Bakı, 24 may, AZƏRTAC

Dövlətimizin başçısı İlham Əliyev tərəfindən son illərdə həyata keçirilən irimiqyaslı tədbirlər, iqtisadiyyatın bütün sahələrində böyük əzm və qətiyyətlə aparılan islahatlar kənd təsərrüfatı və qida sənayesinin yüksəlişinə, sahibkarlığın inkişafına zəmin yaradıb. Eyni zamanda, ölkədə qida təhlükəsizliyi sisteminin institusional olaraq formalaşdırılması istiqamətində ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilməkdədir.

Qlobal və milli səviyyədə artan ərzaq tələbatı fonunda qlobal iqlim dəyişikliyi, torpaqların şoranlaşması, suvarma üçün su çatışmazlığı və ölkələrin ərzaq təhlükəsizliyi üçün məhsulların ixracına məhdudiyyətlər qoyması məhdud təbii resurslardan daha səmərəli istifadə edilməsini labüd edir. Bu baxımdan dünya miqyasında bitki sağlamlığının önəmi artır, bitkilərin xəstəlik və zərərvericilərdən mühafizəsi insanlar üçün bir həyati zərurətə çevrilir. Belə ki, insanların istehlak etdiyi qidaların 80 və nəfəs aldığımız havada olan oksigenin 98 faizi bitkilərdən təmin edilir. Eyni zamanda, FAO-nun məlumatlarına əsasən hər il dünya üzrə yetişdirilən kənd təsərrüfatı məhsullarının 40 faizə qədər zərərli orqanizmlərin təsirindən məhv edilir. Son illərdə dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində təhlükəli virus və bakteriyaların yayılması bitki xəstəlikləri səbəbindən yaranan itkilərin daha da artmasına səbəb olmaqdadır. Bu mənada bitki sağlamlığının təmin olunması məhsuldarlığın yüksəldilməsi, məhsulların beynəlxalq ticarətinin asanlaşdırılması və ekoloji tarazlığın qorunması üçün olduqca əhəmiyyətli məsələyə çevrilir.

Bu gün ilk dəfə keçirilən Bitki Sağlamlığı Forumunun məqsədi bitki sağlamlığı və bitki mühafizəsi məsələlərinə diqqəti artırmaq, bu sahədə görülən işlər və yaxın gələcəkdə bu istiqamətdə həyata keçiriləcək tədbirlərlə bağlı geniş məlumat vermək, dəyərli qonaqlarla fikir mübadiləsi aparmaq və birgə fəaliyyətimiz nəticəsində bitki sağlamlığının qorunmasını daha da gücləndirməkdir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) sədri Qoşqar Təhməzli Bakıda ilk dəfə keçirilən Bitki Sağlamlığı Forumunda deyib.

Onun sözlərinə görə, ötən dövr ərzində müvafiq sahədə hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi, həmçinin bitki sağlamlığı və bitki mühafizəsi sahələrində nəzarət sisteminin inkişafı ilə bağlı əhəmiyyətli nəticələr əldə edilib, həmin istiqamətdə müasir tələblərə cavab verən laboratoriya infrastrukturunun yaradılması, kadr və elmi potensialın gücləndirilməsi, beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi və bitki məhsullarının beynəlxalq əməkdaşlığının genişləndirilməsi, elektron informasiya sisteminin qurulması və digər əhəmiyyətli tədbirlər həyata keçirilib. Belə ki, Bakı və regionlarda müasir tələblərə uyğun və ən mürəkkəb analizləri aparmağa imkan verən 5 fitosanitar laboratoriya qurulub, nəzarət sahəsində ilk dəfə virusoloji və bakterioloji müayinələr aparmağa imkan verən molekulyar bölmələr yaradılıb.

Bitki sağlamlığı sahəsində Azərbaycan Respublikasının idxal tələbləri işlənib, beynəlxalq standartlar əsasında bir sıra fitosanitar norma və qaydaları hazırlanaraq hüquqi aktların dövlət reyestrinə daxil edilib, 30-dan çox karantin tətbiq edilən zərərvericinin risk təhlili aparılıb, 23 ölkəyə virus və bakteriyalarla bağlı yeni idxal tələbləri göndərilib, 5 ölkə ilə beynəlxalq sənəd imzalanıb. İlk dəfə olaraq ölkədə zərərvericilərin mövcudluğunun və yayılma arealının müəyyənləşdirilməsi məqsədilə Milli Monitorinq Planı hazırlanaraq uğurla icra edilib. Aparılan nəzarət tədbirləri bitkiçilik məhsullarının idxalçı ölkələrində fitosanitar nəzarət sisteminə etimadı artırıb, pomidor, alma, fındıq, kartof və digər ixrac potensiallı bitkiçilik məhsullarının ixracı üçün daha əlverişli şərait yaradıb.

Agentliyin sədri bildirib ki, bitki sağlamlığının təmin olunması və inkişaf etdirilməsi üçün istifadə olunan bitki mühafizə vasitələrinin − pestisidlərin və bioloji preparatların istehsalı, idxalı, ixracı, saxlanması və satışı ilə bağlı qaydalara əməl olunması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Ona görə də bu sahə Agentlik tərəfindən daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Bu məqsədlə AQTA tərəfindən beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq, bitki mühafizə vasitələri və gübrələrdə təsiredici maddələrlə bağlı mütəmadi araşdırmalar aparılır, elmi əsaslarla əldə olunmuş nəticələrə uyğun tədbirlər həyata keçirilir.

Ölkəmizə idxal olunan aqrokimyəvi vasitələr, pestisidlər, bioloji preparatların idxal prosesi daha da təkmilləşdirilib və elektron sistem vasitəsilə həyata keçirilməkdədir. Elektron sistemdə tətbiq olunan yeniliyə əsasən, respublika ərazisinə sınaqdan keçirilməmiş, istifadəsinə icazə verilməmiş, qeydiyyatsız məhsulların gətirilməsi texniki cəhətdən mümkün deyildir. AQTİS-ə tətbiq edilən yeni modul özündə rəsmi qeydiyyatda olan aqrokimyəvi vasitələr, pestisidlər, bioloji preparatlar, baytarlıq preparatları və yem əlavələrinin reyestrini ehtiva edir. Bu da öz növbəsində ölkəmizə yalnız qeydiyyata alınmış və dövriyyəsinə icazə verilmiş məhsulların idxal olunmasını təmin edir.

Q.Təhməzli hazırda bitki və bitkiçilik məhsullarının ixracına fitosanitar sertifikatın alınması üçün bütün ölkə üzrə sahibkar tərəfindən müraciətlərin göndərilməsi, sınaq protokollarının və fitosanitar sertifikatın hazırlanması proseslərinin tam olaraq elektron formada aparıldığını da diqqətə çatdırıb. O deyib: “Gələcəkdə AQTİS sisteminin idxal-ixrac əməliyyatları ilə bağlı xarici ölkələrin müvafiq qurumlarının elektron sistemləri ilə inteqrasiyası nəzərdə tutulub. İnteqrasiya həlləri reallaşdıqdan sonra sertifikatların qarşı tərəfə birbaşa elektron formada ötürülməsi, sertifikatların saxtalaşdırılmasının qarşısının alınması, proseslərin sürətlənməsi, notifikasiyaların elektron formada ötürülməsi təmin olunacaq. Ümumilikdə fitosanitar nəzarət sahəsində rəqəmsal idarəçiliyin inkişafı, innovativ həllərin tətbiqi ilə idarəetmə proseslərinin optimallaşdırılması və elektronlaşdırılması effektiv idarəetmənin təmin edilməsinə, vətəndaş məmnunluğunun, şəffaflığın, ümumi işin keyfiyyətinin və səmərəliliyinin daha da artırılmasına xidmət edəcək.

Görülən tədbirlərlə yanaşı, bitki sağlamlığı sahəsində son illərdə bir sıra təhlükəli virus və bakteriyaların geniş yayılması, ölkələrin məhsulların idxalı tələblərini sərtləşdirməsi qarşımızda yeni çağırışlar ortaya çıxarmaqdadır. Bu isə öz növbəsində bitki sağlamlığı sahəsində hüquqi islahatların dərinləşdirilməsi və beynəlxalq tələblərə tam uyğunlaşdırılması, fitosanitar nəzarət və tənzimləmə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi və innovativ həllərin geniş tətbiqi, özəl sektorun bitki sağlamlığının təmin olunmasında rolunun və məsuliyyətinin artırılması məqsədilə müvafiq mexanizmlərin formalaşdırılması kimi hədəfləri formalaşdırmaqdadır.

İnanıram ki, bu gün keçirilən Bitki Sağlamlığı Forumu ölkəmizdə bitki sağlamlığı sahəsində yeni çağırışlara uyğun hədəflərə çatmaq üçün görüləcək işlərin daha səmərəli təşkilinə və bu istiqamətdə yeni nailiyyətlərin əldə olunmasına öz töhfəsini verəcək”.