Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

MƏDƏNİYYƏT

Azərbaycana dadlı səyahət: Şəki və Gəncə mətbəxləri

Bakı, 24 yanvar, AZƏRTAC

Azərbaycanda kulinariya reseptlərinin yaradılma tarixi əsrlərin dərinliyinə gedib çıxır və nəinki aşpazların nəsildən-nəslə keçən təcrübəsinə, həm də xalq müdrikliyinə əsaslanır. Təsadüfi deyil ki, ölkənin hər regionunun öz bənzərsiz yeməkləri var.

Bu gün biz xüsusi məharətlə hazırlanan, qədim Şəki və Gəncə şəhərlərinə şöhrət qazandıran məşhur Azərbaycan xörəklərindən danışacağıq.

Şəki pitisi

Təsadüfi deyil ki, bir çox turist bələdçiləri Şəkini Azərbaycanın qastronomik paytaxtı adlandırır. Məhz bu qədim diyar məşhur paxlavanın və ətirli yağlı pitinin vətənidir. 

Doyumlu və dadlı xörək olan piti Şəkidə saxsı qablarda soba üstündə bişirilir. Bu proses azı 8 saat vaxt aparır. Şəki pitisi də bölgəyə xas nə varsa, onlar kimi özünəməxsusdur. Bu xörək digər yerlərdə də bişirilir, lakin Şəki pitisini bir dəfə dadan onu həmişəlik yadında saxlayır.

Əsl pitinin hazırlanma qaydasını yalnız şəkililər bilir. Bu proses adətən Şəkinin iri sarı noxudunun suda təxminən üç saat isladılmasından başlayır. Sonra həmin noxud həcmi kiçik saxsı qablara tökülür. Noxud qabın üçdəbirini tutmalıdır. Noxudun üstündən qoyunun bud ətindən təxminən 100 qram kiçik tikələr qoyulur. Sonra ətin üstünü quyruq yağı ilə örtür, duzlayır və qaba su tökürlər. Qabdakı su qaynayanadək bir neçə dəfə kəfi yığır, qaba baş soğan atırlar. Sonra bir daha kəf yığılır və ağzıbağlı qablar vam odda bişməyə qoyulur, hərdənbir üstünə su əlavə olunur. Pitinin bənzərsiz dada gəlməsi səkkiz saat çəkir və süfrəyə verilməsinə bir neçə dəqiqə qalmış üstünə zəfəran səpilir.

Piti süfrəyə adətən ənənəvi lavaş, şoraba və sumaxla verilir. Xörəyə turşməzə tam verən sumax qan üçün faydalıdır. Pitinin öz yeyilmə qaydası var. Boşqaba çörək doğranılır, üstünə pitinin suyu tökülür və yeyilir. Sonra noxud və ət boşqaba qoyulur, əzilir və nuş edilir.

Qeyd etmək lazımdır ki, Şəkinin bütün kafe və restoranlarında piti verilir və hər yerdə onun dadı təxminən eynidir.

Şəki halvası

Azərbaycanda bir çox halva növü var – Bakı halvası, Quba halvası, Şəki halvası və s. Onların hər biri özünəməxsusdur. Əsl Şəki halvasını yalnız Şəkidə yemək olar. Böyük zəhmət, səbir və xüsusi şərait onun evdə hazırlanması imkanını məhdudlaşdırır. İnternetdə Şəki halvasının çoxlu resepti olsa da, onun hazırlanma sirrini yalnız nəsillikcə halva hazırlanmasını ailə biznesinə çevirmiş kulinarlar bilər. El arasında onlara “halvaçı” deyirlər. Onlar resepti heç kimə söyləmir, ona görə də kənardan baxanlar torabənzər riştəni necə düzgün bişirməyi, nə qədər qoz-fındıq qatmağı, şirə hazırlamağı yalnız təxmin edə bilər.

Şəkidə halva hazırlayan məşhur sexlərdən biri Əliəhmədin şirniyyat evidir. Şəkidə heç də hər kəsə halva sexini görmək imkanı yaradılmır. Sexin baş ustası Qüdrət Novruzovun sözlərinə görə, əsl Şəki halvasının xəmiri düyü unundan hazırlanır. Özü də un yalnız su dəyirmanında üyüdülməlidir. Elektrik dəyirmanında üyüdülən un tez saralır. Yarımduru xəmiri hazırladıqdan sonra onu deşikləri olan mis qıfdan isti tavaya bir neçə qat tökür və tor formasına salırlar. Bu tor riştə adlanır. Bir riştə bir dəqiqəyə bişirilir. Sonra 10 qat düyü riştəsini üst-üstə düzür, arasına xüsusi içlik (çəkilmiş qoz-fındıq, keşniş toxumu, hil) tökür və üstdən daha 10 qat riştə əlavə edirlər. Sonuncu qatdan sonra halvanın üstünə zəfəran dəmləməsi ilə naxış vurulur. Halva tavada 10 dəqiqə bişirilir. Sonra üstündən çoxlu şərbət tökülür. Şərbət şəkər və sudan, ya da baldan hazırlanır. Bir neçə gün ərzində şirəni canına çəkəndən sonra halva satışa çıxarılır.

Şəki qənnadı sexlərində halvadan başqa, Azərbaycanın digər ənənəvi şirniyyatlarını, o cümlədən bamiyə, tel halvası, fındıq halvası, “barama” karameli də hazırlanır. Şəkiyə getsəniz, bu şirniyyatları dadmaq fürsətini əldən verməyin.

Gəncə paxlavası

Azərbaycanın digər qədim şəhəri Gəncə də öz xörəkləri ilə qürrələnə bilər. Onların sırasında Gəncə paxlavasını, dovğasını, göyərti və ya ət kətəsini (qutab), şah plovu qeyd etmək olar. 

“Şərq şirniyyatları” qənnadı mağazasının sahibi İradə Qazıyeva deyir ki, Gəncə paxlavasının öz hazırlanma qaydası və sirləri var. Bu da onu Bakı və ya türk paxlavasından fərqləndirir. Belə ki, içlik üçün istifadə edilən qoz ləpəsinin pərdəsi tam təmizlənir və nəticədə paxlava açıq rəng alır. Paxlavanın xəmirinə mütləq gülab əlavə edilir, içliyə isə hil qatılır. Gəncə paxlavasının üstünə zəfəran suyu çəkilir və xaşxaş toxumu səpilir. Xaşxaş toxumlarını da əvvəlcədən qaynar suda pörtlədib təmizləyirlər. Nəticədə gül və zəfəran ətirli Gəncə paxlavası son dərəcə ləziz alınır və ağızda əriyir.

Dovğa, kətə və şah plov

Gəncəyə səyahət zamanı mütləq bu yerin ənənəvi dovğasının, kətəsinin və əlbəttə ki, şah plovun dadına baxın. Gəncə dovğasının xüsusi hazırlanma qaydası var. Məsələn, digər bölgələrdən fərqli olaraq, bu dovğaya noxud tökülmür, əvəzində nanə, ispanaq, kərəviz və yumurta qatılır. 

Gəncədə qutaba kətə deyirlər. Gəncə kətəsi ət və ya ağ pendir qatılmış göyərti ilə bişirilir. Üstünə sumaq və zirinc səpilmiş kətə adətən böyük və doyumlu olur.

Nəhayət, Gəncədə bütün məclislərin tacı şah plovdur. Bu bayram yeməyinin adı onun görünüşü, yəni orta əsrlər hökmdarlarının tacını xatırlatması ilə bağlıdır. Adi plovdan fərqli olaraq, şah plov süfrəyə bir növ bükülü vəziyyətdə gətirilir. Yəni düyü və xuruş bir qazanda bişirilir. Qazanın dibinə və yanlarına lavaş döşənir. Düyü lavaşın içərisində bişir və bu formada da süfrəyə verilir. Onun dadına mütləq baxın!

Emil Eyyubov 

 

 

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

İtaliya İsraili Rəfahda hərbi əməliyyat keçirməməyə çağırıb

“Morgenland” Odlar Yurdu ilə görüşür” - Azərbaycan və Almaniya musiqiçilərinin birgə layihəsi təqdim olunub

Nazir: “SİMA İmza” tətbiqinin xarici ölkələrə ixracı üçün danışıqlar aparılır

Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun iclasında Şirvan Apellyasiya Məhkəməsinin müraciəti əsasında konstitusiya işinə baxılıb

Taha Ayhan: Məqsədimiz Şuşanın azad olunma hekayəsini bütün dünyaya çatdırmaqdır

Nyu-Yorkun mərkəzində avtomobil sürmək üçün rüsum ödəniləcək

Fərid Qayıbov: İl ərzində Şuşada gənclər üçün müxtəlif tədbirlər keçiriləcək

Roma Papasının səhhəti yaxşılaşıb

Elektron Təhlükəsizlik Xidməti OIC-CERT kibertəhlükəsizlik təşkilatına üzv olub

Nazirlik: Taksilərin ağ və ya qırmızı olması ilə bağlı tələb yalnız iyulun 1-dən idxal edilən avtomobillərə şamil edilir

N.Paşinyan: Ermənistanda yalnız bir hökumət var və ikincisi ola bilməz

“Clarivate” şirkətinin nümayəndəsi seçilmiş jurnalların əməkdaşları üçün təlim keçəcək

Gəncə-Qazax bölgəsində yerləşən kolleclərdə monitorinqlər başlanıb

“Şuşa İƏT Gənclər Paytaxtı - 2024” beynəlxalq proqramının keçirilməsinə dair öhdəlik protokolu imzalanıb

Türkiyə Qəzzaya növbəti humanitar yardım gəmisi göndərib

Canını Vətənə fəda edənlər – Elçin Şükürov

Bağçalara müdir vəzifəsinə işə qəbulun test imtahanı mərhələsinin qaydaları açıqlanıb

Gürcüstanda doğulan uşaqların sayı 5 faiz azalıb

Mingəçevirdə yataqxana binasında yanğın olub, sakinlər təxliyə edilib

ABB Ağdaş filialını da yeniləyib

Naxçıvanda saxta zeytun yağları satış dövriyyəsindən kənarlaşdırılıb

“İnsanlıq əleyhinə cinayət: soyqırımı siyasəti, tarixi həqiqətlər və faktlar” mövzusunda konfrans keçirilib

Sərnişindaşıma ilə məşğul olan nəqliyyat vasitələrində AYNA-nın loqosu olacaq

Taksilərdə nağdsız ödəniş üçün pos-terminallar quraşdırılacaq

Taksi fənərləri ilə bağlı tələb müəyyənləşib

Qərbi Azərbaycan yallıları ilə bağlı kitabın təqdimatı olub

Akademik Əhəd Canəhmədov Niderlandda beynəlxalq tədbirdə elmi məruzə ilə çıxış edib

Azərbaycanla Misir arasında qida məhsullarının dövriyyəsini genişləndirmək məsələsi müzakirə olunub

Beynəlxalq turizm portalı Azərbaycanla bağlı yazı dərc edib

AMADA-nın əməkdaşı WADA-nın vebinarında iştirak edib

“Türk xalqları ədəbiyyatı” üç cilddə nəşrə hazırlanır

Buraxılış tarixi on beş ildən çox olan avtomobillər taksi kimi fəaliyyət göstərə bilməyəcəklər

Sumqayıtda yolların təmirinə başlanılıb VİDEO

Şokoladın həddindən artıq yeyilməsi baş ağrıları və qan təzyiqinin dəyişməsinə səbəb ola bilər

Ağciyər Xəstəlikləri İnstitutunda Ümumdünya Vərəmlə Mübarizə Gününə həsr olunan elmi-praktik konfrans keçirilib

“The Nation” qəzeti: ABŞ söz və fikir azadlığını qoruduğunu bildirir, lakin jurnalistlərin qətlinin təşkilində iştirak edir

Peşə təhsili pilləsinin bir səviyyəsindən növbəti səviyyəsinə keçid qaydasında dəyişiklik edilib

"IELTS imtahanına təşviq" layihəsi çərçivəsində 300 nəfər uğurlu nəticə əldə edib

Türkiyə Silahlı Qüvvələri son bir həftədə 38 terrorçunu zərərsizləşdirib

Niyazinin mənzil-muzeyində Əməkdar artist Arif Manaflı ilə görüş

Premyer Liqa: Dörd oyuna hakim təyinatları açıqlanıb

Azərbaycan ağırlıqqaldıranları üçün antidopinqlə bağlı seminar keçirilib

Azərbaycan və Türkiyə birgə tarixi film çəkəcəklər

“Azərbaycanda sürüşmə hadisələrinin kataloqu” Moskvada nəşr edilib

Korsikanın muxtariyyətinə dair qanun layihəsi qəbul olundu, deputat etiraz etdi: Bu, buxovdur

Birinci Beynəlxalq Opera Festivalının ən gənc iştirakçıları çıxışa hazırlaşırlar

Taksilərin texniki göstəriciləri, daxili və xarici tərtibatına dair tələblər təsdiqlənib

BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə gələcək əməkdaşlığa dair fikir mübadiləsi aparılıb

Dövlət orqanlarında vakant inzibati vəzifələrin tutulması məqsədilə daxili müsahibə elan edilir

Kino Agentliyində “Kinematoqrafiya haqqında” Qanunun yenilənməsi məqsədilə işçi qrupu yaradılır

Novruz bayramı günlərində yollarda 39 yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib

Bakı şəhərətrafı dəmir yolu nəqliyyatı ilə sərnişindaşıma fəaliyyəti üzrə subsidiya verilməsi Qaydaları təsdiqlənib

“Müntəzəm və taksi minik avtomobili ilə sərnişin daşımalarında istifadə olunan avtonəqliyyat vasitələrinin texniki göstəriciləri, daxili və xarici tərtibatına dair tələblər”in təsdiq edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

“Ödəniş xidmətləri və ödəniş sistemləri haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 14 iyul tarixli 987-VIQ nömrəli Qanununun icrası ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 5 dekabr tarixli 1048-VIQD nömrəli Qanununun icrasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin bəzi qərarlarında dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 10 yanvar tarixli 5 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “İcbari tibbi sığorta üzrə Xidmətlər Zərfi”ndə dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

“Bakı şəhərətrafı dəmiryol nəqliyyatı ilə sərnişindaşıma fəaliyyəti üzrə subsidiya verilməsi Qaydaları”nın təsdiq edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Federasiya rəsmisi: “Böyük İpək Yolu” beynəlxalq turnirinin keçirilməsi ölkəmizdə boksun inkişafına müsbət təsir göstərəcək

“Azərbaycan Respublikasında ixrac-idxal əməliyyatları üzrə gömrük rüsumlarının dərəcələri haqqında” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1998-ci il 22 aprel tarixli 91 nömrəli Qərarında dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 5 avqust tarixli 279 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Vətəndaşların peşə təhsili üzrə qeyri-formal və informal təhsil formaları vasitəsilə əldə etdikləri bilik, bacarıq, səriştə və təcrübənin qiymətləndirilməsi və tanınması məqsədilə imtahanın keçirilməsi və onlara peşə ixtisasını təsdiq edən sənədin verilməsi Qaydası”nda dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2019-cu il 16 aprel tarixli 173 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Peşə təhsili pilləsinin bir səviyyəsindən növbəti səviyyəsinə keçid Qaydası”nda dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Qafqazşünaslıq İnstitutunda 31 Mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününə həsr edilmiş dəyirmi masa keçirilib

Cənubi Afrika Respublikasının Prezidenti Matamela Siril Ramafozadan

Şərqşünas alimin məqaləsi Tehranda çap olunub

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin aparat rəhbəri Biləsuvarda vətəndaşları qəbul edib

Dünyanın futbol üzrə ən dəyərli “onbirliyi” açıqlanıb

Latviyanın xarici işlər naziri istefa verib

Beynəlxalq ekspert: COP29 Azərbaycanın iqtisadi mövqeyini gücləndirməsi üçün strateji fürsətdir - MÜSAHİBƏ

Əcnəbi tələbələr Quba Soyqırımı Memorial Kompleksini ziyarət ediblər

Qızıl medal qazanan boksçu: Rəqiblərim güclü olsa da, yarış mənim üçün yaxşı keçdi

AzTU Türkiyə universitetləri və istehsalat müəssisələri ilə əməkdaşlıq əlaqələrini genişləndirir

Azərbaycanın daha 2 boksçusu "Böyük İpək Yolu" turnirində qızıl medal qazanıb

BDU-da 2024-2026-cı illərdə aparılacaq elmi tədqiqat işləri müzakirə olunub

ATU rəhbərliyinə institusional akkreditasiya şəhadətnaməsi təqdim olunub

Lənkəranda baş verən qəzada 3 nəfər xəsarət alıb

Şərqşünaslıq İnstitutunda Naxçıvan Muxtar Respublikasının 100 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi sessiya keçirilib

Gürcüstanda ailə quranların sayı 14,5 faiz azalıb

Azərbaycanlı kinoprodüser beynəlxalq kino forumunda münsiflər heyətinə daxil edilib

YAP Səbail rayon təşkilatı Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar anım tədbiri keçirib

“Azərbaycanda sənayeləşdirmə: reallıqlar və perspektivlər” – yeni nəşr

Yığmanın baş məşqçisi: Toplanışda keçirdiyimiz matçlar kifayət qədər faydalı oldu

DGK sədri Misir səfiri ilə görüşüb

Şirvan–Salyan Regional Təhsil İdarəsinin fəaliyyəti ilə bağlı müraciətlərə bu nömrə cavab verəcək

Daxili işlər naziri Şamaxıda vətəndaş qəbulu keçirib VİDEO

Fövqəladə Hallar Nazirliyi və “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC birgə təlim keçirib VİDEO

Ötən il BDU-nun Tarix fakültəsinin əməkdaşlarının 4 dərslik və 15 dərs vəsaiti çap olunub

Paytaxt sakininin telefon və çantasını talayan şəxs saxlanılıb VİDEO

“AMEA-da elektron hərəkat və yeni çağırışlar” - seminar

Misirin aparıcı media nümayəndələri ilə görüş olub

“Ermənistanın dostları” şəbəkəsinin əsas məqsədi bölgədə Aİ-nin maraqlarını həyata keçirməkdən ibarətdir - RƏY

Gürcüstan iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə 3,7 milyard lari xərcləyəcək

“Avtomobil yolları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il 23 fevral tarixli 1101-VIQD nömrəli Qanununun tətbiqi və “Avtomobil yolları haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2000-ci il 10 mart tarixli 299 nömrəli Fərmanında dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı

“Avtomobil yolları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikasının Qanunu

Nyu-York metrosunda zorakılıq halları artıb

“Muzeydə musiqi” layihəsi: Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində növbəti konsert

Sorğu: Bayden Trampı 3 faiz fərqlə qabaqlayır

Nizamişünas alimin məqaləsi Türkiyədə çap edilib

Fevralda DSMF tərəfindən 26,6 minə yaxın vətəndaş müraciəti cavablandırılıb

“YAŞAT” Fondu tərəfindən dəstək tədbirləri davam edir VİDEO

“Neftçi”nin iki futbolçusu “Qəbələ” ilə oyunu buraxacaq

Çin uçuş məsafəsi iki min kilometrdən çox olan zenit raketi hazırlayıb