Berlin, 30 oktyabr, AZƏRTAC

Almaniyada 16 milli park (Nationalpark), yüzdən çox təbii park (Naturpark) və mühafizə olunan 8.500-dən çox təbii zona və ya qoruq ərazisi (Naturschutzgebiet) var. Burada mühafizə olunan ilk təbii zonalar hələ Veymar Respublikası dövründə yaranıb. Veymar Respublikasının qanunvericiliyinə “Naturschutzgebiet” anlayışı 1920-ci ildə daxil edilib. Bu gün AZƏRTAC öz oxucularını həmin parklara ekskursiyaya dəvət edir.

Dəniz əraziləri hesaba alınmasa, 16 milli parkın ümumi sahəsi Almaniya ərazisinin cəmi 0,6 faizinə bərabərdir. Təbii parklarda mühafizə rejimi o qədər də ciddi deyil. Bu parklar ölkə ərazisinin 25 faizini (!) tutur. Çoxsaylı təbii mühafizə zonaları bütövlükdə ölkə ərazisinin daha 4 faizinə bərabərdir.

Bəzi regionlarda, məsələn Bavariya meşəsində təbii parklar milli parklarla həmhüduddur. Harts regionunda isə 3 təbii park və 1 milli park var. Biz bu yazıda milli parkların hamısını sadalayacağıq, lakin əvvəlcə Almaniyadakı populyar milli parklardan bir neçəsinin adını çəkmək istərdik.

Məsələn, Köln, Düsseldorf və Bonn sakinləri qonşuluqda yerləşən Bergişes Land təbii parkına (Naturpark Bergisches Land) birbaşa gedə bilərlər. XIX əsrdə bu yerləri “Prussiyanın Sibiri” adlandırırdılar, çünki bu ərazi gözdən uzaq, könüldən iraq idi. Yeddi dağ parkı da (Naturpark Siebengebirge) yaxınlıqda yerləşir. Hamburqdan Lüneburq çölünə (Naturpark Lüneburger Heide), necə deyərlər, əl uzatsan çatar.

Almaniyada ilk milli park olan “Nationalpark Bayerischer Wald” 1970-ci ildə Bavariya meşəsində açılıb. Burada Almaniya üçün nadir heyvan və quş növləri – Sibir xoruzu, yazpişiyi, laçın, çölpişiyi və qara leylək yaşayır. Parkın ərazisinin çox hissəsi dəniz səviyyəsindən 1000 metrdən çox yüksəklikdə yerləşir. Buraya hər il 700 mindən çox turist gəlir.

Almaniyanın ikinci milli parkı “Nationalpark Berchtesgaden” da Bavariyada yerləşir. 1978-ci ildə Berxtesqaden rayonunda yaradılmış bu park Almaniyada yüksək dağlıq ərazidə yerləşən yeganə milli parkdır. Dəniz səviyyəsindən 600-2700 metr yüksəklikdə yerləşən bu parka hər il təqribən 1,6 milyon nəfər gəlir.

Növbəti 3 park Şimal dənizinin sahilyanı dayaz yerlərində 1985-ci, 1986-cı və 1990-cı illərdə salınıb. 2009-cu ildə Almaniya, Niderland və Danimarkanın dayazsulu vatt ərazisi Dünya Təbii İrs Siyahısına daxil edilib. Şlezviq-Holşteyn vatt milli parkında (Nationalpark Schleswig-Holsteinisches Wattenmeer) təxminən 3200 növ heyvana rast gəlinir. Ümumiyyətlə, bu sularda flora və faunanın 10 min növü var!

Aşağı Saksoniya milli parkı (Nationalpark Niedersächsisches Wattenmeer) Şərqi Friz adalarını əhatə edir. Bu adaların 7-də: Borkum, Yuist, Norderney, Baltrum, Langeoq, Şpikeroq və Vangereqo adalarında insan yaşayır. Dayazsulu ərazilər dənizdə və sututarlara yaxın ərazidə yaşayan quşların qorunmasında mühüm rol oynayır. Bu quşlar burada nəsil artırır və ya mövsümi miqrasiya dövründə burada qalırlar.

Hamburq vatt dənizi milli parkı (Hamburgisches Wattenmeer) Şimal dənizində Almaniyaya məxsus 3 sahilyanı parkdan ərazisinə görə ən böyüyüdür. Kukshafenin yaxınlığında, Elba çayının mənsəbində yerləşən bu parkda 2000 heyvan növü yaşayır. Onlardan təxminən 250 növü yalnız buradakı şoranlaşmış çəmənlərdə rast gəlir. Bu park UNESCO-nun siyahısına digər iki parkdan sonra – 2011-ci ildə daxil edilib.

Almaniyada ən kiçik milli park olan Yasmund milli parkı (Nationalpark Jasmund) Baltik dənizindəki Ryugen adasında yerləşir. 1990-cı ildə yaradılmış bu parkda xüsusi növ əhəng var. Landşaft mənzərələrinin təsviri üzrə məşhur rəssam Kaspar David Fridrix bu parkda sahilyanı tabaşirli qayaları tabloya köçürüb. Buradakı qədim fıstıq meşəsinin bir hissəsi UNESCO-nun təbii irs siyahısına daxil edilib.

Müritz milli parkı (Müritz-Nationalpark) 1990-cı ildə Meklenburq gölünə yaxın ərazidə yaradılıb. Bu göl təqribən 15 il bundan əvvəl - Buzlaq dövründə formalaşıb. Parkın ərazisinin 10 faizdən çoxu göllərin, daha 8 faizi bataqlıqların payına düşür. Onu da qeyd edək ki, buradakı Serran fıstıq meşəsi Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib.

1990-cı ildə yaradılmış Saksoniya İsveçrə milli parkı (Nationalpark Sächsische Schweiz) özünün dağ landşaftları ilə məşhurdur. XIX əsrdə burada qum hasilatını fəallaşdırmaq istəyirdilər, lakin bu fikir əhalinin etirazına səbəb oldu. 1910-cu ildə dağların müdafiəsi üzrə cəmiyyət yaradıldı, Almaniya Demokratik Respublikası dövründə, 1956-cı ildə isə bu yerlər mühafizəyə götürüldü.

Oder çayının aşağı vadisi milli parkı (Nationalpark Unteres Odertal) 1995-ci ildə sərhədyanı çay boyunca Ukkermark rayonunda salınıb. Parkın eni 2 kilometrdən 8 kilometrə qədər dəyişir. Buradakı kənd evlərinin damlarında çoxsaylı leylək yuvaları çox məşhurdur. Subasar çəmənliklər köçəri quşların məskənidir.

Ön Pomeraniya milli parkı (Nationalpark Vorpommersche Boddenlandschaft) Almaniyanın yenidən birləşməsindən bir qədər əvvəl ADR-də yaradılıb. Parkın sahəsinin təqribən yarısı Baltik dənizinin dayazsulu ərazisinin payına düşür. Park həm də Fişland-Dars-Tsinqst yarımadasının və “Baltik Kaprisi” deyilən Hiddenze adasının bir hissəsini tutur.

2004-cü ildə Hessendə yaradılmış Kellervald-Ederze milli parkı (Nationalpark Kellerwald-Edersee) Almaniyada Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmiş 5 fıstıq meşəsindən biridir. Parkın ərazisində yaşayış məntəqələri yoxdur. Bu unikal meşə ilkin formada qorunub saxlanıb, çünki uzun müddət onun sahibləri bu yerlərdən ov məqsədilə istifadə edən yerli knyazlar olub.

Harts meşə regionu 3 federal əyaləti – Türinqiya, Saksoniya-Anhalt və Aşağı Saksoniya əyalətlərini əhatə edir. 1990-cı ildə yaradılmış və 2006-cı ildə genişləndirilmiş Harst milli parkı (Nationalpark Harz) ərazisinin sahəsinə görə Almaniyada ən böyük milli meşə-parkıdır və region ərazisinin təqribən 10 faizini tutur.

Şvartsvald milli parkı (Nationalpark Schwarzwald) Almaniyanın ən populyar meşə turizm regionlarından birində - məşhur “Qara meşə”də yerləşir. 2014-cü ildə Şvartsvaldın şimal hissəsində yaradılmış bu park Baden-Vürtemberq federal əyalətində ilk milli parkdır.

Nəhayət, Hunsryuk-Hohvald milli parkı (Nationalpark Hunsrück-Hochwald) Almaniyada ən gənc milli parkdır. 2015-ci ildə Reynland-Pfalts və Saar federal əyalətlərinin sərhədində yaradılmış bu park dağlıq Hunsryuk regionunun cənub hissəsində, dəniz səviyyəsindən 400-700 metr yüksəklikdə yerləşir.

Vüqar Seyidov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Berlin