Azərbaycan Mərkəzi Bankının sədri Elman Rüstəmov uçot dərəcəsinin aşağı salınması barədə qərarı şərh edib

Bakı, 26 iyul, AZƏRTAC

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının (AMB) idarə heyəti uçot dərəcəsinin 8,5 faizdən 8,25 faizə endirilməsi haqqında qərar qəbul edib. Faiz dəhlizinin yuxarı həddi 10,25 faiz, aşağı həddi isə 6,25 faiz (uçot dərəcəsinə ±2 faizlik diapazonda) müəyyən olunub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Mərkəzi Bankın sədri Elman Rüstəmov iyulun 26-da keçirdiyi mətbuat konfransında idarə heyətinin qərarını şərh edib.

O deyib ki, dəqiqləşdirilmiş proqnozlara görə, cari ilin sonuna qədər inflyasiyanın hədəf diapazonunda (4±2 faiz) olacağı, lakin daxili tələbin genişlənməsilə bağlı ilin axırına onun hədəf intervalının yuxarı hissəsində formalaşacağı gözlənilir.

İlin qalan dövründə pul siyasəti qərarları inflyasiya proqnozunun reallaşması, yeni trendin reallaşma potensialı, o cümlədən daxili və xarici risklər balansının qiymətləndirilməsi əsasında veriləcək.

İnflyasiya prosesləri

E.Rüstəmov qeyd edib ki, idarə heyətinin monetar siyasətə həsr olunmuş axırıncı toplantısından sonra mövsümi amillərin təsiri ilə deflyasiya qeydə alınıb, qiymətlərin ümumi səviyyəsi iyunda 0,5 faiz aşağı düşüb. On iki aylıq inflyasiya hədəf diapozonunun mərkəzindən aşağıda olmaqla 2,9 faiz təşkil edib.

İnflyasiya səviyyəsinə başlıca təsiri ərzaq qiymətlərinin artımı (4,3 faiz) göstərir. Tərəvəz məhsullarının, aksizli malların qiymət artımları ərzaq inflyasiyasının səviyyəsini şərtləndirən başlıca amillərdir. Qeyri-ərzaq (1,3 faiz) və xidmətlər üzrə illik qiymət artımı (2,3 faiz) inflyasiya hədəfi diapozonunun mərkəzindən aşağıda formalaşıb.

Məcmu tələbin genişlənməsi şəraitində anti-inflyasyon monetar şərait, habelə ikitərəfli və çoxtərəfli məzənnələrin dinamikası inflyasiya təzyiqini səngidir.

İnflyasiya gözləntiləri

Mərkəzi Bankın sədri deyib ki, real sektor monitorinqinin nəticələrinə əsasən, iyunda qiymət gözləntiləri əvvəlki aya nəzərən ticarət və tikinti sektorlarında azalıb, qeyri-neft emal sənayesində və xidmət sahələrində isə artıb. Ev təsərrüfatları arasında iyunda aparılan sorğunun nəticələrinə görə, inflyasiya tempinin yüksələcəyini gözləyən respondentlər azalmaqda davam edir və onların payı cəmi 2,3 faizdir. Bununla belə aparılmış təhlillər inflyasiya gözləntilərinin həssas və asimmetrik olduğunu göstərir.

Bu ilin sonuna inflyasiyanın hədəf daxilində (4±2 faiz) qalacağı, daxili tələbin genişlənməsilə bağlı ilin axırına onun hədəf intervalının yuxarı hissəsində formalaşacağı proqnozlaşdırılır.

Xarici şərait

O diqqətə çatdırıb ki, ölkənin xarici iqtisadi mövqeyi yaxşılaşmaqda davam edir. Xarici ticarət balansı profisitlidir və artmaqdadır. Yanvar-iyun aylarında malların ixracı 15,2 faiz, o cümlədən, qeyri-neft ixracı 13,5 faiz artmaqla monetar qızıl idxalı nəzərə alınmadan qeyri-neft idxalının artım tempini (11,6 faiz) üstələyib. Neftin orta qiyməti ilin ötən dövründə 66 dolları üstələyib (2018-ci ildə 72 dollar).

Profisitli tədiyə balansı şəraitində ölkənin strateji valyuta ehtiyatları ilin əvvəlindən 9,7 faiz və ya 4,3 milyard dollar artaraq 49,1 milyard dollara çatıb.

Beynəlxalq təşkilatlar cari ildə qlobal iqtisadi artım, o cümlədən ölkəmizin bir neçə əsas ticarət tərəfdaşları üzrə iqtisadi artım proqnozlarını azalmağa doğru təshih edib. Qlobal qeyri-müəyyənliklər və ticarət qarşıdurmaları qalmaqdadır.

Dünya ərzaq qiymətləri cari ilin əvvəlindən 7,1 faiz, o cümlədən ət məhsulları üzrə 8,4 faiz, süd məhsulları üzrə isə 17,2 faiz yüksəlib (Mənbə: BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı).

Xarici monetar şərait yumşalmaqda davam edir və inkişaf etməkdə olan ölkələr qrupuna daxil olan əsas xarici ticarət tərəfdaşlarında makroiqtisadi sabitliyə müsbət təsir göstərir.

İqtisadi aktivlik

E.Rüstəmov bildirib: “İqtisadi artım xarici tələb, istehlakın və qeyri-neft investisiyalarının genişlənməsi ilə dəstəklənir. Bu ilin ilk yarısında ötən ilin eyni dövrünə nəzərən ümumi daxili məhsul real olaraq 2,4 faiz artıb. Qeyri-neft sektorunda artım 3,2 faiz olub və əsasən ticari sektordan qaynaqlanmışdır. İqtisadiyyatın qeyri-neft sektoruna investisiyalar birinci yarımillikdə 5,1 faiz artıb. Ev təsərrüfatlarının gəlirlərinin artım tempinin yüksəlməsi müəyyən gecikmə effekti ilə pərakəndə ticarət və pullu xidmətlərin artım tempinin yüksəlməsi ilə müşayiət olunur. Real sektorun monitorinqi əsasında hesablanan biznes inam indeksi son ayda ticarət və xidmət sektorunda artıb”.

İnflyasiya riskləri

İnflyasiya üzrə risklər balansında xarici amillər əhəmiyyətli olaraq qaldığını deyən Mərkəzi Bankın sədri qeyd edib ki, geosiyasi və geoiqtisadi amillər dünya əmtəə bazarlarında volatilliyi və məzənnə, inflyasiya gözləntilərini gücləndirə bilər.

Mərkəzi Bank tərəfindən əhalinin gəlirlərinin və istehlak davranışının analizi göstərir ki, ilin ikinci yarısında bu amillərin inflyasiyaya təsiri bir qədər aktivləşə bilər. Hazırda isə valyuta bazarında, xüsusilə fiskal kanal vasitəsilə təklifin tələbi əhəmiyyətli üstələməsi milli valyutanın məzənnəsinin möhkəmlənməsinə davamlı təzyiq yaradır.

İnflyasiya risklərinin neytrallaşdırılması həlledici dərəcədə qəbul edilmiş makroiqtisadi çərçivənin effektli icrasından – büdcə qaydalarına əsaslanan fiskal intizamdan və qiymət sabitliyinə yönəlmiş çevik və müstəqil monetar siyasətdən asılıdır.

Monetar şərait

İdarə heyətinin monetar siyasətə həsr olunmuş son iclasından keçən dövrdə monetar şəraitin yumşalmasının davam etdiyini vurğulayan E.Rüstəmov deyib: “İlin əvvəlindən manatla pul bazası 7 faiz artıb. Pul təklifinin artım tempinin yüksəlməsi başlıca olaraq sosial xarakterli fiskal stimulların həyata keçirilməsi nəticəsində xəzinə hesabından xərcləmələrin aktivləşməsi ilə bağlıdır.

Mərkəzi Bankın faiz dəhlizi parametrlərinin dəyişməsindən əlavə iyulun 1-dən etibarən Əmanətlərin Sığortalanması Fondu tərəfindən qorunan əmanətlər üzrə maksimal faizlərin azaldılması bank resurslarının dəyərini azaltmaqla kredit faizlərinə azaldıcı təsir göstərməlidir.

Faiz dəhlizinin parametrləri barədə növbəti qərarlar inflyasiya hədəfinə nail olunması vəziyyəti, xarici və daxili risk balansında dəyişikliklər, xüsusən də fiskal stimulların qiymətlərə transmissiyasından asılı olaraq qəbul ediləcək. İnflyasiya hədəf və proqnoz daxilində formalaşdığı təqdirdə monetar şəraitin neytrallığa doğru dəyişmə trendi davam etdirilə bilər.

Bu qərar iyulun 26-dan qüvvəyə minir. Mərkəzi Bankın idarə heyətinin faiz dəhlizinin parametrləri barədə növbəti qərarı barədə məlumat sentyabrın 13-də ictimaiyyətə təqdim ediləcək. Növbəti mətbuat konfransı isə qrafikə uyğun olaraq oktyabrın 25-də keçiriləcək.