Bakı, 29 iyun, AZƏRTAC

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin və Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) təşəbbüsü ilə “Bazar iqtisadiyyatı şəraitində Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin rolu” mövzusunda ikigünlük seminar işə başlayıb.

Nazirliyin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən AZƏRTAC-a bildiriblər ki, tədbirin açılışında əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Səlim Müslümov, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Hadi Rəcəbli, Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının (AHİK) sədri, deputat Səttar Mehbalıyev, Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Milli Konfederasiyasının (ASK) prezidenti Məmməd Musayev, BƏT-in şöbə müdiri Nensi Lepink və baş mütəxəssisi Valentin Mokanu, Rusiyanın Əmək Məsələləri üzrə Elmi-Tədqiqat İnstitutunun sektor müdiri Yekaterina Kuznetsova və başqaları iştirak ediblər.

Seminarı giriş sözü ilə açan əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Səlim Müslümov qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən sosial-iqtisadi siyasəti və hərtərəfli islahatlar strategiyası qlobal miqyasdakı siyasi, sosial və iqtisadi kataklizmlərdən qaynaqlanan ciddi çətinliklərin ölkəmizə təsirini azaltmaqla yanaşı, əsas iqtisadi vəzifələrinin və sosial proqramların uğurlu icrasını təmin edir. Bu əsasda respublikada reallaşdırılan sosial-iqtisadi siyasətin prioritet komponenti kimi qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində köklü islahatların düşünülmüş şəkildə əmək resurslarının məşğulluğuna yönəldilməsi əmək ehtiyatlarının daha geniş müstəvidə səmərəli məşğulluğu baxımdan vacib rol oynayır.

Nazir MDB-də ilk dəfə olaraq, ölkəmizdə BƏT ilə əməkdaşlıqda bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə cavab verən yeni Əmək Məcəlləsinin hazırlanaraq 1999-cu il iyulun 1-də təsdiq edildiyini, qəbul olunmazdan əvvəl Məcəllənin BƏT-in ekspertləri tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyini söyləyib: “İndiyə qədər ölkəmiz Təşkilatın bütün 8 fundamental və 4 prioritet Konvensiyası da daxil olmaqla 58 Konvensiyasını ratifikasiya edib”. S.Müslümov Azərbaycan Prezidentinin müvafiq Fərmanı ilə 1997-ci ildə əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqanın - Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi nəzdində Dövlət Əmək Müfəttişliyinin yaradıldığını bildirib. Ötən dövrdə Xidmətin fəaliyyətinin hüquqi əsaslarının gücləndirilməsi, “Sosial müdafiənin inkişafı layihəsi” çərçivəsində Xidmətin potensialının artırılması sahəsində görülən işləri diqqətə çatdıran nazir bildirib: “Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti 100-dən artıq üzvü olan Beynəlxalq Əmək Müfəttişliyi Assosiasiyasına üzv qəbul edilib və Assosiasiyada 12 ölkəni birləşdirən Cənub-Şərqi Avropa, Azərbaycan və Ukrayna Əmək Müfəttişlərinin Alyansında da təmsil olunur”.

Xidmətin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsinin davam etdirildiyini vurğulayan S.Müslümov BƏT ilə birgə icra olunan “2016-2020-ci illər üçün Layiqli Əmək üzrə Ölkə Proqramı”nın bu sahədə də xüsusi əhəmiyyətini qeyd edib: “Ölkə Proqramına Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi və potensialının artırılması, sosial tərəfdaşlarla məsləhətləşmələr əsasında Xidmətin fəaliyyətində profilaktik tədbirlərin gücləndirilməsi və tələblərə uyğunluğun təmin edilməsi strategiyasının hazırlanması və icrası, işəgötürənlərlə tərəfdaşlıq sazişlərinin bağlanması, şərti cərimələrin tətbiqi mexanizminin genişləndirilməsi, səmərəli nəzarət üsullarının müəyyən edilməsi ilə bağlı sosial tərəfdaşlarla məsləhətləşmələrin aparılması, əmək müfəttişliyi sisteminin hüquqi və institusional çərçivəsinin qiymətləndirilməsi və s. komponentlər daxildir. Həmin çərçivədə BƏT-in dəstəyi ilə Xidmətin fəaliyyətinın bazar iqtisadiyyatının tələblərinə uyğunluğu daha sivil formada təmin ediləcək”.

S.Müslümov bildirib ki, bununla əlaqədar Ölkə Proqramı çərçivəsində Xidmətin fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik bazası və mövcud vəziyyət BƏT-in ekspertlərinin dəstəyi və yerli mütəxəssislərin səyi ilə qiymətləndirilib: “Sosial partnyorların birgə qərarı ilə yaradılmış Sosial və İqtisadi Məsələlər üzrə Üçtərəfli Komissiyanın 2017-ci il üzrə iş planında da əmək qanunvericiliyinin pozulması halları ilə bağlı şərti cərimələr sisteminin yaradılması və əmək qanunvericiliyinin pozulması hallarına yol verməyən işəgötürənlərin müəyyən dövr ərzində yoxlamalardan azad edilməsi, iş yerlərinə baxışın yoxlama aparılmadan keçirilməsi, işəgötürənlərlə sosial partnyorluq müqaviləsinin bağlanılması üzrə fəaliyyətin genişləndirilməsi və s. təkliflərə baxılması nəzərdə tutulur.

Nazir qeyd edib ki, BƏT-in “Əmək və məşğulluq sahəsində ayrı-seçkilik haqqında” 111 nömrəli və “Uşaq əməyinin ən pis formalarının qadağan edilməsinə və onların aradan qaldırılması üçün təcili tədbirlərə dair” 182 nömrəli Konvensiyaları ilə bağlı dövrü hesabatlar hazırlanarkən işləyən qadınların və uşaqların əmək hüquqlarının pozulması ilə bağlı göstəricilər tələb edilir: “Bununla əlaqədar olaraq mövcud uçot sistemində təkmilləşdirmə aparılmaqla həmin məlumatların operativ əldə edilməsi və məlumatlılığın təmin edilməsi imkanlarının yaradılması ilə bağlı işlər aparılır”.

S.Müslümov nəzərə çatdırıb ki, cari ildə Üçtərəfli Komissiyada Əmək Məcəlləsinin qeyri-rəsmi məşğulluğun aradan qaldırılması, əmək münasibətlərində mülki hüquqi xarakterli müqavilələr üzrə yerinə yetirilən işlərdən fərqləndirən amillərin müəyyən edilməsi, əmək münasibətlərində sahibkarlıq subyektlərinə maneə yaradan halların aradan qaldırılması, qadınların məşğulluq imkanlarının genişləndirilməsi üçün onların işləməsinə qadağa qoyulan iş yerləri barədə məhdudiyyətin götürülməsi, əmək münasibətlərində birbaşa və dolayı ayrı-seçkiliyə yol verilməyən amillərin beynəlxalq normalara uyğun olaraq daha geniş şəkildə müəyyən edilməsi və s. ilə bağlı dəyişikliklər edilməklə təkmilləşdirilməsi məsələsinin də müzakirə edilməsi nəzərdə tutulur: “Prezident İlham Əliyevin tapşırıqlarına uyğun olaraq, əmək və sosial müdafiə sahələrində aparılan sistem xarakterli islahatların nəticələrindən biri kimi yaradılan Əmək Müqaviləsi Bildirişi üzrə Elektron İnformasiya Sistemi (ƏMBEİS) İKT-nin tətbiqi sahəsində Azərbaycanın uğurlu təcrübəsi olmaqla bu günlərdə BMT-nin ixtisaslaşdırılmış qurumu olan Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının “Çempion layihə” mükafatına layiq görülüb. 2014-cü il iyulun 1-dən fəaliyyət göstərən bu sistem işəgötürənlər üçün onun tətbiqini asanlaşdıran bütün texniki şərtlər nəzərə alınmaqla və əmək münasibətlərinin yarandığı zaman yol verilən hər hansı pozuntulardan ilkin mərhələdə, eləcə də əmək münasibətləri prosesində həm işəgötürəni, həm işçiləri müdafiə edən formada hazırlanıb”.

S.Müslümov bəyan edib ki, dövlətimizin başçısının 2017-ci il iyunun 2-də imzaladığı Sərəncamla təsdiq edilmiş Tədbirlər Planı “Əmək bazarının səmərəliliyi” göstəricisi üzrə də ölkəmizin reytinqinin artırılmasına, eləcə də əmək qanunvericiliyinin inkişaf etməkdə olan bazar iqtisadiyyatının tələblərinə və beynəlxalq təcrübəyə uyğunlaşdırılmasına xidmət edir: “Həmin Tədbirlər Planına uyğun olaraq, cari ildə Əmək Məcəlləsinə dəyişikliklər edilib. Dəyişikliklərin “İşsizlikdən sığorta haqqında” Qanun qəbul edildikdən sonra həmin Qanunla paralel olaraq 2018-ci ilin yanvarın 1-dən qüvvəyə minməsi nəzərdə tutulur. Dəyişikliklər işçilərin ixtisarı zamanı işdənçıxarma müavinətinin bir aylıq orta əmək haqqından artırılaraq iki orta əmək haqqı səviyyəsində müəyyən edilməsini, bu müavinətin işdən azad edilən işçinin həmin işəgötürənlə olan əmək stajından asılı olaraq, diferensiallaşmış formada verilməsini nəzərdə tutur. Həmçinin bu dəyişikliklər işçilərin ixtisarı zamanı məşğulluq orqanından alınan arayışlar əsasında işəgötürən tərəfindən verilən ikinci və üçüncü aylar üçün orta əmək haqqının işəgötürən tərəfindən deyil, yeni qəbul edilən “İşsizlikdən sığorta haqqında” Qanuna əsasən məşğulluq orqanları tərəfindən təmin edilməsinə, ixtisarla əlaqədar işdən azad edilən işçilərin iki aylıq xəbərdarlıq müddətinin onların həmin işəgötürənlə olan əmək stajından asılı olaraq diferensiallaşmış formada olmasına yönəlib. Xəbərdarlıq müddətini gözləmədən işdən azad olunan işçilərə xəbərdarlıq müddəti əvəzinə verilən orta əmək haqqının xəbərdarlıq müddətindən asılı olaraq diferensiallaşmış məbləğlərdə, eləcə də xəbərdarlıq müddətinin ötmüş hissəsinə mütənasib olaraq verilməsi, müddətli əmək müqaviləsinin maksimal müddətinə olan məhdudiyyətin (5 il) aradan qaldırılması da dəyişikliklərdə əksini tapır”.

Nazir əmək qanunvericiliyinin pozulması ilə bağlı statistik göstəricilər, işçilərin cari və gələcək sosial müdafiə hüquqlarının səmərəli təmin olunması, eyni zamanda baş verə biləcək hüquqpozmaların əvvəlcədən qarşısının alınması baxımından Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin fəaliyyətinin daim gücləndirilməsinin zəruri olduğunu vurğulayıb. S.Müslümov seminar çərçivəsində BƏT-in nümayəndələri, yerli mütəxəssislər və sosial partnyorlarla birgə aparılacaq müzakirələrin bu sahədə işlərə töhfə verəcəyinə əminliyini bildirib.

Əmək qanunvericiliyində mütərəqqi dəyişikliklərdən bəhs edən Hadi Rəcəbli əmək bazarına dövlət nəzarətinin və işçilərin əmək hüquqlarının müdafiəsi mexanizminin də dünyada olan qabaqcıl təcrübələr əsasında səmərəli təşkilinin dövlətin sosial siyasətinin əsas hədəflərindən olduğunu qeyd edib.

AHİK sədri Səttar Mehbalıyev əmək bazarının tənzimlənməsində sosial tərəfdaşlığın əhəmiyyətini vurğulayıb, Azərbaycanda BƏT ilə əməkdaşlıq şəraitində sosial tərəfdaşlıq institutunun gücləndirilməsi üçün son illərdə mühüm addımların atıldığını, hazırkı tədbirin sosial dialoqun inkişafında da faydalı olduğunu bildirib.

ASK prezidenti Məmməd Musayev ötən ilin sentyabrında təsis olunan Sosial və İqtisadi Məsələlər üzrə Üçtərəfli Komissiyanın ölkədə sivil sosial tərəfdaşlığın qurulmasında önəmli rol oynadığını vurğulayıb, əmək bazarına səmərəli nəzarət sisteminin formalaşması üçün sosial dialoq müstəvisində aparılan işlərin vacibliyini qeyd edib.

Xanım N.Lepink Azərbaycanda əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi, əmək bazarına dövlət nəzarətinin profilaktik tədbirlərə üstünlük verilməsi əsasında təkmilləşdirilməsi üçün aparılan islahatların BƏT tərəfindən dəstəkləndiyini vurğulayıb. O, Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin potensialının artırılması sahəsində birgə işlərin qarşıdakı dövrdə də davam etdiriləcəyini bildirib. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Əmək Müfəttişliyinin rəisi Fuad Əlizadə Xidmətin fəaliyyəti, qurumun maddi və institusional potensialının gücləndirilməsi üçün görülən işlər, əldə olunan uğurlar və qarşıda duran vəzifələr barədə məlumat verib.

Seminarda əmək bazarında, əmək qanunvericiliyinin beynəlxalq əmək standartlarına uyğun tətbiqində və qeyri-formal məşğulluqdan formal məşğulluğa keçidin təmin edilməsində Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin roluna, Xidmətin fəaliyyətində sosial dialoqa, əmək bazarına dövlət nəzarəti sahəsində beynəlxalq təcrübəyə, bu qurumun həyata keçirdiyi preventiv tədbirlərə, əməyin təhlükəsizliyinə dair yerli və beynəlxalq mütəxəssislər tərəfindən təqdimatların edilməsi, müvafiq mövzuda müzakirələrin aparılması nəzərdə tutulur.

Seminar iki gün davam edəcək.