Bakı, 24 yanvar, AZƏRTAC

Narkomaniya cəmiyyətin mənəvi və əxlaqi dəyərlərinə ciddi zərbə vurur, sosial-iqtisadi inkişafa mənfi təsir göstərir. O, həmçinin insanların həyat və sağlamlığına böyük təhlükə yaradan, o cümlədən cinayətkarlığın artmasına səbəb olan əsas amillərdən biridir. Narkomaniya elə bir sosial bəladır ki, insanları tədricən məhv edir və günbəgün ölümə sürükləyir.

Narkotik vasitələrdən bir və ya bir neçə dəfə istifadə etməklə ondan asılılıq yaranır. Tibbi təcrübələr göstərir ki, narkomaniya ilə mübarizə aparmaq çox çətindir. Həmin bəladan xilas olmaq istifadəçilərin çox az qisminə qismət olur. Narkotikə qurşananların əksəriyyəti isə bu bataqlıqda məhv olub gedirlər. Narkotik vasitəni daim qəbul edən birinin bədəninin tələb etdiyi vaxtda onu tapa bilməməsi həmin şəxsdə psixoloji gərginlik yaradır. O, narkotik vasitəni tapmaq üçün imkanlar axtarmağa vadar olur. Bu zaman özündən asılı olmayaraq hətta hər növ alçalmaq, iyrənc hərəkət etmək məcburiyyətində qalır.

Təəssüflə qeyd olunmalıdır ki, son illər bütün dünyada narkotik istifadəçilərinin yaş həddində cavanlaşma müşahidə edilir. Bu qlobal bəladan daha çox 18-25 yaş arası gənclərin əziyyət çəkdiyini nəzərə alsaq, narkotik vasitələrə meyilli yeniyetmələrin vaxtında aşkar edilərək müalicəyə cəlb olunması, narkotik vasitələrin doğurduğu fəsadlar haqqında onları vaxtında məlumatlandırmaq mühüm məsələlərdəndir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Respublika Narkoloji Mərkəzinin həkim-narkoloqu Turan Əhmədovun sözlərinə görə, mərkəzə müraciət edən narkotik istifadəçilərinin yaşı adətən 20-dən yuxarıdır. Lakin anamnestik məlumatlar toplanarkən məlum olur ki, həmin şəxslər narkotik vasitə istifadəsinə məktəb illərindən başlayıblar.

Narkotik vasitələrin törətdiyi fəsadlardan və baş verən ölüm hallarından danışan mütəxəssis deyib: “Sırf narkotikin təsirindən insan orqanizmində ən çox psixi pozuntu halları baş verir. Belə hallar son vaxtlar metamfetamin istifadəçiləri arasında daha çox müşahidə olunur. Çünki sintetik tərkibli bir narkotik vasitə olduğu üçün daha tez psixi pozuntular yaradır. Bu da təbii ki, baş beyində sinir sisteminin müəyyən pozuntularına səbəb olur və şəxsin müalicəsini daha da çətinləşdirir. Bədənə daxil olan yad maddə böyrəkdən süzüldüyü üçün böyrəklərə də təsirsiz ötüşmür. İntoksikasiya verdiyi üçün qaraciyərə toksiki təsir göstərir. Hətta qaraciyərin seroz xəstəliyinə gətirib çıxara bilər. Qan dövranına infeksiya saldıqda onun vasitəsilə həmin infeksiya bütün orqanlara yayıla bilər. Xəstənin periferiya, yəni ürəkdən uzaq nöqtələrində, ayaq damarlarında qidalanmalar pozulduğu üçün orada nekroz hadisəsi müşahidə olunur və gec-tez xəstənin ətrafının hansısa səviyyədə itirilməsi ilə nəticələnir. Əsasən inyeksiya şəklində narkotik vasitə qəbul edənlər təhlükəli infeksiyaları özlərinə yoluxdura bilirlər ki, bu da digər tərəfdən somatik xəstəliklərə səbəb olur. Bundan əlavə, inyeksiya şəklində istifadə olunan narkotik vasitələr damarlarda müəyyən pozuntular yaradır. Qan dövranının kəskin şəkildə həmin ətraflara vurması nəticəsində tromboz xəstəliyi yaranır və həmin ətraflarda qidalanma pozulduğu üçün onların amputasiyasına səbəb olur. Bununla yanaşı, digər infeksiyalar da qaçılmaz olur. Əksər hallarda bir şprisdən bir neçə nəfər istifadə etdiyinə görə onlardan birində olan infeksiyanın digərinə keçmə ehtimalı artır. Nəticədə özləri də bilmədən həm həmin infeksiyaya yoluxmuş olurlar, həm də ümumi infeksiyanın yayılmasına şərait yaradırlar. Bu da gələcəkdə orqanizmdə digər fəsadlara səbəb olur. Narkotik vasitə istifadəçilərinin həyatlarını itirməsinin əsas səbəbi isə doza həddinin aşılmasıdır. Hər hansı bir narkotik vasitə, psixotrop maddənin, o cümlədən alkoqollu içkinin doza həddinin kəskin aşılması nəticəsində güclü intoksikasiya baş verdiyi üçün ölüm halı müşahidə olunur”.

Həkim-narkoloq bildirib ki, narkotik vasitə bəlasına düçar olmayanlar doğmalarını, əzizlərini itirdikdə daha çox kədərlənirsə, narkotik istifadəçilərində həmin hiss az müşahidə olunur: “Çünki həmin vaxt o, narkotik asılılığından əziyyət çəkirsə, baş vermiş hadisənin fərqinə belə vara bilmir. Onlar, ümumiyyətlə kövrəlmir, sevinc hissini tam şəkildə yaşaya bilmirlər. Tədricən onlarda depressiya halı da yaranır. Həmin şəxslər ətraflarında olan xoş hadisəyə də sevinəcək halda olmurlar. Təəssüf ki, narkotikin fəsadlarından əziyyət çəkən ağır xəstələrimiz var. Psixi pozuntu baxımından da ağır xəstələrlə qarşılaşırıq. Hansı ki, onlar narkotikin təsiri altında öz yaxınlarını belə xatırlamaz halda olurlar. Belə hallar alkoqolizmdə də, narkomaniyada da müşahidə olunur. Uzun müddət istifadə edəndə psixi pozuntunun dərinliyindən asılı olaraq xəstə hətta öz övladını, həyat yoldaşını belə tanımaya bilir. Belə hallar ağır qiymətləndirilir”.

T.Əhmədovun sözlərinə görə, alkoqol istifadəçilərinin zahiri görkəmində müəyyən əlamətlər üzə çıxır. Yəni, onların üz nahiyələrində tibbi dildə hiperemiya adlandırılan qızartı hiss olunur. Psixiatr, həkim-narkoloq həmin şəxsləri kabinetə daxil olan kimi tanıya bilir. Narkotik istifadəçilərində də bu hal yaranır. Adətən onların dərisində selikli qişalarda solğunluq, xırdaölçülü yaralar yaranır. Həmin şəxslər psixostimulyatorlar, metamfetamin istifadəsi zamanı yaranan psixi pozuntular nəticəsində dəridə və dərialtı nahiyədə müəyyən qaşınma hiss edirlər. Hətta bəzi xəstələr dərilərinin altında sanki qurd gəzirmiş kimi bir hiss keçirdirlər. Həmin nahiyələri qaşıdıqca orada xırdaölçülü yaralar yaranır. Üz nahiyəsində də belə yaralara rast gəlinir. Narkotik vasitəni boyun nahiyəsində səthi venalarda inyeksiya şəklində istifadə edəndə venaətrafı toxumalarda da iltihab müşahidə olunur.

Narkotik asılılığının müalicəsindən danışan həkim-narkoloq qeyd edib ki, azyaşlılar, 25 yaşadək gənclər müalicəyə qarşı bir qədər həssas olurlar. Bu da onların sosial mühitindən, ətrafından, iş yeri olub-olmamasından, ailə vəziyyətindən, təhsilindən, əmək qabiliyyətindən asılıdır: “Narkotik asılılığından əziyyət çəkənlərin müalicəsində ilkin mərhələdə müəyyən dərman preparatlarının təyini vacibdir. Onlarda somatik cəhətdən vegetativ pozuntular yaranır. Müalicədən sonra həmin şəxslər könüllü olaraq psixoloqlarla, sosial işçilərlə davamlı əlaqədə olub sağlamlıqlarına qovuşmalarını tezləşdirə bilərlər. Bu, həmçinin onların xəstəxanadan çıxdıqdan sonra boşluğa düşməmələri üçün də əhəmiyyətlidir. Müşahidələrə görə, psixoloqlarla davamlı görüşlər yaxşı nəticələr verir. Məsləhət görərdim ki, həmin şəxslər stasionar müalicədən sonra mütləq qaydada reabilitoloqlara, psixoloqlara müraciət etsinlər”.