Bakı, 19 oktyabr, AZƏRTAC

Oktyabrın 19-da Bakıda BMT-nin Əhali Fondu ilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə “Azərbaycanda gender əsaslı cinsi sistemin qarşısının alınması və aradan qaldırılması üzrə Milli Fəaliyyət Planı” layihəsinin təqdimatı keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbirdə dövlət qurumlarının, beynəlxalq təşkilatların və səfirliklərin nümayəndələri iştirak ediblər.

Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev tədbiri giriş sözü ilə açaraq ölkəmizdə demoqrafik sabitliyin hökm sürdüyünü bildirib. Nazir qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyevin apardığı uğurlu sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası nəticəsində respublikada davam edən inkişaf dinamikası, eyni zamanda, ölkədə müsbət demoqrafik vəziyyətin, o cümlədən əhalinin sabit artım sürətinin mövcud olması ilə tamamlanır.

O, çıxışında deyib: “Dünya miqyasında əhalinin sürətlə artımı davam edir. Təbii ki, bu, onların ərzaqla təminatı, məşğulluğu və digər məsələlərlə əlaqədar bir sıra problemlər ortaya çıxarır. Ölkə əhalisinin 25 faizindən çoxunu gənclər təşkil edir. Təkcə bir faktı göstərmək kifayətdir ki, ölkəmizdə hər il 100 min yeni işçi qüvvəsi əmək bazarına daxil olur və onların məşğulluq problemini həll etmək lazım gəlir. Ona görə də son illər demoqrafiya və əhali sakinliyinin inkişafı sahəsində aparılan siyasət “Əhali və inkişaf “ üzrə Fəaliyyət Proqramına uyğun şəkildə və BMT Əhali Fondu ilə səmərəli əməkdaşlıq müstəvisində həyata keçirilir. Bu sahədə ölkəmizdə Dövlət Proqramı həyata keçirilib və növbəti dövr üçün yeni Dövlət Proqramının layihəsi hazırlanıb”.

Gender bərabərliyinin təmin edilməsi barədə danışan nazir deyib ki, əvvəllər Azərbaycanda hər 100 kişiyə 118 qız düşürdüsə, indi həmin rəqəm 114-ə düşüb. Son statistikaya görə, hər 1000 kişiyə 1004 qadın düşür. O, əhalinin ömrünün də uzandığını qeyd edərək bildirib ki, hazırda respublikamızda qadınların orta ömrü 78, kişilərinki isə 73 ildən çoxdur.

Onun dediyinə görə, ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindən etibarən doğulanlar arasında qızlara nisbətən oğlan uşaqlarının artımı, cins nisbətinin pozulması halı müşahidə olunur. Son illərdə bu nisbətin pozulma göstəricisində azalma müşahidə olunsa da, nisbət fərq yenə də qalmaqdadır. Demoqrafiya və sakinlərin inkişafı sahəsində yeni hazırlanan Dövlət Proqramı layihəsində də doğulanlar arasında cins nisbətinin pozulmasının aradan qaldırılması məsələləri ayrıca bölmə kimi yer alıb.

Nazir bu istiqamətdə BMT Əhali Fondu ilə birgə işlərin aparıldığını və Fondun dəstəyi ilə “Azərbaycanda gender əsaslı cinsi seçimin qarşısının alınması və aradan qaldırılması üzrə Milli Fəaliyyət Planı”nın layihəsinin hazırlandığını bildirib. Həmin layihədə gender nisbəti ilə əlaqədar ümumi icmal, bu nisbətin ciddi şəkildə pozulmasının bir sıra mənfi fəsadları və s. ilə yanaşı, gender əsaslı cinsi seçimin qarşısının alınması məqsədinə nail olunması üçün konkret fəaliyyət istiqamətləri və tövsiyələr əksini tapır.

BMT-nin Əhali Fondunun baş müşaviri Fərid Babayev öz çıxışında doğulan uşaqlar arasında cins nisbətinin pozulmasının gələcəkdə əhalinın ümumi strukturu və dinamikası baxımından xoşagəlməz nəticələrə aparıb çıxara biləcəyini və uşaqların cinsə görə seçilməsi probleminin ciddi narahatlıq doğurduğunu qeyd edib. Onun sözlərinə görə, əvvəllər yalnız Cənub-Şərqi Asiyada müşahidə edilən bu problem artıq Azərbaycan da daxil olmaqla bütün Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropanın bir sıra ölkələrində özünü büruzə verir.

Baş müşavir tədqiqatların ailənin sosial-iqtisadi vəziyyətindən asılı olmayaraq, mövcud patriarxal münasibətlər sistemində valideynləri mütləq şəkildə oğlan övladına sahib olmağa vadar etdiyini göstərərək bildirib ki, mövcud vəziyyətin gələcəkdə əhalinin ümumi strukturu və dinamikası baxımından çox xoşagəlməz nəticələrə aparıb çıxara bilər. Qeyd olunub ki, kişilərin sayının həddən artıq çoxalması onların ailə qurmaq üçün partnyor tapa bilməməsi, eyni zamanda ölkədə zorakı davranış hallarının geniş yayılması nəticəsində ümumi kriminogen durumun ağırlaşması, gəlin qaçırma, erkən nikah, insan alveri və s. bu kimi bir sıra mənfi hallarla sıx əlaqəlidir.

Avropa İttifaqının Azərbaycandakı nümayəndəliyinin rəhbəri Kestutis Yankauskas bu sahədə vəziyyəti araşdırmaq üçün altı ölkə seçildiyini və onlardan üçünün Qafqaz ölkələri olduğunu söyləyib: “Azərbaycan əhalisinin böyük əksəriyyəti gənclərdən ibarətdir. Odur ki, inkişaf etmiş ölkələrdə, eləcə də Azərbaycanda oğlan və ya qız uşağı seçimi problemi həll olunmazsa, gələcək nəsillər bundan əziyyət çəkəcək".

Onun sözlərinə görə, əsas problemi sürətlə həll etmək lazımdır: “Səbəbləri tapmaq vacibdir və çıxış yolu hazırlanmalıdır. Bəzən ailələrin oğlan uşaqlarını çox istəməsi tarixdən qaynaqlanan ənənələrlə izah edilir. Müasirliyə doğru gedən ölkədə belə problemlərin mövcudluğu təəssüf doğurur”.

Gənclər və idman nazirinin müavini Fərhad Hacıyev bu sahədə gənclər auditoriyası ilə aparılan işlər barədə danışıb. Onun verdiyi məlumata görə, 24 rayonda gənclər arasında bu istiqamətdə təlimlər aparılıb, videoçarxlar nümayiş olunub.

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədr müavini Sədaqət Qəhrəmanova qeyd edib ki, hazırda doğulan uşaqların cinsinə görə nisbətinin pozulması dünyanın bir sıra ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda aktual problemdir. O, qız uşaqlarına münasibət, selektiv abortlar və ailədə ayrı-seçkilik məsələlərinə toxunaraq deyib: “Son 25 ildə kişilərin sayı sürətlə artıb və bu fərq bərabərləşib. Belə ki, əhalinin 49,9 faizini kişilər, 51,1 faizini isə qadınlar təşkil edir. Kənd yerlərində qadınlar arasında ailə planlaşdırılması, arzu edilməyən hamiləlikdən qorunma, süni mayalanma, reproduktiv sağlamlıq və s. kimi maarifləndirmə tədbirlərinin aparılması zəruridir”.

Sonra BMT-nın Əhali Fondunun Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi “Oğlan uşaqlarına verilən üstünlüyün qarşısının alınması və qızların dəyərinin təbliği üzrə” Qlobal Proqram çərçivəsində ölkəmizə dəvət olunan beynəlxalq ekspert Monika Das Qupta “Azərbaycanda gender əsaslı cinsi seçimin qarşısının alınması və aradan qaldırılması üzrə Mili Fəaliyyət Planı”nın layihə sənədini təqdim edib.

Tədbir iştirakçıları tərəfindən layihənin geniş müzakirəsi aparılıb və bir sıra təkliflər verilib.