Bakı, 5 noyabr, AZƏRTAC

Bu yaxınlarda kəşf edilən K2-141b ekzotik planetin səthinin lava ilə örtüldüyü məlum olub. Onun atmosferi buxarlanmış dağ süxurlarından ibarətdir, orada küləyin sürəti saatda 5 min kilometrdir. Tədqiqatın nəticələri “Monthly Notices of National Academy of Sciences” jurnalında dərc edilib.

AZƏRTAC TASS informasiya agentliyinə istinadla xəbər verir ki, son bir neçə ildə alimlər Günəş sistemindən kənarda ulduz ətrafında fırlanan 4362 ekzoplanet olduğunu təsdiqləyiblər. Daha bir neçə min belə səma cismi isə müvafiq qisimdə təsdiqlənəcəyini gözləyir.

Ekzoplanetlərin böyük hissəsi qaynar Yupiterə aiddir – yəni onların ölçüsü Yupiterlə müqayisə olunandır. Lakin onlar öz ulduzlarına Yupiterlə Günəş arasındakı məsafədən daha yaxın yerləşir. Lakin alimlər daha kiçik ölçüdə - Yerlə müqayisə edilən planetləri getdikcə tez-tez aşkar edirlər. Yerin potensial oxşarlarının artan miqdarı bu cür planetlərdə həyatın olub-olmaması barədə düşünməyə sövq edir.

Digər tərəfdən, bu cür planetlərin bir qismi öz ulduzlarına o dərəcədə yaxın olur ki, onlar zahiri görkəm və səthi baxımından Yer və Marsı deyil, Venera və Merkurini xatırladır. Qaynar yupiterlərdən fərqli olaraq, bu cür planetlərin kiçik ölçüsü onların tədqiq edilməsi işini xeyli çətinləşdirir. Buna görə də alimlər hələ ki həmin planetlərin görünüşünün necə olduğunu anlaya bilmir, onların həyat üçün nə dərəcədə əlverişsiz olduğunu qiymətləndirməyi bacarmırlar.

Nquen və onun həmkarları bu cür planetlərin səthindəki şərait haqqında ilk dəfə nisbi olaraq dəqiq məlumat əldə ediblər. Onlar Spitzer və Kepler orbital teleskopları vasitəsilə K2-141b planetinin şəklini tədqiq ediblər. Bu planet Yerdən iki yüz işıq ili məsafəsində yerləşir. Onun radiusu və kütləsi Yerdən müvafiq olaraq 1,5 və 5 dəfə çoxdur. Bizim planetdən fərqli olaraq öz ulduzundan qısa məsafədə yerləşir ki, bu səbəbdən onun səthinin temperaturu Selsini bir neçə min dərəcə keçməlidir.

Alimlərin hesablamalarına görə, bu fikir planetin ulduza tərəf baxan hissəsi üçün düzgündür. Gündüz K2-141b-də temperatur 2,7 min °С olur, axşam isə -200 °С-dək düşür.

Gündüz bu cür yüksək temperatur səbəbindən planetin səthi dərinliyi 100 kilometr və daha çox olan maqma okeanı ilə örtülü olmalıdır. Bu halda orada süxurların mühüm hissəsi ulduzun şüalarının təsiri altında sözün həqiqi mənasında buxarlanır, natrium, silisium və oksigendən ibarət ekzotik atmosfer yaradır.

Nquen və onun həmkarlarının sözlərinə görə, bu atmosfer nisbətən incə, seyrək, həm qaz axını hərəkəti, həm də kimyəvi tərkib baxımından qeyri-sabit olmalıdır. Ekzoplanetin atmosferində küləyin sürəti saatda 5 min kilometrə çata bilər ki, bu da yarımkürələr arasında böyük temperatur fərqi ilə əlaqədardır. Alimlərin fikrincə, planetin tədqiqi, həmçinin Yerin mövcudluğunun ilk vaxtlarında hansı görkəmdə olduğunu anlamağa imkan verəcək.