin fəlsəfəsini əks etdirən “Avropa təsisatlarında şəffaflıq və açıqlıq” adlı məruzə ən çox maraq kəsb edən hesabatlardan oldu. Serbiyalı deputat Nataşa Viskoviç və Çiora Takatkişvilinin təqdim etdiyi bu məruzə ətrafında müzakirələrə qatılanlar bir çox uğurlarla yanaşı, problemləri də vurğulayıblar.

Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü Rafael Hüseynov çıxışında bir sıra Avropa təsisatlarının, təəssüflər ki, daha əvvəlki effektivliklə fəaliyyət göstərə bilmədiklərini diqqətə çatdırıb: “Nümunəvi müştərək Avropa Evinin qurulması, qanunun aliliyinin daha artıq bərqərar olması, insan hüquq və azadlıqlarının daha geniş ölçüdə təmin edilməsi istiqamətində Avropa təsisatlarının gördüyü işlərin təsiri və əhəmiyyəti çox böyükdür. Lakin uzaqdan görünən və yaxından, xüsusən də daxildən izlənilən Avropa təşkilatlarının özünəməxsus xüsusiyyətləri də var. Bəzən qıraqdan ideal təsəvvür edilən bu təşkilatlar içəridən seyr edilərkən çox qüsurlu olduğunu duyur, hərdən kömək umduğumuz təşkilatların özlərinin yardıma ehtiyacı olduğunu dərk edirik. Uzağa niyə gedirik?! Elə lap çoxdan Avropa Şurasında biz islahatların zəruriliyindən danışmırıqmı? Bu istiqamətdə az, ya çox cəhdlər etmirikmi? Təbii ki, belə təşəbbüslər başqa nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarda da edilir. Təəssüf olsun ki, səmərə heç də həmişə arzuedilən olmur. Etiraf etmək lazımdır ki, bir sıra Avropa və dünya təsisatları daha 25-30 il qabaq və ondan daha əvvəllərdə olduğu kimi, uğurlu fəaliyyət göstərə bilmir. Bunun bir səbəbi iş metodlarının köhnəlməsi, dəyişən dünya və cəmiyyətlərə uyğun çevik mexanizmlərdən istifadə edilməməsidirsə, digər mühüm səbəb həmin qurumlara arzu olunmayan təmayüllərin yol tapması, obyektivlik, ədalət meyarlarına lazım olan səviyyədə riayət edilməməsidir. XX əsrin sonlarından etibarən, xüsusən də yeni əsrdə biz Avropa təsisatlarının fəaliyyətlərində ikili standartların varlığından daha tez-tez bəhs etməyə başlamışıq”.

R.Hüseynov Ermənistanın Azərbaycana təcavüzünün nəticələrini aradan qaldırmaq istiqamətində BMT, Avropa Şurası və digər mötəbər təşkilatların qətiyyətsiz mövqeyini tənqid edərək bildirib: “Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü ilə əlaqədar hələ 1990-cı illərin əvvəllərində 4 qətnamə qəbul edibsə, lakin əlində həmin sənədlərin icrası üçün mexanizmlər olduğu halda 20 ildən artıq bir müddətdə kəsərli addım atmayıbsa və bu müddətdə hansısa başqa sərt tələbli qətnamələrini dərhal icra etməyi bacarıbsa, istər-istəməz bu mötəbər quruma inam azalır.

Avropa Şurası hələ 2005-ci ildə Ermənistanı işğalçı kimi rəsmən tanıyan xüsusi qətnamə qəbul edirsə və 10 ildən artıq bir müddətdə həmin üzv ölkəyə qarşı heç bir tədbir görmürsə, kağız üzərində qalan belə qərarlar təşkilatın səmimiliyinə və gərəkliliyinə olan etibarı sözsüz ki, sarsıdır. Xüsusən, görəndə ki Avropa Şurası başqa bir üzv dövlətə qarşı belə halda ləngimədən və qətiyyətlə sanksiya tətbiq edir, heyrətlənirsən. Hamımız eyni ailənin bərabərhüquqlu üzvüyüksə, belə fərqli münasibətlər nə deməkdir!”

Milli Məclisin deputatı Avropa Parlamentinin də Azərbaycana qarşı qərəzli mövqeyinə sərt münasibətini ifadə edib və bütün bunların sifarişlə atılan addımlar olduğunu söyləyib: “Azərbaycan Avropa İttifaqının üzvü deyil və Avropa Şurasından fərqli olaraq Avropa Parlamenti qarşısında heç bir öhdəliyi olmadığı halda bu qurum Azərbaycana qarşı mütəmadi olaraq qərəzli, ədalətsiz qətnamələr qəbul edir. Məsəl var ki, toyuq başını kolun içərisinə salar, elə zənn edər ki, quyruğu görünmür. Bəlkə toyuğun quyruğunu elə doğrudan da görməmək mümkündür. Ancaq Avropa Parlamentinin sifarişlə, ikili standartlar, qərəz və haqsızlıqla dolu qətnamələrinin quyruğu elə uzundur ki, hər tərəfdən aşkar görünür və hədəfə götürdüyü ölkədən əvvəl elə onun özünü gözdən salır, tam sərbəst deyil, kənar qüvvələrin təsiri ilə idarə olunan təşkilata çevrilmələrini aləmə nümayiş etdirir”.

Rafael Hüseynov Avropa təsisatlarının qeyri-obyektiv hərəkətlərinin, ədalətsiz qərar və qətnamələrinin milli parlamentlərin fəaliyyətinə də neqativ təsir göstərməsi məsələsinə toxunaraq Almaniya Bundestaqının qondarma “erməni soyqırımı”nı tanımaq haqda qətnaməsinin də həmin sifarişli düzəldilən sənədlərdən olduğunu deyib: “Avropa təsisatlarının fəaliyyətlərində müşahidə edilən belə neqativ hallar ayrı-ayrı ölkələrin parlamentləri üçün də pis nümunəyə çevrilir. Almaniya Bundestaqında heç bir tarixi, elmi əsası olmayan qondarma “erməni soyqırımı”nın tanınması ilə bağlı qəbul edilmiş qətnamə məhz belə xoşagəlməz sifarişli əməllər qəbilindəndir”.

Fikirlərini yekunlaşdırarkən deputat şəffaflıq və açıqlıq kimi vacib prinsiplərin işlək olmasından ötrü Avropa təsisatlarını sözdən əmələ keçməyə çağırıb. Bildirib ki, şəffaflıqdan, açıqlıqdan danışılırsa, bütün ağrılı məqamlar barədə heç nəyi gizlətmədən söz açılmalıdır. Şəffaflığı, açıqlığı bəyan edərək kənardan heç kəsin olanları görmədiyi gümanı ilə riyakarlığı davam etdirmək yaramaz. Bu anlayışlar tez-tez təkrarlanaraq ucuzlaşan quru söz deyil, Avropa təsisatlarının fəaliyyətini tənzimləyən başlıca amillərə çevrilməlidir.

Rafael Hüseynov ondan əvvəl danışan erməni deputatın ölkəmizə qarşı böhtan və yalanlarla dolu çıxışını əsaslandırılmış dəlillərlə rədd edib.

Səhla Ağalarova

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Strasburq