Lənkəran, 25 fevral, İsmayıl Cəfərli, AZƏRTAC 

Novruz bayramının təntənəli mərasimləri ilaxır çərşənbələr hesab olunur. İnsanlar həmin günləri xüsusi təmtəraqla qeyd edirlər. Novruz insana həyat verən, ilk insanın yaranmasında bilavasitə iştirak edən dörd müqəddəs varlığın adı ilə bağlıdır. Bunlar Su, Od, Yel və Torpaqdır. Mərasim folklorumuzda bu müqəddəs varlıqlar ilaxır çərşənbələrin rəmzinə çevrilib, yaradılış və həyatvericilik funksiyasını formalaşdırıb. Novruzun müjdəçisinə çevrilən ilaxır çərşənbələr bu gündən etibarən yurdumuza qədəm qoyur. Bu gün Boz ayın dörd çərşənbəsindən birincisi - Su çərşənbəsidir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Böyük çillədən sonra Novruzun gəlişinin ilk müjdəçilərindən biri çərşənbələrdir. Bayram məhz bu çərşənbələrdən başlayır.

Bu gün qeyd etdiyimiz Su çərşənbəsi xalq arasında həm də "Əzəl çərşənbə", "Sular Novruzu", "Gözəl çərşənbə", "Gül çərşənbə", "Zəmzəm çərşənbə", "Sel çərşənbə" də adlandırılır. Filologiya elmlər doktoru, professor Yadulla Ağazadə deyir ki, Böyük çillədən sonra Novruzun gəlişinin ilk müjdəçilərindən biri olan çərşənbələrin həm təbiətdə, həm də insan həyatında əhəmiyyəti çox böyükdür: “Su həyat mənbəyidir və dünyanın yaranması məhz suyun varlığı ilə çox bağlıdır. Su çərşənbəsinin tarixini biz “Kitabi Dədə Qorqud”da da görə bilərik. Qazan xan öz elinə, yurduna dönəndə suya salam verir və su mübarəkdir deyirdi. Su üzünü tanrı üzü görübdür və bütün bunlar onu göstərir ki, su əslində Allahın eşqi ilə bağlıdır. Buna görə insanlar suya böyük inam bəsləyiblər. Su insanları pak edər. İnsanlar ən ağır dərdlərini və çətin yuxularını suya danışırdılar. Su bunların hamısını işığa doğru aparır və yuyur. Ona görə də insanlar Su çərşənbəsinə böyük inam bəsləyirlər”.

Su çərşənbəsi, o cümlədən suya inam, suya tapınma ilə bağlıdır. Çox erkən dövrlərdən insanlar hələ gün doğmamış su üstünə gedər, pak, təmiz, axar suda yuyunar və bununla da özlərini paklanmış hesab edirdilər. Su çərşənbəsində insanlar sübh tezdən axar suyun üstünə gedər, "ağırlığım-uğurluğum, azar-bezarım suya" deyib, su üstündə dərdlərini danışar və sanki öz çətinliklərini "təzə su" üstündə qoyub gedərdilər. Beləliklə də, Su çərşənbəsi mərasimi icra olunardı.

“Su çərşənbəsinin ertəsi günü insanlar axar su üstünə gedirlər. Bu mərasim xüsusilə bizim bölgəmizdə daha təmtəraqlı qeyd edilir. İnsanlar suyun üstündən tullanırlar. Ayaqlarını qurşağa qədər su ilə yuyurlar və evə su gətirirlər. Evlərinə, həyətlərinə, mal-qaraya su çiləyirlər ki, təzə su onları diriltsin, yeni həyat versin. Su çərşənbəsinin xalq arasında keçirilməsi mərasimləri çox zəngindir”, - deyə Yadulla Ağazadə bildirib.

Su, həmçinin sağlamlıq rəmzidir. İnanclara görə, "Sular toyu" və ya "Sular Novruzu" adlandırılan bu çərşənbə axşamında Dan ulduzu doğulan zaman yer üzündəki bütün axar sular bir an donub dayanır, hətta bu zaman suya heç nə batmır. Su çərşənbəsi ərəfəsində Günəş zodiak qurşağında Dolça bürcündən Balıqlar bürcünə keçir və Yupiter planetinin himayəsinə daxil olur. Ona görə də “Əzəl çərşənbə” süfrəsində mütləq ağzına qızıl keçirilmiş balıq və bir dolça su olmalıdır. Yadulla Ağazadənin sözlərinə görə, ilaxır çərşənbələr sanki insanları çətinlikdən qurtarır.

Su çərşənbəsində xalq arasında belə bir gözəl deyim var: "Su qədər ömrün olsun", "Su aydınlıqdır". Arzu edirik ki, ulu xalqımızın, millətimizin ömrü su qədər uzun və gələcəyi aydın olsun! Su çərşənbəniz mübarək!