Bakı, 3 oktyabr, AZƏRTAC

Bu ilin yanvar-avqust ayları ərzində ixrac edilən qeyri-neft sektoruna aid məhsulların siyahısında pomidorun 144,4 milyon dollarlıq ixrac dəyəri ilə liderliyini qoruması gözlənilən nəticə idi. Nəzərə alsaq ki, 2017-ci ildə cəmi 151 milyon dollarlıq pomidor ixracı həyata keçirilmişdi, bu ilin səkkiz ayında əldə olunmuş nəticə ilin sonuna doğru məhsul ixracının daha da artacağını və ötən il əldə olunmuş nəticəni xeyli geridə qoyacağını deməyə əsas verir.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı” ASC-nin nümayəndəsi, ekspert Nicat Nəsirli söyləyib.

İxrac olunan pomidorun daha çox istixanalarda yetişdirildiyini və bu sahədə yeni mövsümün isə oktyabrın ikinci on günlüyündən etibarən başlayacağını bildirən ekspert deyib: “Təhlillər göstərir ki, istixana təsərrüfatlarında əkilən məhsulların böyük hissəsi xarici bazarlara hesablanıb. Rəsmi statistikaya əsasən, cari ildə ölkədə salınmış istixanaların ümumi sahəsi 1,3 min hektarı ötüb və bu sahəyə böyük maraq olduğu üçün növbəti il istixana sahəsi daha da genişlənəcək. Təkcə onu qeyd edək ki, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə bu il istixanaların ümumi sayında 4,2 faiz, sahəsində isə 6,8 faiz artım qeydə alınıb. Rəqəmlər də göstərir ki, ölkədə pomidor istehsalı ildən-ilə genişlənir. 2016-cı ildə 23 min 819 hektardan 503 min ton pomidor istehsal edilmişdisə, ötən il əkin sahəsi azalsa da (21 min 331 ha) məhsuldarlıq hektardan 16 sentnerə yüksəlib və nəticədə 624 min ton pomidor istehsalına nail olunub. 2018-ci ilin 6 ayının məlumatına görə, 20 min hektarda əkin aparılıb və ötənilki qədər məhsuldarlıq əldə olunub. Hətta, illik ixracı da nəzərə alsaq, yerdə qalan hissə ölkə əhalisinin tələbatını tam ödəməyə imkan verir. Əhalinin bu məhsul üzrə illik tələbatı 400-470 min ton təşkil edir və yerli istehsalın bunu tam ödəməyə gücü çatır. Digər tərəfdən, ixrac həcmi ilə idxal arasında olan nisbət də böyükdür. Ötən il cəmi 3782 ton (2 milyon 350 min dollarlıq) pomidor idxal etmişik, bu da tələbatın cəmi 0,8 faizi deməkdir”.

Onun sözlərinə görə, istixana təsərrüfatları yalnız ənənəvi olaraq Bakıətrafı ərazilərdə yox, eyni zamanda, ən ucqar regionlarda belə inkişaf edir. Bu gün hər bir rayonda sürətlə müasir istixanaların qurulmasını müşahidə edirik. Bu proses bir sıra müsbət nəticələr verəcək. Birincisi, yeni iş yerlərinin yaradılmasında istixana təsərrüfatlarının payı artacaq, ikincisi, aqrar istehsaldakı fasilələr aradan qalxmaqla, “bazarlarda qiymət təlatümləri”nin qarşısını almaq mümkün olacaq. Üçüncüsü isə, xarici bazarlardakı mövqeyimiz güclənəcək. “Xarici bazarlarda çox ciddi rəqabət mühiti var, hər məhsulun o bazarlarda yer tapması çox çətindir. Lakin Azərbaycan pomidoru çox asanlıqla xarici bazarlara girir və ilboyu mövqeyini qoruyur. Məhz belə bir məqamda dövlət və özəl təşəbbüslər sahəsində sənaye üsulu ilə tərəvəz istehsalı siyasətinə ciddi “yumşalmalar”ın tətbiqi çox vacibdir. Bu istiqamətdə, ən prioritet məsələ sənaye üsulu ilə yetişdirilən məhsulların maya dəyərinin ucuzlaşdırılmasıdır. Dövlət səviyyəsində məhsullarımızın xarici bazarlarda möhkəmlənməsi üçün enerji daşıyıcılarının qiymətlərinə yenidən baxılması günün tələblərindən biridir. İstehsalını tamamilə sənayeləşdirmiş təsərrüfatlara güzəştlərin tətbiqi gözəl nəticələr verə bilər”, - deyə Nicat Nəsirli bildirib.

Bu ilin yanvar-avqust aylarının təhlilinə görə, meyvə-tərəvəz ixracının 316 milyon dollar təşkil etdiyini və bunu aqrar sektorun inkişafının önəmli göstəricisi kimi dəyərləndirən “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı” ASC-nin nümayəndəsi pomidor məhsulu üzrə ixracın getdikcə artmasını üç mühüm amillə əlaqələndirib. Birincisi, ənənəvi bazar olan Rusiyada son üç ildə Azərbaycan pomidorunun istehlakçı kütləsi xeyli genişlənib. İkincisi, rusiyalı alıcı Azərbaycan pomidorunun dadını yaxşı bilir, ona görə də tələbat ildən-ilə artır. Üçüncüsü, iqtisadi mənada özünü qısa vaxt ərzində doğruldan istixana sahəsinə böyük investisiyaların qoyulması, sahələrin texnologiya əsaslı genişləndirilməsi...

“Beləliklə, pomidor ixracında əldə olunmuş nəticə imkan verir ki, ixrac potensialı olan fındıq, xurma, nar və digər məhsulların istehsalının artırılması istiqamətində də genişmiqyaslı işlər aparaq. Bu isə nəticədə aqrar sektorumuzun daha rentabelli bir sahəyə çevrilməsinə gətirib çıxaracaq”, - deyə Nicat Nəsirli qeyd edib.