İstanbul, 6 iyun, AZƏRTAC 

Trans-Anadolu təbii qaz boru kəmərinin (TANAP) istifadəyə hazırlığı bu layihənin beynəlxalq əhəmiyyətini ən aktual müzakirə mövzusu sırasına daxil edib. AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri mövzunun əhəmiyyətini və geniş oxucu auditoriyası üçün maraqlı olduğunu nəzərə alaraq “SOCAR Turkey Enerji A.Ş.”nin (STEAŞ) xarici əlaqələr departamentinin rəhbəri Murat Lecompteyə bəzi suallar ünvanlayıb. AZƏRTAC həmin müsahibəni təqdim edir.

- Murat bəy, TANAP boru kəmərinin rəqabətə davamlılığı barədə nə deyə bilərsiniz?

- TANAP Azərbaycan və Türkiyənin liderliyi ilə həyata keçirilən layihədir. TANAP heç bir təbii qaz kəmərinə alternativ olmayıb. Həyat inkişaf etdikcə enerjiyə, eləcə də təbii qaza olan tələbat durmadan artır. Sənaye, kənd təsərrüfatı və əhalinin tələbatının ödənilməsi hökumətlər qarşısında duran əsas məsələdir. TANAP məhz bu məsələlərin həllini özündə əks etdirir.

- TANAP-ın inşası zamanı Türkiyədə nə qədər işçi çalışıb?

- Boru kəmərinin tikintisinə 2015-ci ilin martında başlanılıb. İnşaat işlərinə dünyanın boru kəmərlərinin tikintisi üzrə ixtisaslaşmış ən böyük və etibarlı şirkətləri cəlb edilib. Həmin şirkətlər özlərinin müəyyən, çox olmayan sayda xarici mütəxəssisini TANAP-ın tikinti işlərinə cəlb etmişdi. Kəmərin inşaat işlərində ümumilikdə 10 mindən çox işçi çalışıb. TANAP-ın tikintisində istər təbii floranın, istərsə də tarixi abidələrin mühafizəsinə tam əməl olunub. Boru kəmərinin keçdiyi ərazilərdə bir sıra sosial layihələr icra edilib.

- Boru kəmərinin tikintisində hansı yeni texniki təhlükəsizlik tədbirləri həyata keçirilib?

- Müasir dövrdə növündən asılı olmayaraq bütün enerji nəqletmələrində təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsi, ehtimal edilən risklərin aradan qaldırılması üçün tədbirlər əsas vəzifələrdəndir. Bu mənada TANAP son illərdə inşa olunan boru kəməri olduğu üçün onun tikintisində ən modern təhlükəsizlik tədbirləri tətbiq edilib. Onlardan biri də Dardanel boğazından keçməklə kəmərin dənizin altında olan hissəsində eyni diametrli iki boru xəttinin tikilməsidir. Belə məqamlar çoxdur.

- TANAP-ın texniki istismar müddəti neçə il üçün nəzərdə tutulub?

- Mühəndis-texniki hesablamalara əsasən, TANAP ən az 30 il müddətində fəaliyyət göstərəcək. Bu müddət ərzində “Şahdəniz” yatağından hasil olunan təbii qaz TANAP üçün yetərlidir. İstismar müddəti başa çatandan sonra bu kəmər üzərində texniki reabilitasiya işləri görüb onun fəaliyyətini yeni müddət üçün uzatmaq mümkün olacaq.

- TANAP ilə “Trans-Adriatik” TAP təbii qaz boru kəmərinin birləşdirilməsi prosesi nə vaxta planlaşdırılır?

- TAP-ın tikintisi qrafik üzrə həyata keçirilir. Bu kəmərin 550 kilometri Yunanıstanın, 215 kilometri Albaniyanın, 105 kilometri Adriatik dənizinin, 8 kilometri isə İtaliyanın ərazisini əhatə edir. Ümumiyyətlə həm enerji mənbəyini, həm də nəqletmə başlanğıcını Azərbaycandan götürən Cənub Qaz Dəhlizinin seqmentləri olan TANAP və TAP layihələrinin həyata keçirilməsi dünya enerji tarixində yenilik olmaqla tarixi əhəmiyyət daşıyır. Hesab edirəm ki, TAP-ın tikintisində heç bir problem qalmayıb. TANAP 2019-cu ilin ortalarında TAP-a təbii qaz verə biləcək vəziyyətdə olacaq. TAP-ın fəaliyyətə başlamasının isə 2020-ci ilin ortalarında baş tutacağını düşünürəm.

Sabir Şahtaxtı

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

İstanbul