Bakı, 12 may, AZƏRTAC

Mayın 12-də tanınmış botanik alim, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun ekobotanika və sistematika şöbəsinin müdiri, biologiya elmləri doktoru Aydın Əsgərovun 70 yaşı tamam olur.

AZƏRTAC xəbər verir ki, biologiya və genetika elmlərinə böyük töhfələr verən A.Əsgərov 1969-cu ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti) biologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. O, botanika elminin çətin sahələrindən olan ali bitkilərin sistematikası üzrə tanınmış mütəxəssisdir.

A.Əsgərov Qafqazın pteridoflorasının sistematikası, ekologiyası və təkamülü problemləri üzrə 1972-ci ildə biologiya üzrə fəlsəfə doktorluğu, 1984-cü ildə biologiya elmləri doktorluğu dissertasiyaları müdafiə edib. Alim ilk dəfə Qafqazın qədim ali sporlu bitkiləri florasının orijinal təsnifatını verib, onun genezisini, formalaşma istiqamətlərini müəyyənləşdirib. O, elm üçün 10 yeni növ, Qafqaz və ona yaxın regionlar üçün iki yeni cins və 20 yeni növ, Azərbaycan florası üçün iki yeni cins, 12 yeni növ aşkarlayıb. Bu elmi nəticələr onun 2001-ci ildə nəşr etdirdiyi “Qafqazın ali sporlu bitkiləri” monoqrafiyasında əksini tapıb.

Elmi fəaliyyətinin otuz ildən artıq dövrünü AMEA-nın Botanika İnstitutunda çalışmış alimin respublikamızın florasının öyrənilməsində, zəngin herbari fondunun yaradılmasında, elmi ekspedisiyaların təşkili, botanika elminin tədrisi və təbliğində böyük xidmətləri var.

A.Əsgərov Qafqazın və Azərbaycanın florası, ali bitkilərin sistematikası və ekoloji problemlər üzrə 200–dən çox elmi məqalənin, beş monoqrafiyanın, o cümlədən “Azərbaycanın ali bitkiləri” üçcildliyinin (2005-2008), “Azərbaycan florasının konspekti” (2011) və “Azərbaycanın bitki aləmi” (2016) kitablarının müəllifidir. Bu əsərlərə onun 1970-ci ildən apardığı tədqiqatlar nəticəsində müəyyənləşdirilmiş və botaniklərin aşkarladığı 250 cinsə aid 900-dən çox yeni növ haqqında məlumatlar daxil edilib ki, bu da milli genofondumuzu xeyli zənginləşdirib. Flora və sistematika sahəsində ən son məlumatlar nəzərə alınmaqla tərtib edilmiş bu əsərlərin “Azərbaycan florası”nın yeni nəşri üçün böyük əhəmiyyəti var. Bu kitablar, həmçinin ali məktəb tələbələri və magistrantlar üçün faydalı dərs vəsaitidir.

Alimin əsas tədqiqat istiqamətlərindən biri də Azərbaycanın mədəni florasının yabanı əcdadlarının tədqiqidir. O, dünyada qəbul edilən prioritet cinsləri nəzərə alınmaqla floramızın yabanı əcdad bitkilərinin orijinal təsnifatını verib, onların səmərəli istifadəsi, nadir və nəsli kəsilməkdə olan növlərinin mühafizəsi üzrə tədbirlər sistemi hazırlayıb. Hazırda bu işlər alimin işlədiyi AMEA-nın Genetik Ehtiyatlar İnstitutunda uğurla davam etdirilir.

A.Əsgərov “Azərbaycanın Qırmızı kitabı” və “Rusiyanın Qırmızı kitabı”nın həmmüəllifi olmaqla oradakı 36 nadir növün xarakteristikasını hazırlayıb. Alim Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun qrant müsabiqəsinin layihə rəhbəri kimi 60 CR (Criticalliy Endangered) növün biosistematikasını və ekoloji qiymətləndirilməsini verib. Həmçinin Azərbaycan florasının endemlərini, nomenklatur tiplərini və Astragalus cinsini monoqrafik tədqiq edib.

O, bir neçə respublika və beynəlxalq əhəmiyyətli layihələrin iştirakçısı və rəhbəri, nüfuzlu beynəlxalq jurnal və təşkilatların eksperti, Ətraf Mühitin Mühafizəsi Beynəlxalq İttifaqının, Bitki Genetik Ehtiyatları üzrə Avropa Komissiyasının üzvü, Beynəlxalq Pteridoloqlar Assosiasiyasının Qafqaz üzrə əlaqələndiricisidir.

Aydın müəllim respublikamızın ictimai həyatında da fəal iştirak edir. Müxtəlif illərdə təhsil müəssisələrinin attestasiyası və akreditasiyası üzrə Dövlət Komissiyasının üzvü, Bakı Şəhər Sovetinin deputatı olub. O, Azərbaycan Alimlər İttifaqı rəyasət heyətinin sədri, Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyətinin sədri işlədiyi illərdə yaradıcı alimlərin fəaliyyətinin istiqamətləndirilməsində, onların sosial müdafiəsinin təşkilində, eləcə də elmin və təhsilin təbliği sahəsində səmərəli fəaliyyət göstərib. Biologiya və aqrar elmlər üzrə respublika əlaqələndirmə şuralarının üzvü, yabanı müxtəliflik üzrə respublika ekspert şurasının sədridir.

Tanınmış alim beynəlxalq və respublika miqyaslı tədbirlərdə Qarabağ problemi, Azərbaycanın bu gözəl diyarının bioloji müxtəlifliyinin erməni işğalı altında qalması, sərvətlərinin amansızcasına talanması, ekologiyasına vurulan ziyan və bunlardan çıxış yolları barədə fikir və təkliflərini dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırır.

A.Əsgərov hazırda bioloji müxtəlifliyin öyrənilməsi, istifadəsi və mühafizəsi üzrə səmərəli fəaliyyət göstərir, gənc kadrların hazırlanmasında fəal iştirak edir. Ömrünün çox hissəsini elmimizin inkişafına həsr etmiş fədakar alimə yaradıcılıq fəaliyyətində uğurlar arzulayırıq.