CƏMİYYƏT
Azərbaycanda narkomanlığa qarşı mübarizə ümumdövlət vəzifəsi kimi müəyyənləşdirilib
Bakı, 25 iyun, AZƏRTAC
Narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlıq müasir dünyanı ciddi narahat edən qlobal problemlərdən biridir. Narkomaniya cəmiyyətin mənəvi və intellektual potensialının aşınmasına, genefondun tənəzzülünə və digər mənfi hallara gətirib çıxarır. Narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi cinayətkarlığın artmasına səbəb olmaqla yanaşı, həm də terrorizmin maliyyə mənbəyi kimi beynəlxalq təhlükəsizliyə ən ciddi təhdidlərdən biri kimi çıxış edir.
Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyasının İşçi qrupundan AZƏRTAC-a bildirib ki, buna görə də indi dünyada, o cümlədən Azərbaycan Respublikasında narkotizmlə mübarizə işinə və onun qarşısının alınması problemlərinə yeni münasibət yaranıb və formalaşıb. Ölkəmizdə narkotizmlə mübarizə onun ərazi bütövlüyünün, suverenliyinin bərpası, qorunub saxlanması və mühafizəsi, beynəlxalq terrorizmlə, transmilli mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizənin həyata keçirilməsi zərurətindən irəli gəlir. Bu sahədə ölkədə lazım olan normativ-hüquqi baza, müvafiq təşkilati strukturlar yaradılıb və dövlət proqramları hazırlanıb həyata keçirilib.
Narkomaniyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsi məqsədilə “Narkomanlığa və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı tədbirlər haqqında” ümummilli lider Heydər Əliyevin 1996-cı il 26 avqust tarixli Fərmanı ilə yaradılan və əsas vəzifəsi narkomanlığa və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizədə dövlət siyasətinin həyata keçirilməsini təmin etməkdən, bu sahədə dövlət orqanlarının və ictimai birliklərin fəaliyyətini əlaqələdirməkdən ibarət olan Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyası antinarkotik təbliğata xüsusi önəm verib, həmçinin maarifləndirmə işinin əhatəsi genişləndirilib.
Mübarizənin gücləndirilməsi üçün qanunvericilik bazası təkmilləşdirilib, onun beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması istiqamətində xeyli iş görülüb. Belə ki, narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlığın yayılması ilə mübarizə sahəsindəki münasibətləri tənzimləyən və ya bu sahə ilə bağlı olan Azərbaycan Prezidenti tərəfindən 13 Fərman və 56 Sərəncam imzalanıb, 38 qanun, Nazirlər Kabinetinin 31 qərarı və 10 sərəncamı, Ali Məhkəmənin Plenumunun qərarları, o cümlədən müxtəlif orqanların birgə aktları qəbul edilib. Eyni zamanda, fəaliyyət istiqamətini genişləndirmək məqsədilə 2000-ci ildən etibarən respublikanın bütün şəhər-rayon icra hakimiyyətlərində narkomanlığa və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə üzrə komissiyalar yaradılıb.
Qeyd olunub ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən aparılan uğurlu siyasət nəticəsində problemə dəyişən şəraitə və tələblərə uyğun yanaşılması dövlətin əsas prioritetlərindən birinə çevrilib, bu sahədə qətiyyətli mübarizənin təmin edilməsi məqsədilə sayca dördüncü “Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsinə və narkomanlığa qarşı mübarizəyə dair 2019-2024-cü illər üçün Dövlət Proqramı” uğurla icra olunmaqdadır. 2019-2024-cü illər üçün Dövlət Proqramının məqsədi ölkədə narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsinə və narkomanlığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsi, antinarkotik təbliğat, narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinin və narkomanlığın yayılmasının maarifləndirmə yolu ilə qarşısının alınması, narkomanlığa düçar olmuş şəxslərin müalicə edilməklə sağlam həyata qaytarılması, müalicə-bərpa sahəsindəki fəaliyyətin müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırılması, bu sahədə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, cəza tədbirlərinin səmərəliliyinin öyrənilməsi üçün elmi və praktik araşdırmaların aparılması, beynəlxalq əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsindən və digər geniş miqyaslı məsələlərdən ibarətdir.
Dövlətimizin başçısının bu sahədə göstərdiyi və göstərdiyi qəti mövqe narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə mübarizədə dövlətin siyasətində, yanaşmasında aydın ifadə olunur. Dövlətin siyasəti narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinin aşkara çıxarılması, narkotik vasitənin qeyri-tibbi qəbulunun profilaktikası, narkomanlıq xəstəliyindən əziyyət çəkən şəxslərin müalicəsi və reabilitasiyası istiqamətinə yönəlmiş və bu dövlət orqanları tərəfindən həyata keçirilən strateji sistemdir.
Prezident İlham Əliyevin ölkədə uğurla həyata keçirilən davamlı sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası nəticəsində bir çox sahələrdə olduğu kimi, nəqliyyat infrastrukturu təsərrüfatının yenidən qurularaq müasir dünya standartlarına çatdırılması istiqamətində mühüm işlər görülüb. Bunun nəticəsidir ki, hazırda Azərbaycan müasir nəqliyyat infrastrukturuna malik olmaqla beynəlxalq yük daşımalarda Avropa ilə Asiya arasında mühüm tranzit ölkəyə çevrilib. Narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə bağlı əsas problem də xaricdən ölkə ərazisinə qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirilən narkotiklərlə bağlıdır. Məlum olduğu kimi, bu ilk növbədə Şərqdən Qərbə tranzit baxımından respublikanın əlverişli coğrafi mövqedə yerləşməsi ilə şərtlənir.
Diqqətə çatdırılıb ki, son dövrlər hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən də narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə işi gücləndirilib, narkotiklərin qeyri-qanuni daşınmasına qarşı birgə əməliyyatlar keçirilib, müxtəlif marşrutlar ilə narkotiklərin daşınması hallarının aşkarlanması üzrə məqsədyönlü iş davam etdirilib və cinayətkarlardan külli miqdarda narkotik vasitələr götürülüb. Belə ki, 2019-cu ildə narkotiklərlə mübarizə sahəsində hüquq mühafizə orqanları tərəfindən 4536 fakt aşkarlanıb. Onlardan 1719-u satış məqsədilə qanunsuz olaraq narkotik vasitələri, psixotrop maddələri və ya prekursorları əldəetmə və ya saxlama, hazırlama, istehsal etmə, daşıma, göndərmə və ya qanunsuz olaraq narkotik vasitələri və ya psixotrop maddələri satma, 2486-sı satış məqsədi olmadan narkotik vasitələri və ya psixotrop maddələri şəxsi istehlak miqdarından artıq miqdarda əldəetmə, saxlama, hazırlama, emal etmə, daşıma, 268-i qanunsuz olaraq tərkibində narkotik maddələr olan bitkiləri kultivasiya etmə, 63-ü isə sair cinayətlərlə bağlı olub.
Ümumilikdə qeydə alınmış cinayət faktları üzrə qanunsuz dövriyyədən 3 ton 508 kiloqram 715 qram müxtəlif növ narkotik vasitələr, psixotrop maddələr və 247 min 964 ədəd narkotik xassəli çətənə bitkiləri çıxarılıb. Həmçinin qanunsuz dövriyyədən çəkisi 381 kiloqram 546 qram prekursor, 247,3 qram güclü təsir edən maddə, 12 kiloqram 500 qram zəhərli maddə götürülüb. Müsadirə olunan narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin 2 ton 091 kiloqramını heroin (59,6 faiz), 820 kiloqram 979,4 qramını marixuana (23,4 faiz), 332 kiloqram 674,9 qramını tiryək (9,5 faiz), 4 kiloqram 009 qramını kokain (0,1 faiz), 27 kiloqram 813,3 qramını həşiş (0,8 faiz), 232 kiloqram 203,9 qramını psixotrop maddələr və digərləri (6,6 faiz) təşkil edib.
Qeyd olunanlarla yanaşı, Daxili İşlər Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Dövlət Sərhəd Xidməti və digər aidiyyəti qurumların nümayəndələrinin iştirakı ilə 2401 hektar 288 sot ərazidən yaşıl kütləsi 126 ton 844,9 kiloqram (247 min 964 ədəd) olan narkotik tərkibli bitkilər aşkarlanaraq yandırılma üsulu ilə məhv edilib. Aşkarlanmış faktlar üzrə cinayət məsuliyyətinə 3487 nəfər cəlb edilib ki, onlardan 18 yaşadək 14 nəfər, 18-25 yaş arası 280 nəfər, 26-29 yaş arası 537 nəfər, 30 yaşdan yuxarı isə 2656 nəfər təşkil edir. Məsuliyyətə cəlb olunanlardan 260 nəfəri fəhlə, 2436-sı işləməyən, 2-si orta məktəb şagirdidir. 1191-i əvvəllər cinayət törətmişlər, 7-si əvvəllər xüsusi qeydiyyatda olanlar, 3389-u kişi, 98-i qadın, 99 nəfəri isə xarici ölkə vətəndaşı olub. Narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi ilə bağlı məsuliyyətə cəlb edilmiş ümumilikdə 99 nəfər xarici ölkə vətəndaşının 83-ü İran İslam Respublikası, 2-si Rusiya Federasiyası, 6-sı Gürcüstan, 2-si Pakistan, 1-i Ukrayna, 1-i Türkiyə, 1-i Braziliya, 1-i Boliviya, 1-i Əfqanıstan və 1-i Moldova vətəndaşı olub.
Cari ilin beş ayında narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə mübarizə sahəsində 2435 fakt aşkar edilib. Qanunsuz dövriyyədən ümumi çəkisi 1 ton 346 kiloqram müxtəlif növ narkotik vasitələr, 94,5 kiloqram psixotrop maddələr, 740,2 qram güclü təsir edən və 1 kiloqram zəhərli maddələr müsadirə edilib.
Səhiyyə Nazirliyi Respublika Narkoloji Mərkəzinin məlumatına əsasən, ümumilikdə 32 min 921 nəfər (27 min 574 nəfəri dispanser, 5 min 347 nəfəri profilaktik) narkotik istifadəçisi qeydiyyatdadır. Onlardan 641 nəfəri qadın, 249 nəfəri toksikoman, 22 min 871 nəfəri inyeksion narkotik istifadəçisidir. 2019-cu ildə 2831 nəfər yeni qeydiyyata götürülüb, 1342 nəfər isə qeydiyyatdan çıxarılıb.
Qeyd olunub ki, Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyasının sədrinin müvafiq göstərişinə əsasən bu günlə əlaqədar aidiyyəti dövlət qurumları və şəhər, rayon komissiyaları ilə onlayn konfransların keçirilməsinə başlanılıb. Bu gün ərəfəsində Dövlət Komissiyasının İşçi Qrupu aidiyyəti dövlət qurumları ilə birlikdə bir sıra tədbirlər keçirməyi nəzərdə tutur. Belə ki, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin və Dövlət Komissiyasının İşçi Qrupunun birgə təşkilatçılığı ilə narkomanlığın ziyanı ilə bağlı əhalini məlumatlandırmaq üçün zəruri bildiriş (DK İsci Qrup: Ən doğru seçim-narkotiklər haqqında həqiqəti öyrənək və heç bir halda ondan istifadə etməyək! www.nmdk.gov.az, Daxili İşlər Nazirliyi 012 590-21-10, Respublika Narkoloji Mərkəzi 012/455-07-61) ölkə üzrə fəaliyyət göstərən mobil rabitə operatorları tərəfindən SMS vasitəsilə abunəçilərə göndəriləcək. “Narkomanlığa birlikdə yox deyək” şüarının Bakı Nəqliyyat Agentliyinin elektron informasiya terminallarında və “BakuBus” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin avtobuslarındakı mövcud monitorlarında nümayiş olunması planlaşdırılıb.
Narkotiklərdən istifadə nəticəsində mərhələli qaydada baş verən dəyişiklikləri və xəbərdaredici şüarları əks etdirən maarifləndirici videoçarxın və o, cümlədən “Çalış ki, narkotikə hədəf olmayasan!” adlı sosial rolik Azərbaycan Dövlət Reklam Agentliyi vasitəsi ilə Bakı şəhərinin bir sıra küçə və prospektlərində mövcud olan elektron reklam lövhələrində nümayiş olunacaq. Bu istiqamətdə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan bütün tədbirlərin kütləvi informasiya vasitələrində, o cümlədən Dövlət Komissiyasının rəsmi www.nmdk.gov.az internet səhifəsində geniş işıqlandırılması təmin olunacaq.
Eyni zamanda, narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsinin və narkomanlığın yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə vətəndaşların aktiv fəaliyyət göstərməsi üçün nazirlik, komitə və təşkilatlarla operativ qaydada əlaqələndirməni təmin etmək üçün “Qaynar xətt” rabitə əlaqəsi fəaliyyətə başlayacaq.
Beləliklə, ölkəmizdə narkomaniya ilə mübarizənin məhz dövlət və ümummilli siyasət səviyyəsinə qaldırılması, narkomanlığın profilaktikasına və dəf edilməsinə son dərəcə ciddi əhəmiyyət verilməsi, Prezident İlham Əliyevin narkotizmin hər cür təzahürünə qarşı prinsipal və barışmaz mövqeyi, narkomaniyanın dəf edilməsində dövlət və hüquq-mühafizə orqanlarından konkret nəticələrin tələb edilməsi bu ümumbəşəri fəlakətin ərazimizdə yayılması təhlükəsinə Azərbaycanın bugünkü münasibətini xarakterizə edir. Bununla yanaşı, Azərbaycanın narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə və narkomanlığın yayılmasına qarşı mübarizə aparmağa hər cür əsası vardır. Azərbaycan Prezidentinin fədakar səyləri nəticəsində əldə edilmiş siyasi sabitlik, mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizəyə dövlət nəzarəti, xalqımızın qədim tarixi, milli adət və ənənələri, zəngin mədəniyyəti belə əsaslardandır.