Bakı, 14 iyun, AZƏRTAC

Müasir Azərbaycan dövlətinin banisi, memarı və qurucusu, xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin siyasi idarəçilik fəlsəfəsi Azərbaycanın coğrafi limitlərindən kənara çıxaraq, dünya siyasi elitasının dövlət idarəetmə məktəbinin tərkib hissəsində yer alıb. Müdrik dövlət xadiminin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illər çoxşaxəli fəaliyyətə əsaslanır. Təəccüblü deyil ki, ölkəmizdə Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən islahatların hər birinin əsası ulu öndər Heydər Əliyev siyasətinə və ideyalarına dayanır. Məhz onun hakimiyyəti dönəmində müasir idarəçilik qabiliyyəti və zəhməti nəticəsində əldə edilən nailiyyətlər bu gün ölkə iqtisadiyyatının davamlı və dinamik inkişafına möhkəm zəmin yaradıb.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin nümayəndəsi Nicat Hacızadə deyib.

O qeyd edib ki, dərin tənəzzüldən islahatçı ölkə statusuna qədər hərtərəfli transformasiya yaşayan Azərbaycanda həyata keçirilən islahatlar bazar iqtisadiyyatına keçid dönəmində Heydər Əliyevin əvəzedilməz zəhməti və müdrik siyasəti əsasında formalaşıb. Müasir dövrdə siyasi idarəetmə və millətlərin inkişafı ilə əlaqədar kitabları təhlil etdikdə, bazar iqtisadiyyatına keçid edən ölkələrin ilkin addımlarının demokratik və institusional islahatlardan başlanılması əsas tezis kimi götürülür. Daha sonra isə iqtisadi islahatlar mərhələsi başlayır ki, bütün bunlar müstəqil institutların təməlini qoyduqdan sonra həyata keçirilir. İqtisadi böyümə ilə demokratiya arasındakı münasibətlərin tənzimlənməsi uzun illər inzibati amirlik xüsusiyyətləri üzrə idarəetmə atmosferində yaşayan ölkə üçün çox çətindir. Bundan əlavə, nəzərə almaq lazımdır ki, 1991-ci ildən 1993-cü ilin iyun ayına qədər dövlət idarəetməsində siyasi iradəyə malik və müstəqil qərar qəbul edəcək institut və şəxslərin olmaması baş verən dərin tənəzzülü daha dərinləşdirərək əldə olunan müstəqilliyi və azadlığı qısamüddətli edəcəkdi. Paralel olaraq, ölkədə iqtisadi islahatlar və bunun üçün münbit və əlverişli şəraitlərin olmaması aparılmalı olan islahatları yalnız kağız üzərində saxlayır, implementasiya mərhələsinə qədəm qoymasını əngəlləyirdi.

İqtisadi siyasətin və siyasət elminin təməl sualı kollektiv qəraralma mexanizmlərini formalaşdıran amillərin nələr olmasıdır. Məhz ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycanda ilk dəfə demokratik prinsiplər əsasında parlament seçkiləri keçirilərək kollektiv qəraralma mexanizminin sağlam institutu formalaşdı. 1995-ci il iyunun 13-də Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilərin keçirilməsi haqqında qərar qəbul edildi. İyunun 14-də isə "Azərbaycan Respublikasının ali qanunvericilik orqanına seçkilərin keçirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" Fərman imzalandı. Bundan əlavə, vətəndaş cəmiyyətinin, müstəqil siyasi-iqtisadi institutların yaradılması istiqamətində hüquqi normativ bazanın formalaşması, aparılan islahatların tərkib hissəsində qeyri-hökumət təşkilatlarının fəal iştirakı təmin edildi. Bütün bunlar aparılan və aparılacaq iqtisadi islahatlar üçün möhkəm dayaq yaradaraq onu dəstəkləyirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevin iqtisadi inkişaf konsepsiyasının kökündə bazar iqtisadiyyatı prinsiplərini dəstəkləyən müstəqil və hüquqi dövlət dururdu ki, bu da məhz dahi şəxsiyyətin uzaqgörənliyindən və müdrikliyindən xəbər verirdi. Məhz onun apardığı siyasət nəticəsində 1993-1995-ci illərdə iqtisadi tənəzzülün qarşısı alınaraq, ÜDM 1996-2002-ci illərdə 71 faiz, 2002-ci ildə isə artaraq 6,1 milyard manata çatdı. 1994-cü ildən başlayaraq ölkəyə xarici kapital axını sürətlənərək, 2002-ci ildə 2,2 milyard ABŞ dollarına çatdı.

Təbii resurslardan səmərəli istifadə edilməsi və əldə olunan gəlirlərin əhalinin sosial rifah halının yaxşılaşdırılması, real sektorun inkişafı, infrastrukturun yenilənməsinə sərf olunması strategiyası tez bir zamanda öz səmərəsini verdi. Xüsusilə, 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda dünyanın 11 ən iri neft şirkəti ilə bağlanmış “Əsrin müqaviləsi” müstəqil iqtisadi siyasətin təməl prinsipi idi. Bununla da Azərbaycan Avrasiya məkanında, neft-qaz layihələrində aparıcı qüvvəyə çevrilərək, regionun enerji təhlükəsizliyində xüsusi rol oynamağa başladı. Paralel olaraq, torpaq islahatlarının həyata keçirilməsi mülkiyyət azadlığının yaradılmasından başlanıldı. Dövlət, bələdiyyə və xüsusi mülkiyyət formaları tətbiq olunması ilə 2 mindən çox kolxoz və sovxoz ləğv edildi. Göründüyü kimi, Heydər Əliyevin aqrar islahatlarının təməlində hüquqların qorunması, kəndliyə, fermerə etimad dayanırdı.

Heydər Əliyevin hakimiyyətinin növbəti illərində iqtisadi islahatların dərinləşməsi, özəlləşdirmə siyasəti, vergi və gömrük siyasəti, inzibatçılığın beynəlxalq təcrübəyə dayanaraq müasirləşdirilməsi və təkmilləşdirilməsi, neft sektorundan gələn gəlirlərdən səmərəli istifadə qeyri-neft sektorunun inkişafını təmin edib. Qeyd olunan islahatlar ümumi daxili məhsulun artması, biznes mühitinin münbitliyinin təmin edilməsi, daxili və xarici müstəqil iqtisadi siyasətin möhkəmlənməsi, xarici ticarət dövriyyəsinin, xüsusilə ixracın artması, bir sözlə, Azərbaycanın dünyanın iqtisadi xəritəsində geostrateji mövqeyinin möhkəmlənməsi, ölkəmizin Cənubi Qafqazın lokomotiv dövlətinə çevrilməsi ilə nəticələndi. Heydər Əliyev Azərbaycana sabitlik gətirərək onu dünya miqyasında sabit ölkələrdən birinə çevirdi.

Müasir Azərbaycan iqtisadiyyatı Prezident İlham Əliyevin liderliyi ilə regionda həyata keçirilən transmilli layihələrin əsas iştirakçısına çevrilib. Daim Heydər Əliyev strategiyasına əsaslanan iqtisadi siyasətin ideyalarını rəhbər tutan Prezident İlham Əliyev müstəqil və qarşılıqlı iqtisadi maraqlara dayanan siyasət həyata keçirir. “Həyata keçirilən iqtisadi islahatlarının hər birinin kökündə Azərbaycan vətəndaşına xidmət durur”, - deyən Prezident İlham Əliyev 2003-cü ildə Prezident seçildiyi gündən bu prinsipləri öz əməli işlərində sübuta yetirir. Xüsusilə, son dövrlər müasir çağırışlara uyğun islahatlar nəticəsində əhalinin həssas təbəqəsinin maddi rifah səviyyəsinin yüksəldilməsi, minimum əməkhaqqı və pensiyanın artırılması, məcburi köçkünlərin sosial infrastruktur həyatının rəvan çərçivəyə salınması, problemli kreditlərlə bağlı məsələnin həlli istiqamətində əsas yükü dövlətin öz üzərinə götürməsi, gözlənilməz və fövqəladə hal nəticəsində sahibkarlıq infrastrukturuna dövlət dəstəyi dövlətin iqtisadi blokunda həyata keçirilən dərin islahatların nəticəsidir.

İqtisadi tənəzzüldən qurtuluşa və qurtuluşdan müasir islahatlara keçən dövrdə ölkəmiz böyük uğurlar qazanıb. Bu şərəfli yol Ulu Öndərin dövlət idarəçilik məktəbinin ortaya qoyduğu yanaşmalar, qəbul olunan qərarlarla səciyyələnir.