Naxçıvan, 31 iyul, AZƏRTAC

Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin qorunmasında, eləcə də inkişafında əvəzsiz rol oynayıb. Dahi şəxsiyyətin siyasi xəttinin layiqli davamçısı olan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin həyata keçirdiyi ardıcıl tədbirlər, qəbul etdiyi qərarlar doğma ana dilimizin bugünkü inkişaf səviyyəsinə çatmasında olduqca mühüm əhəmiyyətə malikdir.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin mətbuat xidmətindən AZƏRTAC-ın Naxçıvan bürosuna bildirilib ki, bu sözləri 1 Avqust - Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününə həsr olunan tədbirdə bölmənin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev deyib. Ana dilimizin keçdiyi inkişaf yolu, göstərilən dövlət qayğısından bəhs edən alim dilimizin tarixin müxtəlif dövrlərində ərəb-fars dillərinin təsirinə məruz qalması, sovet hakimiyyəti illərində tariximizə, eləcə də dilimizə qarşı yeridilən yadlaşdırma siyasətindən söz açıb.

Bölmənin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Əbülfəz Quliyev tədbirdə “Dövlət dil siyasəti və muxtar respublikada tətbiqi məsələləri” mövzusunda çıxış edib. Çıxışda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin Azərbaycan dilinin dövlət dili elan olunması ilə bağlı 1918-ci il 27 iyun tarixli qərarının milli dil siyasətinin formalaşmasının əsasını təşkil etdiyi bildirilib. Alim qeyd edib ki, dilimizin saflığı və yaşaması uğrunda mübarizə XIX əsrin əvvəllərindən XX əsrin ortalarına qədər davam etsə də, onun dövlət dili səviyyəsinə yüksəlməsi, qorunması və inkişafı ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ulu Öndər hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə Azərbaycan dilini milli varlığın əsası kimi həmişə diqqət mərkəzində saxlayıb, 1978-ci ildə Azərbaycan dilinin Azərbaycan SSR Konstitusiyasında dövlət dili kimi xüsusi maddədə göstərilməsinə nail olub.

Professor diqqətə çatdırıb ki, 1993-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə respublika həqiqi müstəqillik yoluna qədəm qoyub. Özünü Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi elan edən müstəqil Azərbaycan Respublikası hər sahədə olduğu kimi, dil siyasəti istiqamətində də bu varisliyi qoruyub saxlayıb. Ümummilli Liderin imzaladığı “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” Sərəncam ilə dövlət dili siyasətinin miqyası daha da genişlənib. 2001-ci il avqustun 9-da imzalanmış Fərmanla avqustun 1-i ölkəmizdə Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü elan olunub. Bu əlamətdar günün təsis edilməsi ulu öndər Heydər Əliyevin 1969-cu ildən başladığı milli dil siyasətinin, 1993-cü ildən həyata keçirdiyi milli dövlətçilik siyasətinin qanunauyğun nəticəsidir. “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” Fərman, “Azərbaycan Respublikasında Dövlət dili haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu mühüm dövlət sənədləri olub ölkədə dilçilik elminin nəzəriyyə və praktikasının inkişafını, ana dilimizin ümumxalq dili kimi inkişafını təmin edib. Ümummilli Liderin ideyalarını bu gün layiqincə davam etdirən dövlətimizin başçısı doğma dilimizə, milli adət-ənənələrimizə, qədim mədəniyyətimizə böyük həssaslıqla yanaşır. Azərbaycan Prezidentinin 2004-cü il yanvarın 12-də imzaladığı “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” Sərəncamı əlifba ilə bağlı problemləri tamamilə həll edib.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında da dövlət dil siyasətinin uğurla həyata keçirildiyini söyləyən alim qeyd edib ki, son illər nəşr olunmuş “Naxçıvan Ensiklopediyası”, “Naxçıvan Abidələri Ensiklopediyası”, 3 cilddə “Naxçıvan folkloru antologiyası”, “Dədə Qorqud yurdu Naxçıvan” tarixi-coğrafi və etnoqrafik atlas, “Naxçıvanda “Kitabi-Dədə Qorqud” toponimləri” və digər nəşrlər tariximiz, mədəniyyətimizlə yanaşı, dilimizin də qorunub saxlanılması sahəsində əsaslı tədbirlərdəndir. Əbülfəz Quliyev bildirib ki, bu gün muxtar respublikada ticarət və iaşə obyektlərinə doğma dilimizdə adların verilməsi, reklam lövhələrinin dilin qayda-qanunlarına uyğun yazılması ana dilimizin qorunması sahəsində həyata keçirilən tədbirlərdəndir. Naxçıvan şəhərində ucaldılmış “Ana dili” abidəsi isə əsrlərdən bəri süzülüb gələn dilimizə xalq sevgisinin gerçək ifadəsidir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Elmin İnkişafı Fondunun yaradılması dilimizlə bağlı tədbir və nəşrlərin həyata keçirilməsi baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Göstərilən dövlət qayğısının nəticəsidir ki, ötən dövrdə dilimizin işləkliyi və düzgün təbliği diqqət mərkəzində saxlanılıb, muxtar respublikanın televiziya və radiolarında Azərbaycan dilinin norma və qaydalarının qorunması məqsədilə bədii şuralar yaradılıb.

Alim muxtar respublikadakı ali təhsil müəssisələrində ana dilindən istifadə imkanlarını mükəmməl mənimsəmiş kadrların hazırlanmasına xüsusi diqqət yetirildiyini bildirib, dilimizin qorunub saxlanmasında elm adamlarının, xüsusilə gənc nəslin üzərinə düşən vəzifələrdən bəhs edib.

Tədbirdə, həmçinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdirləri, dosentlər Firudin Rzayev və Nuray Əliyevanın çıxışları dinlənilib. Çıxışlarda Azərbaycan dilinin xalq danışıq dili kimi keçdiyi zəngin inkişaf tarixinə nəzər salınıb, müxtəlif dövr səyyahlarının ana dilimiz haqqında fikirləri təhlil olunub, aparılan tədqiqatların uğurlu nəticələri diqqətə çatdırılıb. Mənbələrin məlumatlarına əsaslanan tədqiqatçılar Azərbaycan dilinin istifadə imkanları, eləcə də formalaşması və təkmilləşməsi ilə bağlı fikirlərini tədbir iştirakçıları ilə bölüşüblər. Tədbirin sonunda maraq doğuran məsələlər müzakirə olunub.