Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

ELM VƏ TƏHSİL

Nəsiminin dini-fəlsəfi görüşləri

Nəsiminin dini-fəlsəfi görüşləri

Bakı, 27 iyun, AZƏRTAC

Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan Respublikasında 2019-cu ilin “Nəsimi ili” elan edilməsi haqqında” Sərəncamı şairin zəngin yaradıcılığı ilə bağlı elmi araşdırmalara böyük maraq yaradıb. Nəsimi irsinin tədqiqi istiqamətində çox mühüm əhəmiyyətli tədqiqatlar aparılır.

AZƏRTAC Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdiri, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Vüqar Əhmədin “Nəsiminin dini-fəlsəfi görüşləri” məqaləsinin xülasəsini təqdim edir.

Seyid İmadəddin Nəsimi bütün yaradıcılığı boyu həyatımızın mənası, bəşəriyyətin inkişaf proqramı, hidayət qaynağı olan müqəddəs Qurani-Kərimdən bəhrələnib. Quranın mübarək ayələrindən qaynaqlanmaq dahi şairin yaradıcılığının ana xəttini təşkil edir. Sovet dövründə Nəsiminin “ənəlhəq” fəlsəfəsini ateizm ideologiyasının tələbləri əsasında tamamilə əks istiqamətə yönəldirdilər. Əlbəttə, quruluş özü ateizmə əsaslanırdı və bu səbəbdən də Nəsimisevər alimlərimiz böyük şairin yaradıcılığını məhz həmin istiqamətdən təhlil edirdilər. Əks təqdirdə onlar Nəsimini gələcək nəsillərə çatdıra bilməzdilər. Şübhəsiz ki, zaman keçdi, haqq öz yolunu tapdı, başqa sahələrdə olduğu kimi, elmi araşdırmalarda da qadağalar götürüldü, hər şey olduğu kimi görünməyə başlandı. Nəsimi haqqında yeni elmi tədqiqat əsərləri yazılmağa başlandı. Bu isə şairin bədii irsindəki kodların açılmasına xidmət göstərir. Nəsiminin poetik hünərinin əsasında şairin Allaha və onun qüdrətinə misilsiz, səmimi imanı və inamı dururdu. Onun təfəkkürünü işıqlandıran və aydınlaşdıran bu iman idi, Allaha hüdudsuz və şəriksiz bir sevgisi idi. Allah sevgisi Nəsimi üçün hər şeydir. Şair Allahdan və onun iqrarından başqa heç nə istəmir. Onun möcüzəyə oxşayan bəyan şeirləri xüsusi bir ruhi vəziyyətin əksidir: Allah sevgisi onun bütün varlığına hakim kəsilir, onun ağlını və ilhamını işıqlandırır, fikrini misilsiz dərəcədə itiləşdirirdi.

Nəsimi yaradıcılığının əsas qayəsi və ideyası isə yuxarıda qeyd edildiyi kimi, hikmət və möcüzələrlə zəngin müqəddəs Qurani-Kərimin mübarək ayələri ilə bağlıdır. Bu səbəbdən də öncə şairin “ənəlhəq” deyilən fəlsəfi baxışlarını təhlil etmək lazımdır. Məsələn, Quranın “Sad” surəsinin 84-cü ayəsinin tərcüməsi belədir: “Allah buyurdu: Haqq Məndədir və Mən Haqq söylərəm”. Nəsimi isə bunu Allahın adından, sadəcə, şeir dilinə çevirərək bəyan edir:

Bulmuşam həqqi, ənəlhəq söylərəm,

Həq mənəm, həq məndədir həq söylərəm!

Söz yox ki, Nəsimi də sələfləri Xaqani, Nizami və başqa qüdrətli şairlərimiz kimi müqəddəs Qurani-Kərimə Allahın ona bəxş etdiyi dərəcədə yiyələnmiş və bütün elmlərin qaynağı olan bu səmavi kitabın istər çətin, istərsə də tez anlaşılan mübarək ayələrini öz həyat şüarına çevirmişdi.

Quranın “Əş-Şüəra” surəsində deyilir: “Uca məqamdan eşitdiklərini onlara təlqin edərlər və əksəriyyəti yalançıdır. Peyğəmbər şair deyildir. Şairlərə yalnız azğınlar tabe olarlar. Məgər görmədizmi onlar hər bir vadidə dərbədərdilər?! Və onlar özləri etmədikləri şeyləri deyirlər?! Ancaq iman gətirib yaxşı işlər görən, Allaha çox zikr edən, zülmə uğradıqdan (Peyğəmbər və İslam dini əleyhinə həcv eşitdikdən) sonra (onlara cavab olaraq şeirlər yazmaqla) intiqam alanlardan başqa! Zülm edənlər tezliklə biləcəklər ki, necə bir dönüş yerinə qaytarılacaqlar”. Ayələr nazil olandan sonra üç şair həzrət Məhəmmədin (s.ə.s.) yanına gəlib soruşur ki, “Allah bu ayələri nazil edəndə bizim də şair olduğumuzu bilirdi, bəs biz indi hansı növ şairlərdən sayılırıq?” Allahın rəsulu buyurdu: “İman etmiş olanlar və yaxşı əməllər edənlər müstəsnadır”.

O zaman, yəni cahiliyyət dövründə, hələ İslam dininin təzə ayaq açdığı zamanlarda müşrik şairlər şəhvət nümayiş etdirən, fitnə-fəsad törətməyi təbliğ eləyən və zatən pis əməllərə çağıran şeirlər yazırdılar. Belə ki, müşriklərin, yəni bütpərəstlərin əksəriyyəti müqəddəs Quranın mübarək ayələri nəzmlə nazil olduğuna, eyni zamanda, həzrət Məhəmmədin (s.ə.s.) Allah rəsulu olduğuna inanmadıqlarına görə, onu şair hesab edirdilər. Lakin həzrət Məhəmməd (s.ə.s.) şair deyildi, şair olmaqdan çox üstün idi. Uca Allah müqəddəs Qurani-Kərimin “Haqqə” (Haqq olan qiyamət) surəsində buyurur: “O şair sözü deyildir! Nə az inanırsınız! O kahin sözü də deyildir! Nə az düşünürsüz! O aləmlərin Rəbbi tərəfindən nazil edilmişdir!”

Lakin o dövrdə iman gətirən, Allaha və onun rəsuluna inanan, namaz qılıb zəkat verən, saleh işlər görən şairlər də var idi ki, onlar öz şeirlərini küfr üzərində quran üzdəniraq şairlərə cavab olaraq Allahı zikr edən gözəl şeirlər yazırdılar.

Şübhə yoxdur ki, bütün varlığı ilə Allaha, onun rəsuluna bağlı olan Nəsimi onun hər şeyə qadir olduğunu, mərhəmətinin və rəhmətinin sonsuzluğunu bəyan edirdi. Şairin yaradıcılığını izləyərkən onun ən ali məqsədinin bilavasitə Allahın intəhasız böyüklüyünü və bütün varlığı ehtiva etdiyini poetik cizgilərlə verməkdən ibarət olduğunu görürük:

Məndə sığar iki cahan, mən bu cahana sığmazam,

Gövhəri-laməkan mənəm, kövni-məkana sığmazam.

Şair “iki cahan” deyəndə şübhə yox ki, maddi və mənəvi aləmi nəzərdə tutur və istər maddi dünya, istərsə də axirət dünyası nə qədər böyük olsa da, Allahın heç bir dünyaya sığmayacağını vurğulayır. Materialistlərə görə, kainat üçün hər hansı başlanğıc və son yoxdur və kainat hərəkətsizdir. Lakin dövrümüzdəki müşahidələr kainatın başlanğıcının olmasını qətiyyətlə sübuta yetirir. Bundan əlavə, kainat hər an hərəkət edir, dəyişir və genişlənir. Yəni Allahdan başqa hər şeyin, hətta kainatın da bir başlanğıcı və sonu var. Quranın “Zariyat” (Sovrulub dağıdan küləklər) surəsində deyilir: “Biz göyü qüdrətimizlə yaratdıq və Biz onu genişləndirməkdəyik”.

Onu da qeyd edək ki, müqəddəs Qurani-Kərimdə bir çox hallarda “səma” kəlməsi “kainat” və “kosmos” anlamına gəlir və bu da kainatın genişləndiyindən xəbər verir. XX əsrin əvvəllərində rus fiziki Aleksandr Fredman və belçikalı astrofizik George Lemaytr kainatın fasiləsiz hərəkətdə olduğunu və genişləndiyini nəzəri olaraq hesablayıblar və bu, 1929-cu ildə müşahidələrlə sübut edilib. Nəsimi isə yazmışdı:

Ərşlə fərşü, kafü nun, məndə bulundu cümlə çün,

Kəs sözünü və əbsəm ol, şərhü bəyana sığmazam!

Şair ərş deyəndə göyləri, fərş deyəndə isə Yer kürəsini nəzərdə tuturdu. Quranın “Nuh” surəsində deyilir: “Sonra sizi yenə ora qaytaracaq və (qiyamət günü də dirildib oradan da) çıxardacaqdır. Allah yeri sizin üçün xali etdi (fərş kimi ayaqlarınızın altına döşədi) ki, onun geniş yollarında gəzəsiniz”.

Nəsimi, həmçinin əhli-beyt şairi idi. Onun yaradıcılığında əhli-beytə olan sevgisi özünəməxsus ahəngi, poetik nizamı, xətasız düzümü, heyrətamiz axıcılığı ilə oxucunu başda həzrət Məhəmməd (s.ə.s.) olmaqla onun pak əhli-beytinin, eyni zamanda, onların nurlu övladlarının Allah yanındakı məqamını xarakterizə edir:

Ta əzəldən padişahımdır Həsən xülqi-riza,

Dünyavü üqbada sər-tacım Hüseyni-Kərbəla,

Nuri-çeşmimdir İmam Zeynul-ibad,

Qibləgahımdır Məhəmməd, səcdəgahımdır Əli.

Nəsimi bir sıra əsərlərində “siratül-müstəqim”lə, yəni Allahın qoyduğu hidayət yolu ilə yaşadığını, iblisə uymadığını nəzərə çatdırır:

Xar içində bitən qönçə gülə minnət eyləməm,

Ərəbi, farsi bilməm, dilə minnət eyləməm.

Siratül-müstəqim üzrə gözətirim rəhimi,

İblisin təlim etdiyi yola minnət eyləməm.

Azərbaycan xalqı İslam dinini qəbul eləyəndən bəri ölənlərimizin ruhuna daim “Fatihə” verilir, salavat çevrilir və “Yə-Sin” oxunulur. “Fatihə” surəsi müqəddəs Quranın açarı adlanır və yeddi ayədən ibarətdir. Biz “Fatihə”nin ayələrini əsasən ən sadə şəkildə anlamış və həzrət Məhəmmədə (s.ə.s.) məhz ərəb dilində nazil olduğundan onu ərəbcə mənimsəmiş, eləcə də ilahiyyatçı alimlərimizin səyi nəticəsində Azərbaycan dilində tərcüməsini öyrənmişik. Biz onu sadə şəkildə anladığımıza görə onun fəlsəfi mahiyyətinə varmamış və niyə məhz “Fatihə” surəsinin Quranın açarı olduğu barədə düşünməmişik. Nəsimi isə bu mübarək surənin yeddi ayəsinin hikmətlərini, məna içində məna daşıdığını özünəməxsus şəkildə bəyan edir:

Yeddi yerdir, yeddi göydür, yeddi dərya, yeddi xət,

Yeddi müshəf, yeddi ayət, yəqi-beyzasi nədir?

Ədəbiyyatşünas alim Yaqub Babayev dahi şairin bu əsərindəki rəqəmlərə belə aydınlıq gətirir: “Filosof şairə görə, varlıq müstəvisində müəyyən rəqəmlər ifadə etdiyi həqiqətlər xaosa yox, məqsədli nizama, ciddi harmoniyaya xidmət edir. Bu rəqəmlərdən əsasən 1 - vücudi-küll, tövhid, 2 - iki cahan, maddi və mənəvi aləm, 4 - dörd ünsür, 6 - altı cəhət və dünyanın 6 gündə yaranması, 8 - behişt, 9 - fələk, 12 - bürc və ya on iki imam, 17 - on yeddi rükət namaz və s. mənaları bildirir. Lakin bəzən eyni rəqəm daha çox, yəni başqa anlamlarda işlədilir. Məsələn, 5-beş vaxt namaz, beş duyğu üzvü, 5 üsuli-din İslamın təməl prinsipi, şiələrdə 5 ali kimsənə və s”.

Qeyd etmək lazımdır ki, həm dünyəvi elmlərə, həm də ilahiyyat elmlərinə əsasən göyün yeddi qatı, yerin yeddi qatı və okeanların da yeddi qatı var. Uca Allah müqəddəs Qurani-Kərimin mübarək ayələrini yeddi hərflə nazil etmişdir və məhz Həzrət Məhəmməd (s.ə.s.) “Merac”a qalxarkən Allahın hökmü ilə “Sidrətül-Müntəha”ya yüksəlmiş, yəni onu Meraca aparan mələyin hətta qalxa bilmədiyi bir məqama yüksəltmiş və burada ona artıq mələksiz, yəni bilavasitə vəhy ilə “Fatihə” surəsi, eyni zamanda, “Kövsər”, “Əl-Bəqərə” surəsinin “Ayətül-kursi” adlanan 255-256-cı ayələri, “Amənə-Rəsulu” adlanan 286-cı ayəsi nazil olmuşdur.

Nəsimi sələflərindən aldığı dərslərə rəğmən heç vaxt şeirə xəyanət etməmiş, şeir xəzinəmizi daha da zənginləşdirməkdən ötrü bütün poetik fiqurlardan, bədii ifadə vasitələrindən olduqca məharətlə istifadə edib.

Müqəddəs Qurani-Kərimdən qaynaqlanan bəlağət, bədiyyat elmləri Azərbaycan klassik ədəbiyyatını olduqca zənginləşdirib. Azərbaycan şairlərinin elmi fəhmi, poetik təxəyyülü bilavasitə Quran ayələrinin təsiri ilə inanılmaz dərəcədə işıqlanıb və bütün bəşəriyyətə örnək olacaq səviyyədə olduqca möhtəşəm əsərlər yaratmağa yönəldib. Bu da öz növbəsində şairlərin ədəbi irsində bədii təsvir sisteminin qurulmasına müsbət təsir göstərib. Məsələn, Quranın bir sıra ayələri var ki, “əks” adlanan poetik qəlibə uyğun həm başdan, həm sonradan oxunarkən bir-birinin təkrarı olur. Nəsimi bu cür bədii təsvir üsullarından öz əsərlərində məharətlə istifadə edib. “Hüsni-təlillər”, “əkslər”, “təbdillər”, “tədvirlər”, eyni zamanda istər klassik, istərsə də müasir poeziyada ən çox işlənən “istiarələr”, “təkrirlər” onun şeirlərinin bəzəyidir:

Ey müsəlmanlar, bu gün ol yari-pünhan ayrılır,

Ağlamayım, neyləyim, çün gövdədən can ayrılır.

Ey sənəm, hicran əlindən naleyi-zar eylərəm,

Gözlərimdən sanasan, dəryayi-ümman ayrılır.

Ol səbəbdəndir ki, mən bimarü rəncur olmuşam,

Xəstə könlüm mərhəmi, şol dərdə dərman ayrılır.

Nəsimi əruz vəzninin bir çox bəhrlərində, xüsusən “həcəz” və “rəməl”də qəzəllər yazıb. Onun “Divan”ında həcəz bəhrində 70, rəməl bəhrində isə 96 şeir var. Lakin şair rəcəz, münsərih, müzare, xəfif, mütədarik və digər bəhrlərdə də əsərlər yaradıb. Onun qəzəllərinin bədii-emosional imkanları hüdudsuzdur. Şair Azərbaycan dilində qəzələ zəngin üslub çalarları gətirib. Onun milli şeirimiz qarşısında ən böyük xidmətlərindən biri xalq üslubunda yaratdığı qəzəllərdir. Bu şeirlər Nəsiminin ədəbi irsində çoxluq təşkil edir və əsasən əruz vəzninin oynaq bəhrlərində yazılmış səlis koloritli nümunələrdir və ürəyəyatımlı ahəngləri ilə nəğmə-təranə məqamındadır:

Mehri ruhun tabinə düşdü könül, yanədir?

Şəmə düşən narına yansa gərək ya nədir?

Ey məhi-bədrin üzü mehri-rüxündən xəcil

Şəminə gör canımı, kim necə pərvanədir.

Əruz vəzninin sirlərinə mükəmməl yiyələnmiş şairin qəzəlləri əlvan məcazlar silsiləsi ilə zinətlidir. Şair bədii fiqurlardan yaradıcı şəkildə istifadə etməklə, doğma xalqın lüğət fondu əsasında da bu silsiləni dolğunlaşdırıb.

Tarixi mənbələrə görə, Nəsimi, Nəimi Şah Fəzlullah ibn Əbu Məhəmməd Təbrizinin naibi olmuş və Nəimi hökmdar Əmir Teymurun oğlu Miranşahın əmri ilə qətlə yetiriləndən sonra hürufiliyi təbliğ etməyə başlamışdır. Nəimi tərəfindən yaradılan və Nəsiminin üzvü olduğu hürufilik müqəddəs Qurani-Kərimin hərflərinin dünyanın və kainatın sirlərini ehtiva eləməsini göstərən bir təriqət idi. Nəiminin yolunu davam etdirən Nəsimi yazırdı:

Sirri ənəlhəq söylərəm, aləmdə pünhan gəlmişəm,

Həm həq derəm, həq məndədir, həm xətmi-insan gəlmişəm.

Nəsimi bizə yol göstərir. O bizə Allahın həqiqətlərini, Quranı, həzrət Məhəmmədi (s.ə.s.), əhli-beyti, imamlarımızı, vətənimizi, torpağımızı, dilimizi, dinimizi, milli və dini dəyərlərimizi, elmimizi, ədəbiyyatımızı, adət-ənənələrimizi, əcdadımızı, soykökümüzü, sələflərimizi sevməyi anladır, böyüyə, ağsaqqala, ağbirçəyə hörmət etməyin nə qədər dəyərli olduğunu və bu dünyada halallıqla ömür sürməyin vacibliyini bəyan edir.

Dahi şairin əsərləri əslində bizlər üçün dərsdir, öyüd-nəsihətdir, tövsiyədir, ilk növbədə isə İslam hökmlərinin və əxlaqının bir aynasıdır. Bu səbəbdən də Nəsimini oxumaq, öyrənmək, yeni baxışlarla tədqiq və təhlil eləmək çox vacibdir. Nəsimi bir dünyadır, belə ki, biz bu dünyanın dərinliklərinə vara bilsək, həm özümüz, həm xalqımız üçün çox şeylər əldə edə bilərik. Nəsimi dünyasında heç bir xəta yoxdur, hər şey çox gözəl, çox pak və safdır. Çünki Nəsimi, Allahın kainatın, həyatın, varlığın, mövcudatın, məxluqatın tək yaradanı olduğunu, onun bəşər övladına bəxş etdiyi müqəddəs Qurani-Kərimin misilsizliyini, həzrət Məhəmmədin (s.ə.s.) bəşəriyyətin xilası üçün nicat gəmisi olduğunu incələnmiş, nəqşlənmiş, cilalanmış, heyrətamiz poetik qəliblərlə, bədii ifadə vasitələri ilə olduqca rəvan və aydın şəkildə nəzərimizə çatdırıb.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə oturaq həyat tərzi damar sərtliyini artıra bilər

Çinin “Phoenix” telekanalı Azərbaycana həsr olunmuş xüsusi veriliş yayımlayıb

Pentaqon: Rusiya ABŞ-ın terror aktı ilə bağlı xəbərdarlığına məhəl qoymayıb

Parisdə Olimpiya Oyunlarının açılış mərasimi ləğv edilə bilər

XİN: Macarıstan terrorizmi hər zaman qınayacaq

“Crocus City Hall”dakı terror aktında şübhəli bilinən daha bir nəfər saxlanılıb

Hikmət Hacıyev: COP29 Azərbaycanın qətiyyətini, diplomatik və siyasi cəsarətini nümayiş etdirir

Gürcüstanın Bakuriani bölgəsində baş verən qar uçqunu nəticəsində bir nəfər itkin düşüb

Göyçayda yol qəzası baş verib, xəsarət alanlar var

Premyerası Bakıda keçirilmiş “Kalina krasnaya” filmi 50 yaşını qeyd edir

Gəncədə yaşayış binasında yanğın baş verib VİDEO

Netanyahu HƏMAS-ın “strateji aktivlərinə” həbs qoyulduğunu açıqlayıb

ABŞ Konqresinin nümayəndə heyəti Ankarada “F-16” tədarükü mövzusunu müzakirə edəcək

Gürcüstanın Baş naziri ölkə müsəlmanları üçün iftar süfrəsi təşkil edib

BMT: Konqonun şərqindəki döyüşlər 6 milyona yaxın insanın evlərini tərk etməsinə səbəb olub

Naxçıvandan Qarabağa yollanan şəhid ailələri Füzuli rayonunda olublar

“Crocus City Hall”da terror aktı törədilən yerdə sübutların yoxlanılması başa çatdırılıb

“Azərişıq” Göyçayda yenidənqurma işlərini davam etdirir

Səfir Leyla Abdullayeva Fransanın nüfuzlu universitetində Azərbaycanın enerji siyasətindən danışıb VİDEO

Lavrov: Ermənistandakı vəziyyət nikbinlik yaratmır

Növbəti aqrar biznes festivalı Qubada təşkil olunub

Azərbaycan boksçuları Bakıdakı beynəlxalq turniri 21 medalla başa vurublar

Politoloq: Ermənistanın Gürcüstan ərazilərini işğal etməsi de-yure təsdiqlənib

Naxçıvanda sel sularından səmərəli istifadə təmin edilib

Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı təntənəli tədbir təşkil olunub

İtaliya İsraili Rəfahda hərbi əməliyyat keçirməməyə çağırıb

“Morgenland” Odlar Yurdu ilə görüşür” - Azərbaycan və Almaniya musiqiçilərinin birgə layihəsi təqdim olunub

Nazir: “SİMA İmza” tətbiqinin xarici ölkələrə ixracı üçün danışıqlar aparılır

Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun iclasında Şirvan Apellyasiya Məhkəməsinin müraciəti əsasında konstitusiya işinə baxılıb

Taha Ayhan: Məqsədimiz Şuşanın azad olunma hekayəsini bütün dünyaya çatdırmaqdır

Nyu-Yorkun mərkəzində avtomobil sürmək üçün rüsum ödəniləcək

Fərid Qayıbov: İl ərzində Şuşada gənclər üçün müxtəlif tədbirlər keçiriləcək

Roma Papasının səhhəti yaxşılaşıb

Elektron Təhlükəsizlik Xidməti OIC-CERT kibertəhlükəsizlik təşkilatına üzv olub

Nazirlik: Taksilərin ağ və ya qırmızı olması ilə bağlı tələb yalnız iyulun 1-dən idxal edilən avtomobillərə şamil edilir

N.Paşinyan: Ermənistanda yalnız bir hökumət var və ikincisi ola bilməz

“Clarivate” şirkətinin nümayəndəsi seçilmiş jurnalların əməkdaşları üçün təlim keçəcək

Gəncə-Qazax bölgəsində yerləşən kolleclərdə monitorinqlər başlanıb

“Şuşa İƏT Gənclər Paytaxtı - 2024” beynəlxalq proqramının keçirilməsinə dair öhdəlik protokolu imzalanıb

Türkiyə Qəzzaya növbəti humanitar yardım gəmisi göndərib

Canını Vətənə fəda edənlər – Elçin Şükürov

Bağçalara müdir vəzifəsinə işə qəbulun test imtahanı mərhələsinin qaydaları açıqlanıb

Gürcüstanda doğulan uşaqların sayı 5 faiz azalıb

Mingəçevirdə yataqxana binasında yanğın olub, sakinlər təxliyə edilib

ABB Ağdaş filialını da yeniləyib

Naxçıvanda saxta zeytun yağları satış dövriyyəsindən kənarlaşdırılıb

“İnsanlıq əleyhinə cinayət: soyqırımı siyasəti, tarixi həqiqətlər və faktlar” mövzusunda konfrans keçirilib

Sərnişindaşıma ilə məşğul olan nəqliyyat vasitələrində AYNA-nın loqosu olacaq

Taksilərdə nağdsız ödəniş üçün pos-terminallar quraşdırılacaq

Taksi fənərləri ilə bağlı tələb müəyyənləşib

Qərbi Azərbaycan yallıları ilə bağlı kitabın təqdimatı olub

Akademik Əhəd Canəhmədov Niderlandda beynəlxalq tədbirdə elmi məruzə ilə çıxış edib

Azərbaycanla Misir arasında qida məhsullarının dövriyyəsini genişləndirmək məsələsi müzakirə olunub

Beynəlxalq turizm portalı Azərbaycanla bağlı yazı dərc edib

AMADA-nın əməkdaşı WADA-nın vebinarında iştirak edib

“Türk xalqları ədəbiyyatı” üç cilddə nəşrə hazırlanır

Buraxılış tarixi on beş ildən çox olan avtomobillər taksi kimi fəaliyyət göstərə bilməyəcəklər

Sumqayıtda yolların təmirinə başlanılıb VİDEO

Şokoladın həddindən artıq yeyilməsi baş ağrıları və qan təzyiqinin dəyişməsinə səbəb ola bilər

Ağciyər Xəstəlikləri İnstitutunda Ümumdünya Vərəmlə Mübarizə Gününə həsr olunan elmi-praktik konfrans keçirilib

“The Nation” qəzeti: ABŞ söz və fikir azadlığını qoruduğunu bildirir, lakin jurnalistlərin qətlinin təşkilində iştirak edir

Peşə təhsili pilləsinin bir səviyyəsindən növbəti səviyyəsinə keçid qaydasında dəyişiklik edilib

"IELTS imtahanına təşviq" layihəsi çərçivəsində 300 nəfər uğurlu nəticə əldə edib

Türkiyə Silahlı Qüvvələri son bir həftədə 38 terrorçunu zərərsizləşdirib

Niyazinin mənzil-muzeyində Əməkdar artist Arif Manaflı ilə görüş

Premyer Liqa: Dörd oyuna hakim təyinatları açıqlanıb

Azərbaycan ağırlıqqaldıranları üçün antidopinqlə bağlı seminar keçirilib

Azərbaycan və Türkiyə birgə tarixi film çəkəcəklər

“Azərbaycanda sürüşmə hadisələrinin kataloqu” Moskvada nəşr edilib

Korsikanın muxtariyyətinə dair qanun layihəsi qəbul olundu, deputat etiraz etdi: Bu, buxovdur

Birinci Beynəlxalq Opera Festivalının ən gənc iştirakçıları çıxışa hazırlaşırlar

Taksilərin texniki göstəriciləri, daxili və xarici tərtibatına dair tələblər təsdiqlənib

BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə gələcək əməkdaşlığa dair fikir mübadiləsi aparılıb

Dövlət orqanlarında vakant inzibati vəzifələrin tutulması məqsədilə daxili müsahibə elan edilir

Kino Agentliyində “Kinematoqrafiya haqqında” Qanunun yenilənməsi məqsədilə işçi qrupu yaradılır

Novruz bayramı günlərində yollarda 39 yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib

Bakı şəhərətrafı dəmir yolu nəqliyyatı ilə sərnişindaşıma fəaliyyəti üzrə subsidiya verilməsi Qaydaları təsdiqlənib

“Müntəzəm və taksi minik avtomobili ilə sərnişin daşımalarında istifadə olunan avtonəqliyyat vasitələrinin texniki göstəriciləri, daxili və xarici tərtibatına dair tələblər”in təsdiq edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

“Ödəniş xidmətləri və ödəniş sistemləri haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 14 iyul tarixli 987-VIQ nömrəli Qanununun icrası ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 5 dekabr tarixli 1048-VIQD nömrəli Qanununun icrasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin bəzi qərarlarında dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 10 yanvar tarixli 5 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “İcbari tibbi sığorta üzrə Xidmətlər Zərfi”ndə dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

“Bakı şəhərətrafı dəmiryol nəqliyyatı ilə sərnişindaşıma fəaliyyəti üzrə subsidiya verilməsi Qaydaları”nın təsdiq edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Federasiya rəsmisi: “Böyük İpək Yolu” beynəlxalq turnirinin keçirilməsi ölkəmizdə boksun inkişafına müsbət təsir göstərəcək

“Azərbaycan Respublikasında ixrac-idxal əməliyyatları üzrə gömrük rüsumlarının dərəcələri haqqında” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1998-ci il 22 aprel tarixli 91 nömrəli Qərarında dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 5 avqust tarixli 279 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Vətəndaşların peşə təhsili üzrə qeyri-formal və informal təhsil formaları vasitəsilə əldə etdikləri bilik, bacarıq, səriştə və təcrübənin qiymətləndirilməsi və tanınması məqsədilə imtahanın keçirilməsi və onlara peşə ixtisasını təsdiq edən sənədin verilməsi Qaydası”nda dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2019-cu il 16 aprel tarixli 173 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Peşə təhsili pilləsinin bir səviyyəsindən növbəti səviyyəsinə keçid Qaydası”nda dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin QƏRARI

Qafqazşünaslıq İnstitutunda 31 Mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününə həsr edilmiş dəyirmi masa keçirilib

Cənubi Afrika Respublikasının Prezidenti Matamela Siril Ramafozadan

Şərqşünas alimin məqaləsi Tehranda çap olunub

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin aparat rəhbəri Biləsuvarda vətəndaşları qəbul edib

Dünyanın futbol üzrə ən dəyərli “onbirliyi” açıqlanıb

Latviyanın xarici işlər naziri istefa verib

Beynəlxalq ekspert: COP29 Azərbaycanın iqtisadi mövqeyini gücləndirməsi üçün strateji fürsətdir - MÜSAHİBƏ

Əcnəbi tələbələr Quba Soyqırımı Memorial Kompleksini ziyarət ediblər

Qızıl medal qazanan boksçu: Rəqiblərim güclü olsa da, yarış mənim üçün yaxşı keçdi

AzTU Türkiyə universitetləri və istehsalat müəssisələri ilə əməkdaşlıq əlaqələrini genişləndirir

Azərbaycanın daha 2 boksçusu "Böyük İpək Yolu" turnirində qızıl medal qazanıb

BDU-da 2024-2026-cı illərdə aparılacaq elmi tədqiqat işləri müzakirə olunub

ATU rəhbərliyinə institusional akkreditasiya şəhadətnaməsi təqdim olunub

Lənkəranda baş verən qəzada 3 nəfər xəsarət alıb

Şərqşünaslıq İnstitutunda Naxçıvan Muxtar Respublikasının 100 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi sessiya keçirilib