REGİONLAR
Akademik İradə Hüseynova: Qarabağ Elmi-Tədqiqat Bazası regionda kənd təsərrüfatının davamlı inkişafına real töhfələr verəcək
Tərtər, 22 oktyabr, Tahir Ağaməmmədov, AZƏRTAC
Qarabağın təbiəti, landşaft örtüyü, torpaqları, iqlim şəraiti, əlverişli su təminatı, coğrafi mövqeyi kənd təsərrüfatının inkişafı üçün hər zaman böyük imkanlar yaradıb. Təbii mühitlərdə mədəni bitkilərin yabanı əcdadları, çoxsaylı nadir və endemik növlər geniş yayılıb. Qarabağda becərilən buğda, qarğıdalı, kartof, noxud, üzüm, nar, eləcə də qərzəkli bitkilər və təsərrüfat sahələri geniş müxtəlifliyə malik olub, region mədəni bitkilərin və kənd təsərrüfatı heyvanlarının yüzilliklər ərzində xalq tərəfindən yaradılmış qiymətli seleksiya nümunələri ilə seçilib.
AZƏRTAC-ın bölgə müxbiri xəbər verir ki, bu sözləri AMEA-nın vitse-prezidenti, akademik İradə Hüseynova oktyabrın 22-də Tərtər rayonunun Şıxarx qəsəbəsində keçirilən, Zəfər Gününə həsr olunmuş “AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun Qarabağ Elmi-Tədqiqat Bazasının infrastrukturunun bərpası, bölgə üçün yaradılmış buğda və arpa sortlarının toxumçuluğunun təşkili məsələləri” adlı tarla seminarında çıxışında deyib.
“İşğaldan əvvəl regionda təqribən 140 min hektar əkin sahəsi istifadə olunmuşdur. Burada əsasən taxıl sahələri və üzümlüklər üstünlük təşkil etmiş, eləcə də həm iribuynuzlu, həm də xırdabuynuzlu heyvandarlıq yayılmışdır. Qarabağda ənənəvi sahələrin bərpası ilə yanaşı, kartof, tərəvəz, bostan və yem bitkiləri də daha geniş şəkildə becərilə bilər”, - deyən İ.Hüseynova bu sahələrin inkişafı üçün də elmi tədqiqatların aparılmasının vacibliyini qeyd edib.
Akademik Qarabağ Elmi Tədqiqat Bazası haqqında məlumat verərək bildirib ki, 1950-1989-cu illərdə təqribən 1700 hektar torpaq sahəsində yaradılmış baza tərəfindən mədəni bitkilərin və kənd təsərrüfatı heyvanlarının region üçün səciyyəvi genetik ehtiyatlarının, yerli ənənəvi xalq seleksiyası nümunələrinin toplanması, öyrənilməsi, seleksiyada istifadəsi, yeni bitki sortları və heyvan cinslərinin ilkin toxumçuluğunun və damazlıq işinin təşkili və yayılması həyata keçirilib: “Aqrar elmin inkişafında xüsusi rolu olan bu regional mərkəzdə Azərbaycanın korifey alimləri, akademiklər - Cəlal Əliyev, İmam Mustafayev, İlyas Abdullayev, Ələkbər Quliyev və digər mütəxəssislər səmərəli fəaliyyət göstərməklə elmin inkişafına və alınan nəticələrin istehsalata tətbiqinə öz töhfələrini vermişlər. Xüsusilə vurğulamaq istərdim ki, 1970-ci ildə tut bitkisi üzrə SSRİ-Hindistan beynəlxalq simpoziumu məhz Qarabağ Elmi-Tədqiqat Bazasında yüksək səviyyədə keçirilmiş və tədbirdə dünyanın bir çox ölkələrindən, o cümlədən Hindistan, Çin, Yaponiya, Vyetnam, həmçinin keçmiş SSRİ respublikalarından olan çoxlu sayda alim və mütəxəssislər iştirak etmişlər”.
Akademik İ.Hüseynova birinci Qarabağ müharibəsində erməni təcavüzkarları tərəfindən bazanın torpaq sahələri, binaları, toxumtəmizləmə zavodu, ferma, artezian quyuları, transformator stansiyaları, texnikası, cins mal-qara sürüləri, genefond bağları, dünya və yerli kolleksiya nümunələrinin və s. zəbt edilərək mənimsənildiyini diqqətə çatdırıb.
İşğaldan azad edilmiş ərazilərin hazırda yenidən qurulduğunu, müasir, abad yaşayış məntəqələrinin və infrastrukturun yaradıldığını qeyd edən AMEA-nın vitse-prezidenti Qarabağın davamlı inkişafının təmin edilməsi üçün Azərbaycan elminin bütün resurslarını səfərbər etmək, regionda müxtəlif istiqamətlərdə multidissiplinar elmi tədqiqat fəaliyyətlərinin bərpasına və intensivləşdirilməsinə nail olmaq istiqamətində də tədbirlərin görüldüyünü bildirib.
Onun sözlərinə görə, zona üzrə aqrar tədqiqatların aparılması, aqrobiomüxtəlifliyin, torpaq və su resurslarının mövcud vəziyyətinin öyrənilməsi, region üçün xarakterik olan genetik ehtiyatların bərpası, toplanaraq mühafizəsinin və səmərəli istifadəsinin təşkili kənd təsərrüfatının, ümumilikdə, Qarabağın inkişafı baxımından olduqca vacibdir: “AMEA-nın “2020-2025-ci illər üzrə inkişaf strategiyasında” və “Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinə dair elmi tədqiqat işləri ilə bağlı AMEA-nın vəzifələri haqqında” tədbirlər planında Qarabağın torpaq və su resurslarının, fauna və florasının öyrənilməsi, aqrar tədqiqatların bərpası və intensivləşdirilməsi məsələləri də nəzərdə tutulub. AMEA, o cümlədən akademiyanın Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsi Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinin bərpası və dayanıqlı inkişafı ilə bağlı bir sıra təkliflərlə çıxış edib. Bu təkliflərin arasında Qarabağ Elmi Tədqiqat Bazasının bərpası məsələsi də xüsusi yer tutur”.
Akademik Qarabağ Elmi-Tədqiqat Bazasının qısa müddətdə bərpa ediləcəyinə, bazanın bölgədə aqrobiomüxtəlifliyin öyrənilməsi, saxlanılması, eləcə də yeni bitki sortları və heyvan cinslərinin yaradılması istiqamətində aparıcı elmi-tədqiqat mərkəzinə çevriləcəyinə, regionda kənd təsərrüfatının davamlı inkişafına real töhfələr verəcəyinə əminliyini ifadə edib.