Bakı, 28 dekabr, AZƏRTAC

Bildiyimiz kimi, "Bank Ombudsmanı"nın fəaliyyətə başlamasından 4 ay keçib. Fəaliyyəti dövründə "Bank Ombudsmanı"nın gördüyü işlər, baxdığı şikayətlərlə bağlı qurumun məsul katibi Elçin Həsənov AZƏRTAC-ın suallarını cavablandırıb.

-Dörd ay ərzində "Bank Ombudsmanı"na neçə müraciət daxil olub?

-"Bank Ombudsmanı"nın əsas məqsədi banklarla fiziki şəxs olan müştərilər arasında fikir ayrılığının aradan qaldırılmasıdır. "Bank Ombudsmanı"nın yaradılması Azərbaycan Banklar Assosiasiyasının (ABA) ümumi yığıncağının 2017-ci il 3 fevral tarixli iclasında qəbul edilib. Lakin rəsmi fəaliyyətə bu il sentyabrın 5-dən başlayıb. Bu müddət ərzində biz əsasən, "Bank Ombudsmanı" İkram Kərimovun rəhbərliyi ilə "Bank Ombudsmanı"nın əsasnaməsinə və reqlamentinə əsasən uyğun olaraq, vətəndaşların rahat şəkildə "Bank Ombudsmanı"na müraciət etməsi üçün zəruri prosedurların işlənib hazırlanması, rəsmi saytın yaradılması, əməkdaş olacaq banklarla bəyannamələrin imzalanması və digər təşkilati–texniki işlərlə məşğul olmuşuq. Artıq sentyabrın 5-dən rəsmi saytımız fəaliyyətə başlayıb və bu zamandan etibarən vətəndaşlardan müraciətlərin qəbuluna başlanıldı. Vətəndaş, ilk növbədə, şikayətinin motivi göstərilməklə banka yazılı müraciət etməli və oradan cavab gözləməli olduğu üçün ilk müraciət bizə sentyabr ayının sonları daxil olub.

Ümumiyyətlə, bu müddət ərzində "Bank Ombudsmanı"na 163 müraciət daxil olub. Bu müraciətlər elektron formada, poçtla və ofisə gəlib şəxsən müraciət vasitəsilə edilib. Müraciətlərin bəziləri "Bank Ombudsmanı"nın səlahiyyətlərinə daxil olmadığı üçün qəbul olunmayıb, bir qismi düzgün prosedur qaydalarına əməl olunmadığından yenidən müraciət etmələri üçün izah edilib və sənədlər gözləmə mövqeyindədir, digər işlər isə icraata daxil edilib.

-Daxil olan müraciətlərdən neçəsi müsbət nəticələnib və neçəsi öz nəticəsini verməyib?

-"Bank Ombudsmanı"nın icraatına daxil olmuş 8 iş üzrə bankla müştəri arasında barışıq sazişi imzalanıb, 4 işin icraatına bankla müştəri arasında razılığa gəlinmədiyi üçün xitam verilib və digər işlər isə hazırda icraatdadır. Banklarla müştəri arasında əldə edilən razılıqlara, əsasən borcun bağışlanılması, aşağı məzənnə ilə ödənişin tam bağlanılması və ya güzəştli şərtlərlə aşağı faizlə ödənişlərin aylar üzrə edilməsi və s. daxildir.

-"Bank Ombudsmanı"nın fəaliyyətində ən çox hansı problemlər qarşıya çıxır?

-"Bank Ombudsmanı" fəaliyyəti Azərbaycanda yeni yaradılmış institutdur. Bu səbəbdən problemlərin olması mümkündür. Burda əsas məsələ problemlərin meydana çıxması deyil, onların mümkün qədər tez aradan qaldırılmasına nail olmaqdır. Anlaşılmazlıqlar əsasən vətəndaşlar tərəfindən olur. Belə ki, vətəndaşlar bəzi hallarda natamam və aidiyyəti olmayan müraciətlər edir. "Bank Ombudsmanı" iddia məbləği maksimum 2000 ABŞ dollarının müraciətin daxil olduğu gün Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının rəsmi məzənnəsinə uyğun olaraq manat və digər valyuta ekvivalentinə bərabər olan, mübahisə məhkəmə prosesində və mübahisəni mahiyyəti üzrə həll edən qüvvəyə minmiş məhkəmə aktı olmayan bütün növ şikayətlərə baxır. Bura kreditlərlə, depozitlərlə, kredit kartları və pulköçürmələri ilə bağlı şikayətlər daxildir. Əksər vətəndaşların müraciətləri ya bu məbləğdən yuxarı idi, digərlərində məhkəmə qətnaməsi var idi, bəziləri müştərilərdən daxil olmuş şikayətlərə baxılması üçün bəyannamə imzalamamış maliyyə qurumundan edilir. Bəzi vətəndaşlar da düşünürlər ki, "Bank Ombudsmanı" vətəndaşların banka olan kreditlərini bağışlayır və ya öz üzərinə götürür ki, bunlar da "Bank Ombudsmanı"nın səlahiyyətlərinə aid deyil. Yeni yaradılan İnstitutun digər məqsədi də vətəndaşlar arasında maliyyə savadlılığının artırılmasıdır.

-Yaxın gələcəkdə maksimum iddia məbləğinin (2000 dollar) artırılması planlaşdırılırmı? Artırılarsa, bu məbləğ nə qədər olacaq?

-"Bank Ombudsmanı" İkram Kərimov hər zaman öz müsahibələrində qeyd edib ki, iddia məbləğinin 2000 dollar müəyyən edilməsində əsas məqsəd aztəminatlı ailələrin öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar qarşılaşdıqları problemlərin aradan qaldırılması və problemli kreditlərin böyük hissəsinin məhz bu məbləğdən aşağı olmasıdır. Statistik məlumatlara əsasən, 2000 ABŞ dolları məbləğində banklarla fikir ayrılığı olan müştərilərin sayı yüz mindən artıqdır. Məbləğin artırıldığı təqdirdə bu rəqəmin sayı daha da yüksələcək. Ona görə də ilkin mərhələdə götürülən məbləğ daha realdır. Gələcəkdə görülən işlərin nəticəsindən və eləcə də, qazanılan təcrübələrdən asılı olaraq bu məbləğin daha da artırılması nəzərdə tutula bilər.

-"Bank Ombudsmanı" yaranarkən şikayətçilər bu qurumun ləğv olunmuş bankların müştərilərinin şikayətlərinə də baxacaqlarını düşünürdülər. Bununla bağlı gündəmdə hər hansı məsələ varmı?

-"Bank Ombudsmanı"nın reqlamentinə əsasən, lisenziyası geri çağırılan və ya ləğv olunan maliyyə təşkilatından daxil olan müraciətə "Bank Ombudsmanı" baxa bilməz. Bu təşkilatlarla bağlı məsələlərə digər aidiyyəti təşkilatlar baxdığı üçün bu tip məsələlərə "Bank Ombudsmanı" tərəfindən baxılması dünya təcrübəsində olduğu kimi, bizdə də məqsədəuyğun deyil. Vətəndaşlardan bu tip müraciətlər daxil olduğu təqdirdə biz məsələyə mahiyyəti üzrə baxılıb həll edilməsi üçün aidiyyəti orqanlara göndəririk. Eyni zamanda, əgər müştərilərdən daxil olmuş şikayətlərə baxılması üçün bəyannamə imzalamış maliyyə qurumu ləğv olunursa, onunla imzalanmış bəyannamə artıq hüquqi qüvvəsini itirir. Bu isə o deməkdir ki, həmin banklardan gələn müraciətə baxmaq imkanımız xaricindədir.

-Ümumilikdə 2017-ci ili "Bank Ombudsmanı" üçün necə dəyərləndirmək olar və 2018-ci il üçün "Bank Ombudsmanı"nın planları nədən ibarətdir?

-Bu il bizim ilk ilimiz oldu. "Bank Ombudsmanı" İkram Kərimov fəaliyyətlə bağlı olaraq bir neçə beynəlxalq qurumlarının nümayəndələri, məsul şəxsləri ilə görüşüb. Misal olaraq, Dünya Bankının və Almaniya Əmanət Banklarının Beynəlxalq Əməkdaşlıq Fondunun ölkə üzrə nümayəndəliyi ilə əməkdaşlığımız uğurla davam etdirilir. Bundan əlavə, Şərqi Avropa və əksər MDB ölkələrindəki banklar birliklərinin üzvü olduğu Beynəlxalq Banklar Şurasının Bakı şəhərində "Maliyyə Ombudsmanı institutunun maliyyə bazarındakı rolu" mövzusunda növbəti görüşü keçirilib. Bu görüşdə 8 ölkədən 17 nümayəndə iştirak edib. Maliyyə Ombudsmanı sahəsində yeni biliklər almaq, təcrübə mübadiləsi aparmaq baxımından bu görüşün əhəmiyyəti yüksək qiymətləndirilir. Eyni zamanda, Berlin şəhərində fəaliyyət göstərən Əmanət Bankları Maliyyə Qrupunun Ombudsmanı Maykl Haussner dəvətimizlə Bakıya gələrək, burda bank nümayəndələri ilə bir sıra görüşlər keçirib, ABA-nın, İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin (İİTKM) və Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının (MBNP) təşkilatçılığı ilə "Bank sisteminin yeni inkişaf dövrünə adaptasiyası: İslahatlar, nəticələr və perspektivlər" mövzusunda keçirilən "II Bankçılıq Forumu"nda məhz Almaniyada "Bank Ombudsmanı"nın fəaliyyəti və təcrübəsi mövzusunda çıxış edib. Bu əlaqələr və digər beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığın yeni ildə də davam etdirilməsi məqsədi qarşıya qoyulub. 2018-ci ildə "Bank Ombudsmanı"nın səlahiyyətlərinin bir qədər də artırılması nəzərdə tutulub. Eyni zamanda, "Bank Ombudsmanı" adının dəyişdirilərək Maliyyə Ombudsmanı İnstitutunun yaradılması və bu fəaliyyəti tənzimləyəcək Qanunun qəbul olunması istiqamətində İkram Kərimovun rəhbərliyi ilə işlər böyük uğurla davam etdirilir. Bu qanunun qəbul edilməsi vətəndaşların təkcə banklarla deyil, sığorta və digər maliyyə bazarı iştirakçıları arasında olan fikir ayrılıqlarının məhkəməyə getmədən həllinə nail olunmasına ciddi səviyyədə təsir edəcək. Artıq qanun layihəsi hazırlanıb və müzakirələr aparılır.