İyunun 11-də Bakıda Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev ilə Rusiyanın müdafiə naziri Pavel Qraçov arasında danışıqlar olmuşdur. Günortaüstü təkbətək başlanmış danışıqlar bir saatdan sonra Rusiya hərbi ekspertlərinin, Rusiya Federasiyasının Azərbaycandakı səfiri Valter Şoniyanın iştirakı ilə geniş tərkibdə davam etdirilmişdir. Danışıqlarda Azərbaycan tərəfdən Ali Sovetin sədri Rəsul Quliyev, Baş nazir Surət Hüseynov, Baş nazirin birinci müavini Fuad Quliyev, dövlət müşavirləri, respublikanın xarici işlər, qüvvə nazirliklərinin rəhbərləri iştirak etmişlər.

Əvvəlcə belə güman edilirdi ki, qonşu ölkənin hərbi idarəsinin başçısı Bakıya əsasən Ermənistan–Azərbaycan münaqişəsi zonasında sülh yaratmaq əməliyyatında Rusiyanın iştirakının mümkünlüyü məsələsini müzakirə etmək üçün gəlmişdir. Pavel Qraçov bunu inkar etməyərək jurnalistlərə demişdir ki, onun əsas vəzifələrindən biri atəşin dayandırılması və qoşunların aralandırılması haqqında mayın 17-də Ermənistanın və Rusiyanın imzaladıqları protokolu Azərbaycan tərəfinin imzalamağa razılıq verməsinin zəruriliyinə Heydər Əliyevi inandırmağa cəhd göstərməkdir. Moskva görüşünün əsas iştirakçılarından birinin – respublikanın müdafiə naziri Məmmədrəfi Məmmədovun dediyinə görə, Azərbaycan tərəfi bu məsələdə yenə əvvəlki mövqeyində qalır. Azərbaycan təkid edir ki, qoşunların aralandırılması ilə bir vaxtda Ermənistan Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərini boşaltsın.

Heydər Əliyev bu görüşün mühümlüyünü qeyd edərək, iki qonşu dövlət arasındakı münasibətlərin dostluq xarakterini xüsusi vurğulamışdır. O demişdir ki, son vaxtlar bu münasibətləri müvəffəqiyyətlə inkişaf etdirmək və möhkəmləndirmək üçün az iş görülməmişdir. Bununla yanaşı, Heydər Əliyev belə hesab edir ki, əməkdaşlığı genişləndirmək üçün daha sıx, o cümlədən hərbi sahədə əlaqələr yaratmaq lazımdır. Bunu həm Rusiyanın, həm də Azərbaycanın təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi tələb edir. Heydər Əliyev fürsətdən istifadə edərək, Pavel Qraçovu Rusiyanın milli bayramı – İstiqlaliyyət günü münasibətilə təbrik etmiş və Rusiya Prezidenti Boris Yeltsinə və Rusiya xalqına onun ən səmimi təbriklərini yetirməyi xahiş etmiş, xoşbəxtlik, firavanlıq və demokratik cəmiyyət quruculuğunda uğurlar arzulamışdır.

Rusiyanın müdafiə naziri də iki ölkə arasında çoxtərəfli əməkdaşlığın qaydaya salınmasına, onun daha yüksək səviyyəyə qaldırılmasına tərəfdar çıxmışdır. O demişdir ki, bu məsələdə Azərbaycan Rusiya tərəfindən tam anlaşma ilə qarşılaşacaqdır. Rusiya nazirinin dediyinə görə, onun Azərbaycana səfəri tanışlıq xarakteri daşıyır və eyni zamanda işgüzar səfərdir.

Rusiyanın müdafiə naziri uğurlu adlandırdığı danışıqların yekunlarını şərh edərkən jurnalistlərə demişdir ki, görüşdə əsas diqqət sırf hərbi xarakterli iki məsələyə yönəldilmişdir. Bunlardan birincisi Qəbələdə yerləşən və əvvəllər keçmiş SSRİ Silahlı Qüvvələrinə məxsus olan raket hücumundan xəbərdarlıq stansiyasının gələcəyinə aiddir. Pavel Qraçovun dediyinə görə, bu məsələdə Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev də belə bir fikirdədir ki, Qəbələ radiolokasiya stansiyasının təkcə Rusiya və Azərbaycan üçün deyil, həm də MDB-nin digər ölkələri, bütün dünya dövlətləri üçün strateji əhəmiyyəti var. Pavel Qraçov bildirmişdir ki, obyektin istismarı barədə saziş imzalamaq üçün ekspertlərə tapşırılmışdır ki, bu məsələni tezliklə işləsinlər. Rusiya Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunlarının komandanı Viktor Prudnikov vəziyyəti yerində öyrənmək üçün ekspertlər qrupu ilə birlikdə Qəbələdə olmuşdur.

Bundan əlavə, Rusiyanın nümayəndə heyəti Zaqafqaziyada vahid hava hücumundan müdafiə sistemi yaradılması haqqında təklifi Azərbaycan tərəfinin müzakirəsinə vermişdir. Bundan əvvəl həmin təklif Ermənistanda və Gürcüstanda aparılan danışıqlar zamanı, müzakirə edilmiş və həmin dövlətlər tərəfindən qəbul olunmuşdur. Rusiya müdafiə nazirinin dediyinə görə, Heydər Əliyev bu ideyanı müsbət qarşılamış, Azərbaycanın müdafiə nazirinə həmin məsələni öyrənməyi tapşırmışdır. Pavel Qraçov bu məsələnin müsbət həll ediləcəyinə ümidvar olduğunu bildirmişdir. O qeyd etmişdir ki, istənilən halda, hətta Azərbaycandan müsbət cavab alınmasa da, biz Rusiya, Ermənistan və Gürcüstanın iştirakı ilə Zaqafqaziyada vahid hava hücumundan müdafiə sistemi yaradacağıq.

Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin aradan qaldırılması məsələsinə toxunarkən Pavel Qraçov demişdir ki, Heydər Əliyevlə təkbətək söhbətində o, yeni çox şey əxz etmişdir. Rusiya naziri qeyd etmişdir ki, Moskvaya qayıdanda Rusiya Prezidenti Boris Yeltsinə ətraflı məlumat verəcəkdir. Pavel Qraçovun dediyinə görə, o, Azərbaycan Prezidenti ilə söhbətindən özü üçün iki mühüm nəticə çıxarmışdır. Birincisi Azərbaycandakı daxili siyasi vəziyyətin münaqişəyə təsiri ilə bağlıdır. İkincisi isə ondan ibarətdir ki, problemin həllinə dair Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan arasında hərtərəfli siyasi müqavilə imzalanmayınca atəşin və hərbi əməliyyatların dayandırılması haqqında hər hansı məhdud sazişin səmərəsi olmayacaqdır. Bununla əlaqədar o bildirmişdir ki, hazırda Xarici İşlər Nazirliyinin və başqa idarələrin xətti ilə belə bir sənəd üzərində iş gedir.

Pavel Qraçov demişdir ki, indi Azərbaycan və Ermənistan atəşin dayandırılması haqqında sazişə ümumən əməl edirlər. Lakin onda olan məlumata görə, tərəflərin hər biri qüvvələrini toplayır ki, bu da hərbi əməliyyatların yenidən başlanmasına gətirib çıxara bilər. Eyni zamanda nazir əmin etmişdir ki, vasitəçi kimi Rusiya münaqişə zonasında vəziyyətə nəzarət edir.

Pavel Qraçovun dediyinə görə, görüş zamanı Rusiyanın sülhməramlı qüvvələrinin regiona yeridilməsi haqqında məsələ müzakirə olunmamışdır.

Rusiyanın müdafiə naziri və onu müşayiət edən şəxslər elə həmin gün Moskvaya qayıtmışlar.

Aslan Aslanov

AZƏRTAC-ın müxbiri