Onun işıq saçan mehriban baxışlarını, təmkinli təbəssümünü, asta, lakin qətiyyətli yerişini indiyədək xatırlayıram. Bugünkü orta və yaşlı nəslin nümayəndələri onu yaxşı tanıyırdılar...

- Rəhilə xanım?.. Bayraməlibəyova?.. Aman Allah, şəhərimizdə onu tanımayan vardı ki?!.

Çox güman, elə belə də olmuşdur! Həyatında heç olmasa, bircə dəfə ona müraciət etməyən adam çətin ki, tapılsın. Otolarinqoloq, qulaq-boğaz-burun xəstəlikləri üzrə mütəxəssis olan Rəhilə xanım, sanki, həkim olmaq üçün doğulmuşdu. Ona müraciət edənlərin hamısı şəfa tapırdı.

Rəhilə xanımın xəstələrinin çoxu uşaqlar idi. O, narahatlıq törədən badamcıq vəzilərinin və udlaq badamcıği şişlərinin (adenoid) kəsilib götürülməsinin öhdəsindən məharətlə gəlirdi. Körpələr, sanki, onun cazibəsinin təsiri altına düşürdülər. Bu doktordan, nədənsə, heç qorxmurdular...

Rəhilə xanım Bayraməlibəyova həyatdan 10 il əvvəl köçmüşdür. Dünyaya göz açmasının 100 ilinin tamam olduğu günlərdə onu xatırlamaq istərdim.

Rəhilə xanım Lənkəranda, xalq müəllimi, Qori seminariyasının məzunu Teymur Bayraməlibəyovun ailəsində doğulmuşdu. Xalqına hədsiz bağlı olan Teymur bəy bütün ömrünü onun maarifləndirilməsi işinə həsr etmişdi. Uşaqlarını da bu ruhda tərbiyə etmişdi. Rəhilənin bacıları Məryəm və Təhminə atasının yolu ilə getdilər. Məryəm 1918-ci ildə Lənkəranda qızlar məktəbi açmışdı, bacılar burada müəllimlik edirdilər. O, qadınlar üçün xeyriyyə cəmiyyəti də yaratmışdı. Gimnaziyada təhsil alan Rəhilə də onlardan köməyini əsirgəmir, cəmiyyətin nəzdində təşkil olunan dram dərnəyində iştirak edirdi. Bir sözlə, bacılar maarifləndirmə işinə hər vəchlə kömək edirdilər. Amma qardaşları Ənvər və İsmayıl başqa yol seçdilər. Biri geoloq, digəri isə həkim oldu.

Sonra Bayraməlibəyovlar ailəsi Bakıya köçdü. Rəhilə xanım burada orta təhsilini başa çatdırıb, müəllim kursları keçdi, Əli Bayramov klubunda qadınlara savad verməyə başladı. 1925-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tibb fakültəsinə daxil oldu. Təhsili bitdikdən sonra onu artıq müstəqil Tibb İnstitutunun qulaq-boğaz-burun kafedrasında ordinator vəzifəsində saxladılar. Daha sonra 4-cü klinik xəstəxanada yerləşən bu kafedranın assistenti oldu. Rəhilə xanım burada yarım əsr işlədi.

Bayraməlibəyova tezliklə təcrübəli cərrah kimi şöhrət qazandı. Yəqin, ona görə də Böyük Vətən müharibəsinin elə ilk günlərində səfərbərliyə alınan Rəhilə xanım təxliyyə hospitalına başçılıq etmişdi, digər hospitallara da köməyini əsirgəmirdi. Sonra yenə öz klinikasına qayıtdı, bir müddət kafedraya rəhbərlik etdi, 20 ildən çox Ümumittifaq Otolarinqoloqlar Cəmiyyəti Azərbaycan bölməsinin İdarə heyətinin elmi katibi, attestasiya komissiyası sədrinin müavini, komissiya üzvü olmuşdur. O vaxtkı Bakı səhiyyə şöbəsinin baş otolarinqoloqu vəzifəsində fəaliyyəti, namizədlik dissertasiyasını müdafiə etməsi, Azərbaycanın əməkdar həkimi fəxri adı alması da həmin illərə təsadüf edir.

Həmkarlarının dediklərinə görə, Rəhilə xanım, əslində, heç vaxt heç bir imtiyaza və mükafata can atmamışdır. Bu, onun təbiətinə zidd idi. Xəstələrinin minnətdarlığını ən böyük mükafat sayırdı. O, hər bir müvəffəqiyyətli cərrahiyyə əməliyyatına, hər uğurlu müalicəyə xəstədən və onun yaxınlarından daha çox sevinirdi.

“Çox sağ olun, doktor!” sözləri onun üçün ən yüksək mükafat idi.

Lakin istəsə də, istəməsə də, onun zəngin praktikası ümumiləşdirmə, elmi əsaslandırma tələb edirdi, əldə edilmiş təcrübəsini həmkarlarına da öyrətmək istəyirdi. Ona görə də Rəhilə xanım müxtəlif elmi simpoziumlarda, qurultaylarda, konfranslarda və sessiyalarda da iştirak etməyə vaxt tapır, özünün müalicə usulları haqqında məruzələr edir, yenilikləri öyrənirdi. Eyni zamanda, televiziyada çıxış edir, qəzetlərə məqalələr verir, elmi işlər dərc etdirirdi. O, tez-tez rayonlara gedirdi, bəzi şəhər poliklinikalarının, habelə respublika Səhiyyə Nazirliyinin 4-cü Baş İdarəsinin məsləhətçisi idi.

Bir dəfə onun xəstələrə baş çəkməsinin şahidi oldum. Yadımdadır, ucaboylu, qamətli Rəhilə xanım ağ xalatda palatanın qapısında görünəndə, həm yaşlı xəstələr, həm də uşaqlar ona müqəddəs varlıq kimi minnətdarlıq dolu nəzərlərlə baxırdılar.

O, nur saçan siması ilə xəstəyə sanki ümid verirdi. Yeri gəlmişkən, ilk baxışda mülayim təsir bağışlayan doktor Bayraməlibəyova lazım olanda həm də qətiyyətli idi. Vaxtilə qəzetdə onun tibb praktikasından bir fakt haqqında oxumuşdum: boğazını qaynar su pörtmüş 6 yaşlı qız nəfəs ala bilmir, az qala boğulurmuş. Həkim qızın boğazını çərtib, boru keçirmək kimi yeganə çıxış yolu tapdı. Lakin uşağın anası razılaşmırdı. Rəhilə xanım sərt şəkildə “Bəs tələf olsa necə? Bir də ki, siz onu mənim yanıma gətirmisiniz və indi o, mənimdir” demişdi.

Cərrahiyyə əməliyyatı, daha sonra müalicə prosesi ən yüksək səviyyədə keçdi. Ana-balanın sevincinin həddi-hüdudu yox idi, onlar göz yaşlarını saxlaya bilmir, sevincdən özü də qəhərlənən həkimə minnətdarlıq edirdilər.

Rəhilə xanımı tələbələri də çox sevirdilər. Hiss edirdilər ki, müəllim öz biliklərini onlarla ürəkdən bölüşür, praktik fəaliyyətindən maraqla danışır, suallara son dərəcə dəqiq cavab verir. Onun imtahanına hazırlıqsız gəlmək qəbahət sayılırdı.

Güclü xarakteri olan Rəhilə xanım oğlunu və qızını təkbaşına böyütmüşdü. Həyat yoldaşı, tibb professoru Əlirza Atayev repressiya qurbanı olmuşdu. O, hərc-mərclik illərində valideynlərsiz qalmış qardaşları uşaqlarına da kömək edirdi. Çətinliklərə baxmayaraq, Rəhilə xanım bütün bunları sakit, cəsarətlə, taleyindən şikayətlənmədən edirdi. Həmişə hər şeyin yaxşı olacağına inanırdı. Onu həyatda yaşadan da elə bu inam idi.

Bu çox gözəl insanı xatırlayarkən bir daha fikirləşdim: nə yaxşı ki, yer üzündə belə nurlu insan yaşamışdır!...