Tokio, 24 noyabr, AZƏRTAC

Noyabrın 24-də 1945-ci il avqustun 9-da atom bombardmanına məruz qalmış Naqasaki şəhərində çıxış edən Roma Papası Fransisk beynəlxalq ictimaiyyəti nüvə silahının ləğvinə çağırıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, noyabrın 23-də axşam saatlarında Tokionun “Haneda” aeroportuna çatan Roma Papasını Yaponiya Baş Nazirinin müavini, maliyyə naziri Taro Aso və digər rəsmi şəxslər qarşılayıblar. Xatırladaq ki, bu, Roma Papasının 38 ildən sonra Gündoğar ölkəyə ilk səfəridir.

Qeyd edək ki, xristianlıq Yaponiyaya XVI əsrin ortalarında ilk katolik missioner, iezuitlər ordeninin nümayəndəsi Fransisk Ksaveri tərəfindən gətirilib. F.Ksaveri yapon Anciro ilə birlikdə 1549-cu ildə Yaponiyanın cənubunda yerləşən Kaqoşima şəhərinə gəlib. Bir neçə müddət Anciro ilə birlikdə yaşayan F.Ksaveri ilk olaraq onu və qohumlarını xaç suyuna çəkib. Sayı təqribən 100 nəfərə çatan bu qrup Yaponiyada ilk xristian icması sayılır. F.Ksaverinin cəhdləri nəticəsində tezliklə Yamaquçi və Kiotoda da xristian mərkəzləri yaranıb. Buddist din xadimlərinin və İmperator sarayının ciddi müqavimətinə baxmayaraq, iezuitləri Otomo Sorin və Oda Nobunaqa kimi yerli hakimlər müdafiə edirdilər. Xristian dini xüsusən Kyüşü adasında və paytaxt Kinki rayonunda geniş yayılır. XVI əsrin sonlarında Yaponiyada xristian icması üzvlərinin sayı 300 minə çatır.

Yaponiyaya yeni gələn missionerlər arasında başqa ordenlərin nümayəndələri də var idi. Xristian dininə yeni cəlb edilənlər uğrunda onların arasında başlayan qarşıdurma missionerlərə qarşı inamı azaltmağa başlayır. Bu, bəzi şoqunların xristianlığa təhlükə kimi baxmasına səbəb olur. 1587-ci ildə şoqun Tyoçomi Hideyoşi missionerlərin ölkəyə gəlməsini qadağan edir və bundan sonra xristianların sıxışdırılmasına başlanılır. Buna əsas kimi həm də xristianlığı yeni qəbul etmiş bir sıra yaponların buddist məbədlərini dağıtması göstərilir.

1596-cı ildə Yaponiya sahillərində lövbər salmış “San Felipe” ispan gəmisinin heyəti Qərb istilasının agentləri kimi Yaponiya hökuməti tərəfindən həbs edilir. Həmin gəmidə olan bir sıra keşişlər və xristian yaponlar missionerliyin qadağan olunması barədə qanunu pozduqlarına görə həbs edilirlər. 1597-ci ildə həmin 26 xristian çarmıxa çəkilir.

Kilsələrin dağıdılması və xristianların kütləvi edam olunması onların gizli fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. Müasir yapon dinşünaslığında Edo dövrünün gizli xristianları “Kakure-kirisitan” adlanır.

1637-ci ildə gizli fəaliyyət göstərən xristianların bir qrupu Şimabarada üsyan qaldırsalar da bunun qarşısı şoqunatın ordusu tərəfindən qətiyyətlə alınır. 1639-cu ildə Tokuqava Hidetadanın və Tokuqava İemitsunun silsilə fərmanlarından sonra Yaponiya Avropa ölkələri ilə əlaqələri kəsir və bununla da ölkənin tədric olunması dövrü başlanır. Beləliklə Yaponiyada xristianlığın ləğvi 250 il davam edir.

XIX əsrin ortalarında Yaponiyanın yenidən qapıları açması xristian missionerlərin də xarici vətəndaşlar kimi bu ölkəyə girişinə yol açır. Lakin bu, heç də yaponların xristian dinini qəbul etməsinə icazə verilməsi demək deyildi. Digər dinlərin nümayəndələrinə qarşı repressiyalar 1868-ci ildə Meycinin başladığı modernləşmə və qərbləşmə siyasətindən sonra da davam edir. 1868-1870-ci illərdə hökumətin Naqasakidə xristianları edam etməsi Avropa ölkələri və ABŞ tərəfindən kəskin tənqid edilir. Yalnız 1873-cü ildə xarici təzyiqlərin təsiri altında Yaponiya hökuməti xristianlığa tətbiq etdiyi qadağanı aradan qaldırır.

Artıq XIX əsrin sonlarında Yaponiyada Roma-katolik kilsələri, Yaponiya protestant xristian kilsələri İttifaqı, ingilis kilsəsi və rus-pravoslav kilsələri fəaliyyətə başlayır.

Müqəddəs taxtın Yaponiya ilə birbaşa əlaqələri yalnız XX əsrdə, diplomatik münasibətlər isə yalnız II Dünya müharibəsindən sonra formalaşır. Roma Papası II İohann Pavel 1981-ci ildə Yaponiyaya rəsmi səfərə gəlir.

Yaponiyanın Naqasaki şəhərində gizli xristianlığın tarixinə hörmət əlaməti olaraq 2018-ci ildə bu etiqadla əlaqəli olan 12 obyekt UNESKO-nun Dünya İrsi siyahısına daxil edilib.

Noyabrın 24-də səhər saatlarında Naqasakiyə gələn Roma Papasını yağışlı havaya baxmayaraq, yüzlərlə Naqasaki sakini qarşılayıb. Onun hərəkət etdiyi yol boyunca düzülmüş insanlar Roma Papasına ehtiramlarını ifadə ediblər. Atom bombasının episentrinin yerləşdiyi parka gələn pontifik burada 1945-ci il avqustun 9-da şəhərin atom bombardmanı zamanı həlak olanların xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla anıb. Həmin faciə zamanı 80 mindən çox insan həlak olub.

Sonra parka toplaşanlar qarşısında çıxış edən Roma Papası bütün dünyanı sülhə və nüvə silahının ləğvinə çağırıb. Onun çıxışı bir sıra yerli telekanallarla canlı yayımlanıb. Pontifik qeyd edib ki, dünya liderləri həmin silahın hazırda mövcud olan milli və beynəlxalq təhdidlərdən qorumadığını unutmamalıdırlar.

Çıxışını bitirdikdən sonra Roma Papası parkın yaxınlığında yerləşən Xatirə muzeyini və 1597-ci ildə edam edilmiş 26 müqəddəsin muzeyini ziyarət edib.

Pontifikin Naqasaki səfəri minlərlə insanın toplaşdığı beysbol stadionunda dini ayini icra etməsi ilə başa çatıb.

Səfər proqramına uyğun olaraq pontifik atom bombardmanından zərər çəkmiş digər yapon şəhəri olan Hiroşimaya yola düşüb. Yerli vaxtla axşam saat 6 radələrində Hiroşimaya çatacaq Roma Papası atom bombardmanı zamanı sağ qalan insanların Sülh Xatirə parkında keçiriləcək mitinqinə qatılacaq.

Vüqar Ağayev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Tokio