Şəmkir, 14 fevral, Ruslan Novruzoğlu, AZƏRTAC

Qərbi azərbaycanlılar ata-baba yurdlarına qayıdacaqları günün həsrəti ilə yaşayırlar. Minlərlə azərbaycanlı Ermənistanın kütləvi deportasiya siyasəti nəticəsində yurd-yuvalarından uzun illərdir didərgin düşüblər. Şəmkir rayonunun Çənlibel kəndində kütləvi məskunlaşan Qərbi Azərbaycandan olan ailələrdən biri də Səfərovlardır.

AZƏRTAC xəbər verir ki, 67 yaşlı Tapdıq Səfərov Qərbi Azərbaycanın Basarkeçər rayonunun Bala Məzrə kəndindəndir. O, Bala Məzrədə kimya müəllimi işləyib. 1989-cu ildə Çənlibel kəndindən köçməyə məcbur qalan Tapdıq müəllim burada müəllimlik peşəsini davam etdirib, sonra kənd məktəbində təqaüdə çıxana qədər direktor vəzifəsində çalışıb.

Uşaqlığı Göyçə mahalında keçən Tapdıq Səfərov deyir ki, Basarkeçərin 34 kəndinin demək olar hamısı, o cümlədən Məzrənin əhalisi azərbaycanlılardan ibarət idi. Sakinlər əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olublar. Bala Məzrədə bir çox ziyalı və elm adamları yetişib.

Onun sözlərinə görə, Göyçə gölündən 6 kilometr aralıda yerləşən Bala Məzrədə sakinlərin Azərbaycanla gediş-gəlişi 1980-ci illərin sonlarından kəsilib. Həmin illərdə ermənilər azərbaycanlıları sıxışdırmağa başlayıblar. “Hətta rayona gedib-gəlmək problemə çevrilmişdi. Eşidirdik ki, kəndlərdə azərbaycanlıları döyür, bıçaqlayır, təzyiq edirlər. Bizim kənddən də döyülənlər olmuşdu. Bir müddətdən sonra kəndimizin ətrafına post qoydular. Elə bildik ki, rus hərbçiləri bizi ermənilərdən qoruyacaq, amma yanılmışdıq…” – deyə Tapdıq Səfərov o acılı günləri xatırlayır.

Səfərovlar ailəsi müdafiəsiz qaldıqları üçün digər sakinlər kimi təsərrüfatlarını orada qoyub gəlməli olub. Mal-qaralarını sata bilənlər isə dəyər-dəyməzə sataraq kənddən çıxıblar. Evlərini tərk edərkən sakinlərdən yolda soyuqdan donanlar, həyatlarını itirənlər də olub: “Başkəndin başında Novasaratovka deyilən yer var, orada bizim kənddən çıxan 10-12 maşını gülləyə tutmuşdular. Ələkbəri, Ziyadı, neçə-neçə insanı güllələmişdilər. Həmin vaxt hava çox şaxtalı idi. Yolda donanlar da olmuşdu”.

Bala Məzrədən çıxan Səfərovlar evlərini məcburən tərk edəndə elə bilirdilər ki, bu ayrılıq müvəqqətidir, tezliklə qayıdacaqlar. Ona görə də özləri ilə evdən əşyalarını belə götürməmişdilər.

Kənd sakini Şaban Məmmədov isə deyir ki, sakinlər əsasən tütünçülük, taxılçılıq, bir də maldarlıqla məşğul olurdular: “Mən özüm kökəltmə məntəqəsində işləmişəm. İnanmırdım ki, doğma yurdumuzdan qovulaq. Deyirdim, elə şey ola bilməz. Vəziyyət pisləşəndə Gəncədə yaşayan bacım oğlu maşın göndərdi, bizi xilas etdi. Kəndən əliyalın, iki dəst palazla çıxdıq. Qalan əşyalarımızın hamısı, ev-eşiyimiz Bala Məzrədə, Göyçədə qaldı”, - deyə Şaban dayı söyləyir.

Xatırlatma: Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan, yəni indiki Ermənistan ərazisindən qovulması siyasi, hüquqi və humanitar ölçüsünə görə tarixdə misli-bərabəri olmayan ədalətsizlikdir. Bu proses 1905-1906, 1918-1921, 1948-1953 və 1988-1991-ci illərdə, xüsusilə şiddətli və amansız olub. Aparılmış etnik təmizləmə nəticəsində azərbaycanlılar həmin ərazilərdən sürgün edilib və hazırda o yerlərdə ancaq ermənilər yaşayır. Ermənistan adlanan ərazidə azərbaycanlılara məxsus tarixi və mədəni irs, o cümlədən məscidlər və qəbiristanlıqlar kütləvi şəkildə dağıdılıb, yer adları dəyişdirilib, azərbaycanlılara qarşı sistematik xarakterli irqi ayrı-seçkilik həyata keçirilib.