İQTİSADİYYAT
Azərbaycanda ənənəvi olmayan, lakin xaricdə böyük ehtiyac duyulan meyvə-tərəvəz yetişdirilə bilər
Bakı, 31 yanvar, Sevda Cəfərova, AZƏRTAC
Azərbaycan Meyvəçilik və Tərəvəzçilik İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyasının (AMTA) sədr müavini, sahibkar qadın Jalə Əmirbəyova qurumun fəaliyyəti ilə bağlı AZƏRTAC-ın suallarını cavablandırıb. Müsahibəni təqdim edirik.
- Jalə xanım, Azərbaycan Meyvəçilik və Tərəvəzçilik İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası hansı səbəbdən yaranıb, onun məqsədi nədir, artıq neçə üzvü var?
- 2016-cı il avqust ayında İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən Xaçmaz rayonunda keçirilən kənd təsərrüfatında çalışan sahibkarların iclasında assosiasiya yaradıldı. Məhz həmin iclasda mən assosiasiyanın sədr müavini seçildim, sədrimiz Bəşir Quliyev “BUTA-GROUP”un təsisçisidir. Assosiasiyamızın əsas məqsədi bu sahədə çalışan sahibkarlara dəstək olmaq, Azərbaycanın ixrac potensialını genişləndirməklə “Made in Azerbaijan” brendini xaricdə tanıtdırmaq, istehsalçılara və ixracatçılara yeni bazar imkanlarını araşdırmaqda dəstək olmaq və mövcud problemlərin həllində köməklik etməkdir. Hazırda assosiasiyanın 40-a yaxın üzvü var, amma araşdırmalar göstərir ki, onların sayı 200-dən artıq ola bilər. Mən özüm bir sahibkar kimi 10 ilə yaxındır ki, Qusar rayonunda fəaliyyət göstərirəm, taxıl əkirik, fındıq bağlarımız var və son 4 ildə açıq sahədə tərəvəz yetişdiririk.
- Azərbaycanın meyvə-tərəvəzinə hansı ölkələr maraq göstərir, daha çox hansı məhsul ixrac olunur?
- Ənənəvi bazarımız Rusiya Federasiyasıdır. Bu ölkəyə həm meyvə, həm də tərəvəz ixrac edirik. Hazırda 400 hektarlıq yeni istixanalar tikilir, minlərlə hektarda yeni bağlar salınır, yeni sahələrdə tərəvəz əkilir. Bu o deməkdir ki, məhsulumuz artacaq, ixrac potensialımız güclənəcək. İstehsal edəcəyimiz məhsulu realizə etmək üçün biz yeni bazarlar axtarırıq, bunlar Avropa ölkələri, ərəb ölkələri, Belarus, Litva, Latviya, Estoniya və s. ölkələrdir. Bu ölkələrin əksəriyyəti bizim meyvə-tərəvəzin dadı və keyfiyyəti ilə tanışdı, amma yeni bazara girmək üçün bəzi məsələlər və problemlər var və biz AMTA olaraq bu problemlərin həlli üzərində çalışırıq. Yeni bazarlara çıxmaq üçün dövlətimiz bizə böyük dəstək göstərir. İqtisadiyyat Nazirliyi, AZPROMO yeni ölkələrlə əlaqələri yaratmaq və sərgilərdə iştirak etmək üçün sahibkarlara dəyərli köməklik edir.
Əsas ixrac etdiyimiz məhsul isə pomidordur. Demək olar ki, ölkədə yetişdirilən bütün növ meyvə və tərəvəz ixrac olunur: alma, gilas, gavalı, şaftalı, albalı, nektarin, naringi, kartof, soğan, sarımsaq və s. Ümumiyyətlə, Azərbaycanın ixrac potensialı çox yüksəkdir. Biz ənənəvi məhsullarla yanaşı, ənənəvi olmayan, lakin xaricdə böyük ehtiyac duyulan meyvə və tərəvəzi də yetişdirə bilərik. Biz bu məlumatları assosiasiyanın üzvlərinə çatdırırıq, öz məsləhətlərimizi veririk.
- Xarici ölkələrə edilən ixrac missiyalarının meyvə-tərəvəz ixracatına təsiri olubmu?
- Əlbəttə ki, olub. Biri var sahibkar özü yeni bazar imkanları axtarır, biri də var dövlətin dəstəyi ilə böyük nümayəndə heyəti hansısa bir ölkəyə gedir, görüşlər keçirir, öz məhsullarını B2B görüşlərində təklif edir. İxrac missiyaları zamanı biz həmin ölkələrdə fəaliyyət göstərən assosiasiyaların nümayəndələri ilə görüşürük, yeni əlaqələr yaradırıq, o ölkənin tələbatını, logistikasını öyrənirik. Bunlar hamısı ixrac üçün çox önəmli məsələlərdi, dövlətimizin dəstəyi və köməyi olmasaydı ixrac əməliyyatları belə qısa zamanda arta bilməzdi.
- Xaricdən Azərbaycana idxal olunan meyvə və tərəvəzlərə sizin assosiasiyanın münasibəti necədir?
- Mən şəxsən, özümüzün yerli meyvə və tərəvəzə üstünlük verirəm, amma elə meyvə və tərəvəz var ki, bizdə yetişmir. Məsələn banan, ananas, bəzi salatlar, əlbəttə onlar idxal olunmalıdırlar. Seçim nə qədər çox olsa bazar da bir o qədər inkişaf edər, rəqabət artar, məhsulun keyfiyyəti yüksələr, qiymətlər tənzimlənər. Ölkəmizə idxal olunan məhsullara fitosanitar nəzarəti çox ciddi aparılır və heç bir ziyan olan, xəstə olan məhsul ölkəmizə buraxılmır. Bizdən çox vaxt soruşurlar, ölkəyə yeni modifikasiya olunmuş məhsul idxal olunurmu? Biz bu və digər məsələlər ilə bağlı Azərbaycan Respublikasında Fitosanitar Nəzarəti Xidmətinin nümayəndələri ilə görüşmüşük, deyə bilərəm ki, ölkəmizə geni modifikasiya olunmuş heç bir məhsul idxal olunur.
- Assosiasiya dövlət orqanları ilə əməkdaşlıq istiqamətində nə kimi işlər görür?
- Biz dövlət orqanları olan İqtisadiyyat Nazirliyi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Dövlət Gömrük Komitəsi, Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidməti ilə sıx əməkdaşlıq edirik, onların dəstəyini və köməyini çox qiymətləndiririk. Ümumiyyətlə, biz sahibkarlar, sahibkarlığın inkişafında dövlətimizin dəstəyini çox dəyərləndiririk. Bu yaxınlarda assosiasiyamızla birgə Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidmətinin Gəncə və Bakı şəhərində iki iclası keçirildi. Yeni qanun və qaydalar istehsalçılara və ixracatçılara çatdırıldı. AMTA-nın rəhbərliyi və üzvləri dəfələrlə Gömrük Komitəsində görüşlər keçirib, mövcud olan məsələləri müzakirə etmişik və həlli yollarını tapmışıq. Kadr potensialını artırmaq məqsədilə Aqrar Akademiyanın tələbələri ilə maraqlı layihələrimiz olub və yaxşı nəticə əldə etmişik. Assosiasiyamızda biz daimi üzvlərimizə yeni qanunlarla bağlı, mühasibatlıqla bağlı, vergilərlə bağlı, qablaşdırma ilə bağlı, yeni satış imkanları ilə bağlı və s. məlumatları çatdırırıq. Bunlar da bizim assosiasiyamızın üzvlərinin inkişafını daha da sürətləndirir.
- Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun işə düşməsi siz sahibkarlar üçün yeni imkanlar açırmı?
-Ümumiyyətlə, yeni yollar iqtisadi inkişaf üçün böyük imkanlar açır. Mən hesab edirəm ki, bu böyük layihə hər bir sahibkar üçün geniş imkanlar açacaq və Azərbaycanın iqtisadi inkişafını daha da sürətləndirəcək.
-Sahibkar qadınlara dövlət dəstəyi sizi qane edirmi? Bir assosiasiya olaraq hansısa təkliflə çıxış edirsinizmi?
-Bilirsiniz ki, keçən il Azərbaycan Sahibkar Qadınlar Assosiasiyası təsis olundu. Məhz kiçik və orta sahibkarlıq üzrə Strateji Yol Xəritəsinin icrası çərçivəsində yaradılan assosiasiya qadın sahibkarlığının inkişafında, qadın sahibkarların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsində və əməkdaşlığının genişləndirilməsində mühüm rol oynayacaq, qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsi, ölkənin ixrac imkanlarının genişləndirilməsi, qadınların sahibkarlıq sahəsində fəallığının artırılması baxımından əhəmiyyətli olacaq. Bu da bir daha göstərir ki, biz sahibkarlar dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilir və dəstəklənirik. Sahibkarlıq da bir elmdir və onu inkişaf etdirmək üçün ya kişi olsun, ya qadın o, ilk növbədə müvafiq biliyə malik olmalı və bu sahə ilə bağlı yenilikləri izləməlidir. Öz üzərində çox çalışmaq, peşəkar olmaq, seçdiyin sahəni sevmək lazımdır, onda inkişaf da olacaq, yaxşı gəlir də əldə olunacaq.