REGİONLAR
Naxçıvan: İnnovasiyayönümlü iqtisadiyyatın formalaşdırılması istiqamətində aparılan uğurlu islahatlar inkişafın davamlı xarakter almasını təmin edib
Naxçıvan, 12 avqust, AZƏRTAC
Muxtar respublikada sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi, struktur və institusional islahatların vaxtında aparılması, gəlir gətirən əmək tutumlu sahə və istehsalatların inkişafına dövlət dəstəyinin göstərilməsi yeni-yeni nailiyyətlərin əldə olunmasına yol açır. Bu gün qədim diyarın mərkəzi şəhərlərində və bütün bölgələrində təbii və iqtisadi potensialdan səmərəli istifadə olunur, yeni iş yerləri yaradılır, infrastruktur müasir tələblər səviyyəsində qurulur, sosial rifah səviyyəsi davamlı yüksəldilir, sənaye, aqrar sektor inkişaf etdirilir.
Son dövrlərdə dünyada baş verən ekoloji və klimotoloji dəyişikliklər, kənd təsərrüfatı istehsalına yararlı torpaq və su resurslarının azalması, erroziya proseslərinin sürətlənməsi, yaranan müharibə ocaqları aqrar sektorun inkişafının əhəmiyyətini, ərzaq təhlükəsizliyi məsələsini daha da qabarıq şəkildə gündəmə gətirir. Ekspertlərin də qeyd etdiyi kimi, bu sahədə ciddi qlobal dalğalanmaların olmasına baxmayaraq, uğurla həyata keçirilən qabaqlayıcı və sistemli tədbirlər nəticəsində ölkəmizdə və muxtar respublikamızda istehsal-tədarük-istehlak zəncirində heç bir fasilə müşahidə edilməyib, ərzaq məhsullarının çeşidində və istehlakçıların təminatında hər hansı qırılmalar olmayıb.
Bu günədək əkilməyən münbit torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə daxil edilməsi, ucu-bucağı görünməyən meyvə bağlarının salınması, heyvandarlığın, quşçuluğun, balıqçılığın inkişafı, istixanaların, yeni soyuducu anbarların istifadəyə verilməsi bir daha onu göstərir ki, Naxçıvanda kənd təsərrüfatının inkişafı istiqamətində həyata keçirilən dövlət siyasəti uğurlu nəticələr verməkdədir. Təkcə bu ilin ilk altı ayında muxtar respublikada kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı banklar və kredit təşkilatları tərəfindən 8 milyon 861 min manat kredit verilib, məhsul istehsalçıları 13 min tondan artıq mineral gübrə ilə təmin olunub. Süni mayalanma işi diqqətdə saxlanılıb, cari ilin altı ayında 5897 baş ana mal və camış mayalandırılıb, 7938 baş cins bala alınıb, fərdi baytarlıq xidmətinə keçid təmin edilib. Arıçılığın inkişafı ilə bağlı işlər də görülüb, arı ailələrinin sayı 100 mindən artıq olub. “Naxçıvan Yaşıllaşdırma Xidməti” publik hüquqi şəxsin 6 saylı Tingçilik kompleksi və “İqlim otağı”nda bu ilin ötən dövründə 9 min meyvə, 8 min həmişəyaşıl ting, 5 min meşə ağacı, 12 min bəzək və gül kolları yetişdirilib.
Muxtar respublikanın Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən kənd təsərrüfatı yönümlü layihələrə 1 milyon 36 min manat güzəştli kredit verilib. Bununla yanaşı, kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələri üzrə fəaliyyət göstərən ailə təsərrüfatlarına Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən cari ilin ötən dövrü ərzində 766 min manat dövlət maliyyə dəstəyi də göstərilib. Muxtar respublikada sahibkarlığın inkişafını daha da sürətləndirmək və onların fəaliyyətinə mane olan əsassız müdaxilələrin qarşısını almaq məqsədilə cari ilin ilk yarısında xüsusi fəaliyyət növləri üzrə 144 icazə, 691 lisenziya verilib.
Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasında taxılçılıq müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Bunun nəticəsidir ki, əkinçiliyin vacib sahəsi olan dənli bitkilərin, xüsusilə taxıl və qarğıdalının istehsal həcminin intensiv metodlarla artırılması diqqətdə saxlanılır. Bu il muxtar respublika üzrə əkin sahələrində aparılmış müşahidələr göstərir ki, taxıl zəmilərində bol məhsul yetişdirilib. Hazırda muxtar respublikada ümumi tutumu 27 min ton olan taxıl ehtiyatı anbarı, 14 taxıl emalı müəssisəsi və 6 su dəyirmanı fəaliyyət göstərir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının torpaq balansına əsasən kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların 36 faizi, yəni 64 min hektardan çoxu əkin altındadır ki, bunun da 82 faizi - 52 min hektardan çoxu suvarılan sahələrdir. Bu il muxtar respublikanın əkin strukturunda taxıl sahələri ümumi əkilən ərazilərin 52 faizini təşkil edib, taxıl zəmilərindən 107 min 418 ton məhsul götürülüb. Taxılçılığın inkişafına isə əkin sahələrinin genişləndirilməsi ilə yanaşı, həm də məhsuldarlığın artırılması yolu ilə nail olmaq lazımdır.
İyulun 7-də “Araz” Elm-İstehsalat Birliyinin təcrübə təsərrüfatında Naxçıvan Muxtar Respublikasında taxılçılığın inkişafı və qarşıda duran vəzifələrlə bağlı müşavirədə bu məsələ diqqət mərkəzində olub.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov müşavirəni açaraq deyib: “Muxtar respublikada ərzaq təhlükəsizliyi sahəsində həyata keçirilən tədbirlər öz bəhrəsini verib. Muxtar respublikada əsas kənd təsərrüfatı məhsullarına olan tələbat tamamilə, taxıla olan tələbat isə əsasən yerli istehsal hesabına ödənilir. Bu gün taxıla olan tələbatın tam şəkildə yerli istehsal hesabına ödənilməsi qarşıda duran əsas vəzifələrdəndir. Bu il taxılın kiloqramı 60, arpanın kiloqramı isə 48 qəpikdən qəbul olunur. Görülən işlərə baxmayaraq, taxılçılıq sahəsində məhsuldarlığa tam nail olunmayıb. Xüsusən aqrotexniki qaydalara ciddi əməl edilmir. Nəticədə məhsuldarlıq aşağı düşür. Bunların da qarşısı alınmalıdır. Bu gün o ölkələr problem yaşayırlar ki, orada ərzaq və enerji təhlükəsizliyi, sabitlik təmin edilməyib. Lakin ölkəmizdə həyata keçirilən tədbirlərin tərkib hissəsi kimi, muxtar respublikada da ərzaq və enerji təhlükəsizliyi təmin olunub. Qarşıda duran əsas vəzifə muxtar respublikada strateji məhsul olan taxıl istehsalını artırmaqdır”.
Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin “Taxılçılıq kənd təsərrüfatının əsas sahələrindən biridir. Biz taxıl istehsalını ilbəil artırmalıyıq... Taxılçılığı əsas sahə hesab edərək bu işlə daha ciddi, yorulmadan məşğul olmalıyıq” fikirlərini xatırladan Ali Məclisin Sədri aidiyyəti üzrə tapşırıqlar verərək deyib: “Ulu Öndərin tövsiyələrinə uyğun olaraq muxtar respublikada strateji ərzaq məhsulu olan taxılçılığın inkişafı bundan sonra da aid qurumlar tərəfindən diqqətdə saxlanılmalı, məhsuldarlıq artırılmalıdır. Taxıl istehsalında yerli iqlim şəraitinə və xəstəliklərə davamlı, elit və yüksək reproduksiyalı toxumlardan istifadə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi muxtar respublikanın toxuma olan illik tələbatını müəyyənləşdirməli, “Araz” Elm İstehsalat Birliyinin yardımçı təcrübə təsərrüfatlarında və Naxçıvan Toxumçuluq Mərkəzində məhsuldar toxum sortları yetişdirilməli, torpaq mülkiyyətçiləri sertifikatlaşdırılmış toxumlarla təmin olunmalıdırlar”.
Muxtar respublika rəhbəri digər aidiyyəti qurumlara taxılçılığın inkişafı ilə bağlı müvafiq tapşırıqlar verib, muxtar respublika üzrə taxıl biçininin gedişi ilə maraqlanıb, “Araz” Elm-İstehsalat Birliyinin əməkdaşlarına təşəkkür edib. Ərazidə sınaqdan keçirilən toxum sortlarına da baxış olub, 0,7 hektar ərazidə 95 toxum sortunun sınaqdan keçirildiyi bildirilib. Ali Məclisin Sədri müşavirənin şəhər və rayonlar üzrə də keçirilməsi barədə tapşırıqlar verib.
Muxtar respublikada sənayenin inkişafı da diqqət mərkəzindədir
Muxtar respublikada aqrar sektorla yanaşı, sənayenin inkişafı da diqqətdə saxlanılır, çoxşaxəli iqtisadiyyatın formalaşdırılması istiqamətində məqsədyönlü işlər uğurla davam etdirilir. Sənaye müəssisələrinin yaradılması, mövcud müəssisələrin fəaliyyətinin genişləndirilməsi 2022-ci ilin birinci yarım ilində də davam etdirilib. Ali Məclis Sədrinin müvafiq Sərəncamına əsasən “Naxçıvan Xalça və İplik İstehsalı Müəssisəsi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin yaradılması istiqamətində işlərə başlanılıb, yun iplik istehsalı sahəsinin yaradılması məqsədilə layihə hazırlanıb. Yaradılacaq yeni Duz İstehsalı Müəssisəsi isə geniş istehsal imkanları ilə bu il muxtar respublikada elan edilmiş “Sənaye İli”nə mühüm töhfə olacaqdır.
Bu ilin ilk yarısında muxtar respublikanın Sahibkarlığın İnkişafı Fondunun vəsaiti hesabına sənayeyönümlü 15 layihəyə 4 milyon 903 min manat kredit verilib. 3 istehsal korpusundan ibarət olan Şərur Sənaye Məhəlləsində ayaqqabı, Avropa qapıları, bərk və yumşaq mebel istehsalı sahələri fəaliyyət göstərir. Həmçinin corab istehsalı, məktəbli ləvazimatları, kağız kisə, karton tara, süd məhsullarının emalı və qablaşdırılması, meyvə-tərəvəzin konservləşdirilməsi və qurudulması və bitki yağı istehsalı sahəsinin qurulması istiqamətində işlər davam etdirilir.
Məhz bütün bunların nəticəsidir ki, 2022-ci ilin birinci yarısında muxtar respublikada ümumi daxili məhsulun həcmi 1 milyard 363 milyon manatdan artıq olub. Bunun da 86 faizi özəl bölmənin payına düşüb. Bu ilin altı ayında muxtar respublikada dövlət dəstəyi hesabına 68 layihə üzrə yeni istehsal və xidmət sahəsi yaradılıb. Tikinti-quruculuq işləri də geniş vüsət alıb, 113 obyekt tikilərək və ya yenidən qurularaq istifadəyə verilib, 197 obyektin tikintisi və yenidən qurulması davam etdirilib.
Son illərdə əhalinin məşğulluğunun təmin olunması istiqamətində görülən işlərin miqyası genişlənib. Bu ilin altı ayında muxtar respublikada 1313 nəfər iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində işlə təmin olunub ki, bunlardan da 215-ni əmək yarmarkalarında işə göndərilənlər təşkil edib. Özünüməşğulluq proqramının tətbiqinə başlanılmasından bu günədək 5126 nəfər ailə üzvü olan 1107 ailənin özünüməşğulluğu təmin edilib. Cari ildə isə 862 nəfər ailə üzvü olan 182 ailə proqrama cəlb edilib. Həmçinin son dövrdə bu prosesə muxtar respublikada fəaliyyət göstərən digər sahibkarlıq subyektləri də qoşularaq 20 ailənin özünüməşğulluğunun təmin edilməsində sosial tərəfdaş qismində iştirak edib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində yaşayan Vətən müharibəsi ilə əlaqədar şəhid ailəsi statusu almış, habelə müharibə ilə əlaqədar əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması haqqında” 2021-ci il sentyabrın 23-də Sərəncam imzalayıb, 1 milyon manat vəsait ayrılıb. Həmçinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2020-ci il 14 dekabr tarixli Fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün müdafiəsi ilə əlaqədar yaralananların və şəhid ailələrinin təminatına dəstək fondu” yaradılıb. Ötən dövrdə ölkə Prezidentinin Sərəncamı ilə ayrılan və dəstək fondunun vəsaiti hesabına 15-i 2022-ci ilin birinci yarısında olmaqla, 43 şəhid ailəsi və sağlamlıq imkanı məhdud müharibə iştirakçısı mənzillə, 16-sı 2022-ci ilin birinci yarısında olmaqla, 44 müharibə iştirakçısı avtomobillə təmin olunub, 4-ü 2022-ci ilin birinci yarısında olmaqla, 21 şəhid ailəsi və müharibə iştirakçısının kredit borcu bağlanıb, 10-u 2022-ci ilin birinci yarısında olmaqla, 42 şəhid ailəsi və müharibə iştirakçısının mənzil-məişət şəraiti yaxşılaşdırılıb. Həmçinin fondun vəsaitləri hesabına müvafiq kateqoriyadan olan 24 şəxsin muxtar respublika xaricində müalicə və müayinəsinə köməklik göstərilib, 1 nəfərin təhsil haqqı xərci ödənilib.
Ümummilli Liderin yoluna sədaqət, qarşıya qoyulan vəzifələr və müəyyənləşdirilən hədəflər inkişaf, sabitlik və rifahı daha da möhkəmləndirir
Yuxarıda qeyd olunan bütün faktlar iyulun 16-da keçirilən altıncı çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin yeddinci sessiyasında qeyd olunub.
Sessiyanın gündəliyində 2022-ci ilin birinci yarısında Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının yekunları, Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2021-ci il dövlət büdcəsinin icrasının təsdiq edilməsi, “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2022-ci il dövlət büdcəsi haqqında” Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi, “Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi deputatının statusu haqqında” Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının insan hüquqları üzrə müvəkkilinin (ombudsmanın) seçilməsi məsələləri verilib.
Ali Məclisin Sədri 2022-ci ilin birinci yarısında Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının yekunları barədə məruzəsində deyib: “Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsinin nəticəsidir ki, 2022-ci ilin birinci yarısında Naxçıvan Muxtar Respublikasında əsas inkişaf göstəriciləri üzrə müsbət dinamika qorunub saxlanılmış, sosial-iqtisadi islahatlar və tikinti-quraşdırma işləri davam etdirilmişdir. Hesabat dövründə muxtar respublikada ərzaq, enerji və müdafiə təhlükəsizliyi daha da möhkəmləndirilmiş, inkişafın əsas göstəricisi hesab olunan əhali rifahı yüksəldilmiş, yeni iş yerləri açılmış, özünüməşğulluq proqramlarının əhatə dairəsi genişləndirilmişdir”.
Ali Məclisin Sədri qeyd edib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının əsas istiqamətləri üzrə islahatlar 2022-ci ilin ikinci yarısında da davam etdirilməli, makroiqtisadi sabitlik qorunub saxlanılmalıdır.
Muxtar respublika rəhbəri qarşıda duran vəzifələrlə bağlı müvafiq qurumlara tapşırıqlar verib, 2022-ci ilin birinci yarısında Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafında əməyi, sabitliyin və təhlükəsizliyin qorunmasında xidməti olanlara təşəkkürünü bildirib, qarşıdakı dövrdə inkişafın təmin olunmasında sessiya iştirakçılarına, muxtar respublikanın hər bir sakininə uğurlar arzulayıb.
Göründüyü kimi, ulu öndər Heydər Əliyevin təməlini qoyduğu elmi əsaslara söykənən inkişaf strategiyasına əsaslanan alternativsiz siyasi xəttin uğurla davam etdirilməsi nəticəsində bu gün Naxçıvan inkişafının keyfiyyətcə yeni dövrünü yaşayır, daha böyük uğurlara doğru irəliləyir. Ötən ay müəyyənləşdirilən yeni hədəflər, qarşıya qoyulan vəzifələr də bu inkişafın davamlı xarakter almasına hərtərəfli şərait yaradır. Altıncı çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin yeddinci sessiyasında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbovun dediyi kimi: “Ümummilli Liderin yoluna sədaqət, qarşıya qoyulan vəzifələr və müəyyənləşdirilən hədəflər ölkəmizdəki inkişaf, sabitlik və rifahı daha da möhkəmləndirəcəkdir. Bu yolda və qarşıya qoyulan vəzifələrin icrasında hər birinizə uğurlar arzulayır, çıxışımı ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin fikirləri ilə tamamlayıram: “Biz inamla irəliyə gedirik. İrəliyə getmək üçün bizim yolumuz açıqdır. Bu yolun təməlini Ulu Öndər qoymuşdur. Biz bu siyasətə sadiqik. Bizim yolumuz müstəqillik, milli ləyaqət, inkişaf, tərəqqi yoludur”.
AZƏRTAC-ın Naxçıvan bürosunun rəhbəri