Neftçala, 17 aprel, İsmayıl Cəfərli, AZƏRTAC

Kür çayında su səviyyəsinin aşağı enməsi bu dəfə fərqli görüntülər üzə çıxarıb. Belə ki, Kürün aşağı axınlarında bir neçə küp qəbir aşkar olunub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Kürdə suyun səviyyəsinin aşağı düşməsi nəticəsində üzə çıxan küp qəbirləri Neftçala rayonunun Cəngan kənd orta məktəbinin tarix müəllimi Şəhrəbanu Əhmədova aşkar edib. Onun dediyinə görə, ilk olaraq ərazidə heyvan otaran çobanlar və balıqçılar sahildə saxsı qab qırıntıları görüblər. Sonra sakinlər tarix müəlliməsi ilə əlaqə saxlayıblar. Şəhrəbanu Əhmədova hadisə yerinə gedib və saxsı qabların küp qəbir olduğunu görüb.

Bu ərazidə küp qəbirlərin yalnız kəndin yaxınlığındakı Babazanlı dağında tapıldığını qeyd edən tarix müəllimi deyib: “Arxeoloqlar bu qəbirlərə 2800 il tarix qoyublar. Lakin düzənlik ərazidə, xüsusilə də Kür yatağında indiyə qədər küp qəbir qalıqlarına rast gəlinməyib. Kürün ötən aydan etibarən səviyyəsinin çox aşağı endiyini gördük. Sonradan enib qalxdı və bu zaman ərazidə yaşayan balıqçılar mənə xəbər göndərdilər ki, ərazidə saxsı qalıqları var. Onlar bunun küp qəbir olduğunu bilmirdilər. Şagirdlərimdən biri qırıntının birini gətirdi. Dərhal həmin əraziyə getdik və bir neçə gün Kürün enməsini və qalxmasını gözlədik. Eyni zamanda, qayıqla həmin əraziləri gəzdik və gördüyünüz kimi küp qəbirlərin qalıqlarına rast gəldik. Arxeologiya Cəmiyyətinə məlumat verdikdən sonra, onların nümayəndələri burada iştirak etdilər. Onlar ilkin ehtimal kimi bildirdilər ki, bu qəbrin qırıqlarının yaşı eramızın ilk əsrlərinə, xüsusilə III-IV əsrlərə aiddir”.

Şəhrəbanu Əhmədovanın verdiyi məlumata görə, küp qəbirlərin içində insan sümüklərinə də rast gəlinib ki, həmin sümüklərin bir neçəsini də əldə etmək mümkün olub. Bundan başqa müxtəlif əmək alətləri də qəbirlərin içində olub. Hazırda qalıqları dərs dediyi fənn kabinetində saxlayan tarix müəllimi bildirir ki, böyük ehtimalla Kür çayının yatağında belə qəbirlər çoxdur. Həmin qəbirləri yalnız çayda suyun səviyyəsi enərkən araşdırıb tapmaq lazımdır.

“Ümumiyyətlə, bu məsələlər daha geniş çərçivədə öyrənilməlidir. Kür yatağındakı bu qəbirin burada dəfn olunduğu və ya Kür vasitəsilə gətirildiyi hələ müəyyən deyil. Yəqin ki, bu məsələnin aşkarlanmasında da coğrafiyaşünaslar, geoloqlar və torpaqşünaslar iştirak etməlidirlər. Kür yatağının əvvəlcədən başqa yerdən keçdiyi ehtimal olunur. Çünki heç bir xalq məzarlığını Kür sahilində, çay sahilində etməzdi. Bu məsələlər böyük bir tədqiqat işidir. Mən tarix müəllimi, bir azərbaycanlı kimi çalışdım ki, Kür bu qırıntıları aparmamış toplayım gətirim, elmimizə bir xeyri olsun. Həmçinin bu mənim arzum idi tapıntılarım içində küp qəbirləri də olsun”, - deyə Şəhrəbanu Əhmədova əlavə edib.

Qeyd edək ki, tarix müəllimi hələ 10 il əvvəl də Babazanlı dağlarında müxtəlif mədəniyyət nümunələri aşkarlayıb. O topladığı maddi-mədəniyyət nümunələrini dərs dediyi məktəbdə yaratdığı tarix-diyarşünaslıq kabinetində qoruyur və gələcək nəsillərə ötürür. AMEA-dan isə bildirilir ki, Kür çayının sahilində bu cür qəbirlərə Neftçala rayonunun Cəngan kəndindən başqa Aşağı Surra, Balaca Surra, Pirəbbə kəndlərində də rast gəlinib. Qeyd olunur ki, yeni aşkarlanan abidələrdə tədqiqat işləri aparmaq üçün AMEA-nın Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutunun Arxeoloji abidələrin toplusu sektorunun əməkdaşları rayona ezam olunublar. Hazırda araşdırmalar davam etdirilir.