Bakı, 16 aprel, AZƏRTAC

Məşhur filosof Mişel Monten yazıb: “Kim ömründə ağılsız danışmayıb? Bunu ətraflı düşünərək etmək fəlakətdir”.

M.Monteni hələ utopist filosof adlandırırlar. Yəqin ki, əgər o, indi ayrı-ayrı siyasətçilərin çıxışlarını eşitsəydi, onda bu “hərtərəfli düşünülmüş ağılsızlığın” miqyasından, daha doğrusu, sayəsində böyük pullar qazanıldığı, ərazilərin istila olunduğu, bir sıra xalqların cəzalandırıldığı planlı yalandan dəhşətə gələrdi. Onda o da razılaşardı ki, XVI əsrdə onun dünyaya baxışı utopiya olub.

Bu gün kiməsə türkləri ləkələmək və qondarma “erməni soyqırımı”nda ittiham etmək lazımdır. Çoxlarına aydındır ki, bu isteriyanın kökləri haradan, yəni uydurma “soyqırımı”nın “100 illiyi” ərəfəsinə göstərilən təzyiqdən yaranır. Ermənilər və onlara “bəli-bəli” deyən siyasətçilər, tarixçilər, incəsənət xadimləri dünya ictimaiyyətini “vaxtilə 100 il əvvəl erməni “soyqırımı” qəbul olunsaydı, nəticədə yəhudilərin soyqırımı da olmazdı” fikrinə inandırmağa çalışırlar. Bu, onların əsas “dəlil”idir ki, dünya ermənipərəstlərinin fikrincə, beynəlxalq ictimaiyyəti “soyqırımı”nı tanımağa vadar etməlidir.

Gəlin bir saniyəlik bu düsturla razılaşaq və onu təhlil etməyə çalışaq. Birinci sual. Ermənilərin Osmanlı imperiyasında ölümü məgər bəşəriyyətin mövcudluğunun əvvəlindən başlayaraq insanların ilk kütləvi ölümüdür? Əsla yox. Təəssüf ki, bununla bağlı çoxsaylı nümunələr gətirmək olar ki, müharibə və silahlı münaqişələr nəticəsində milyonlarla insanlar həlak olub. Vikipediyadan sitat gətirək: “Bəşər tarixində qədim dövrlərdən bu günümüzədək soyqırımı hadisəsinə az rast gəlinməyib. Bu, xüsusilə qırıcı müharibələr və dağıdıcı hücumlar, istilaçıların yürüşü, daxili etnik və dini toqquşmalar, Avropa dövlətlərinin müstəmləkə imperiyalarının formalaşması üçün xarakterikdir”. Sitatın son ifadəsinə diqqət yetirin - “Avropa dövlətlərinin müstəmləkə imperiyalarının formalaşması üçün”.

Elə bu zaman məntiqi sual yaranır: nəyə görə Osmanlı imperiyasında 1915-ci ilin hadisələri “soyqırımı”nın tanınmasında istinad nöqtəsi olmalıdır? Kim ermənilərə və onlarla əlbir olanlara özlərini “soyqırımı”na məruz qalanların əcdadı hesab etmək hüququnu verib?!

100 il əvvəl bəzi dövlətlər və onlara Türkiyənin daxilində kömək edən ermənilər bütün türk millətini Yer üzündən silmək, onun dövlətçiliyini məhv etmək, ərazisini qaliblər arasında bölüşdürmək istəyiblər. Çoxsaylı düşmənlərin istəklərinə baxmayaraq, türklərin məhv edilməsi planı həyata keçməyib. Türklər davam gətirdilər, dünyəvi dövlət qurmağa başladılar, onu qorudular və bu gün də dövlətçiliyini qoruyurlar və dünyanın ən yaxşı ordularından birinə malikdirlər. Hazırda ermənilər Osmanlı imperiyasındakı hadisələri Holokostla müqayisə etməyə cəhd göstərməklə inandırmağa çalışırlar ki, əgər dünya ictimaiyyəti “erməni soyqırımı”nı “vaxtında” tanımış olsaydı, yəhudilərin soyqırımı da baş verməyəcəkdi. Lakin hamı faşistlərin Avropada yəhudiləri necə məhv etdiklərinin bütün xırdalığını xatırlayır. Bu barədə çoxsaylı sübutlar, o cümlədən sənədlər və s. kifayət qədər mövcuddur. Lakin “erməni soyqırımı” 1915-cı ildə “sağ qalmış” ermənilərin ifadələri və Osmanlı imperiyasındakı hadisələrdən bir neçə il sonra ermənilərin sifarişi ilə yazılmış bir neçə kitab üzərində quraşdırılır.

Tutaq ki, Holokost olmayıb. Bəs o halda ermənilər 1915-ci il hadisələrini nə ilə müqayisə edəcək, onu necə adlandıracaqdılar? Çünki “soyqırımı” termini ilk dəfə 1943-cü ildə yəhudi əsilli polşalı hüquqşünas Rafael Lemkin tərəfindən işlədilib, beynəlxalq statusu isə İkinci Dünya müharibəsindən sonra 1948-ci ilin dekabrında alıb.

Bəlkə ermənilər daha da irəli getsinlər və desinlər ki, əgər erməni “soyqırımı” tanınsaydı, nə inkvizisiya, nə xaç yürüşləri, nə də Avropa müstəmləkəçiləri tərəfindən Afrika və Asiya xalqlarının məhv edilməsi baş verərdi!

5-6 il bundan əvvəl aprelin 24-də mən “erməni soyqırımı” barədə danışan üç xarici telekanala baxdım. “Qırılmağa” düçar edilmiş ermənilərin sayı həndəsi silsilədə artırdı. Bir kanalda 1 milyon, ikinci kanalda isə 1,5 milyon, günün sonuna isə rəqəm 2,5 milyona çatdı. Bir əsrin ərzində erməni xalqının “tarixi” bax belə yazılır. Milyon o yana, milyon bu yana – nə fərqi var, onsuz da rəqəmlər uydurmadır. XX əsrin əvvəlində planetin əhalisinin sayı barədə statistik məlumatlar qeyri-dəqiq olub. Bu və ya digər ölkədə nə qədər insanın yaşaması barədə dəqiq məlumat yoxdur. Hər şey təqribi olub. Bunun üzərinə həmin vaxt dövlətçiliyə malik olmayan, hətta öz adı belə olmayan, dini prinsip əsasında qeydə alınan çoxlu xalqların olduğunu əlavə etsək, onda ermənilər Osmanlı imperiyasında məhv olmuş həmqəbilələrinin sayını necə dəqiqliklə hesablaya bilərdilər? Bəzi mənbələr, başlıca olaraq, erməni mənbələrinə əsasən 1915-ci il hadisələrinədək Osmanlıda 2 milyondan 4 milyonadək erməni yaşayıb. Yenə də nə fərqi – 2 milyon o yana, 2 milyon bu yana, onsuz da “soyqırımı”na yazılacaq. Real statistika isə, şübhəsiz ki, başqadır. XX əsrin əvvəlində Osmanlı imperiyası ərazisində təxminən 1,5 milyon erməni yaşayıb. Dəqiqləşdirirəm, bu, 1918-ci ilədək Osmanlı imperiyası ərazisinə aiddir, ondan daha az əraziyə malik Türkiyə Respublikasına aid deyil.

Tarixçilərin çoxu etiraf edirlər ki, ermənilərin köçürülməsi Osmanlı imperiyasının o ərazisində baş verib ki, orada erməniləri kütləvi dəstəkləyən təcavüzkar ölkələr olub. Bu isə 800 min nəfər edir. Əgər 1915-1918-ci illərdə ermənilərin köçürüldüyü ölkələr üzrə statistikaya baxsaq, onların sayı milyondan çox edir. Hətta erməni “mənbələri”nin ermənilərin çoxunun islamlaşdırılması və assimilyasiya edilməsinə dair təsdiq etdikləri məlumatlara diqqət yetirsək, onda da hətta məhv olmuş milyon adam barədə rəqəm hesab məntiqinə uyğun gəlmir. Müharibə həmişə faciədir və insanların müharibədə kütləvi şəkildə qırılması onun güzgüsüdür. 200 min öldürülmüş erməni də müharibənin nəticəsidir və bu qətiyyən osmanlılar tərəfindən törədilməyib, çünki müharibə onların torpağında gedib.

İllər keçir, əvvəllər düşmən olmuş xalqlar ümumi təmas nöqtələri taparaq əmin-amanlıq şəraitində yaşayırlar. Osmanlı imperiyasındakı 1915-ci il hadisələrindən də 100 il keçib. Ermənilər Qarabağda azərbaycanlı uşaqları “Öl, lənətə gəlmiş türk” deyə öldürüblər. Onlar bütövlükdə kəndləri, şəhərləri təkcə ona görə yer üzündən siliblər ki, orada məhz azərbaycanlılar yaşayıb. Bu isə çoxdan deyil, cəmi 20 il bundan əvvəl baş verib. Qarabağ torpağında baş vermiş dəhşətlər barədə faktlar isə heç kim tərəfindən uydurulmayıb. Bunlar erməni vəhşilikləri haqqında foto və videosənədlər, onlarla, yüzlərlə maddi dəlillərdir. Dağıdılmış Azərbaycan kəndləri, əcdadlarımızın alt-üst olmuş məzarları, təhqir olunmuş abidələr və müqəddəs yerlərimiz var. Ermənilər tərəfindən öldürülmüş azərbaycanlıların kütləvi basdırıldığı məkanlar var. Lakin indiki Türkiyənin ərazisində ermənilərin kütləvi basdırılmasına dair bir yer də yoxdur.

Ermənistanın indiki və əvvəlki rəhbərliyi azərbaycanlı uşaqları, qadınları, qocaları öldürdüklərini gizlətmirlər. Bütün bunları isə guya ki, 100 il bundan əvvəl baş vermiş “genosid” barədə danışan siyasətçilər nə eşidirlər, nə də görürlər. Onlar bunu ya dərk etmir, yaxud da daha qorxunc olanı baş verir. Yəni onlar yaxşı başa düşürlər ki, belə bəyanatlarla azərbaycanlıları, türk uşaqlarını öldürmələri üçün erməni millətçilərinin əlinə “kart-blanş” verirlər. Lakin qoy bu insanlar bilsinlər ki, Azərbaycan 1990-cı illərin əvvəlində arxadan kürəyinə xəncər vurulan o Azərbaycan deyil. Bu gün o, özünü nəinki müdafiə edə bilər və son aylarda qonşu ölkənin araqarışdıranlarının dönə-dönə hiss etdikləri kimi çox həssas cavab zərbəsi də endirə bilər. Türkiyə də elə dövlət deyil ki, onunla güc mövqeyindən danışmaq olsun.

Bir qədər də türklər haqqında.

Aprelin 24-də Türkiyədə Çanaqqala döyüşünün 100 illiyi qeyd olunacaq. Bu vuruşmalarda hər iki tərəfdən təxminən yarım milyon adam həlak olub. Döyüş başa çatdıqdan sonra Mustafa Kamal Atatürk öz hərbçilərinə göstəriş verib ki, ilk növbədə düşmən tərəfin, sonra isə türklərin cəsədlərini dəfn etsinlər. Bu, böyük millətin dahi liderinin rəftarıdır. Buna görə də aprelin 24-də Çanaqqalada bu döyüşdə vuruşmuş bir çox dövlətlərin liderləri və nümayəndələri toplaşacaq. Əmin olun ki, orada ediləcək çıxışlarda qaliblərin və məğlubların ünvanına bir kəlmə belə lənət səslənməyəcək. Orada həlak olanların xatirəsi bərabər şəkildə anılacaq. Həmçinin ona da əmin olun ki, həmin gün artıq Yerevanda bütün türk dünyasının ünvanına nifrinlər səslənəcək.

Aprelin 24-nə bir neçə gün qalır. Biz hələ müxtəlif siyasətçilərin, artistlərin, jurnalistlərin qondarma “erməni soyqırımı” barədə nitqlərini və bəyanatlarını yenə də eşidəcəyik. Avropa Parlamentinin məşhur “əzabkeş xalqın soyqırımı” barədə qətnaməsi buna təzə bir nümunə deyilmi? Bütün bunlar yenə də Mişel Montenin sözləri ilə desək, “Böyük cəhdlərlə böyük axmaqlıqlardır”.

Ağılsızlıq etməyin, cənablar!

(Məqalədə Anadolu Agentliyinin materiallarından istifadə olunub).

Ziyadxan Həsənov

AZƏRTAC-ın müxbiri