SİYASƏT
Nobuo Şimatomai: “Əsrin müqaviləsi”nin yenilənməsi tarixi əhəmiyyətə malik hadisədir
Tokio, 13 oktyabr, AZƏRTAC
Bu il Azərbaycan ilə Yaponiya arasında diplomatik münasibətlərin 25-ci ildönümü qeyd edilir.
AZƏRTAC-ın Yaponiyadakı xüsusi müxbiri Gündoğar ölkənin tanınmış elm ocaqlarından olan Hosey Universitetinin professoru, beynəlxalq münasibətlər sahəsində tanınmış ekspert Nobuo Şimatomai ilə görüşərək iki dost ölkə arasında əlaqələrin müasir səviyyəsi və gələcək perspektivləri, o cümlədən gənc Azərbaycan dövlətinin müstəqil xarici siyasəti, həyata keçirilən böyük beynəlxalq layihələrdə fəal iştirakı barədə ondan müsahibə alıb. Müsahibəni təqdim edirik.
- Cənab professor, sizi yalnız Yaponiyada deyil, eyni zamanda, bütün dünyada MDB və ümumilikdə, keçmiş Sovet İttifaqına daxil olmuş ölkələr üzrə mütəxəssis kimi yaxşı tanıyırlar. Siz dəfələrlə bu ölkələrə səfər etmisiniz, həmin regionda beynəlxalq əlaqələr, müasir vəziyyət və qarşılıqlı münasibətlərə dair çoxsaylı kitabların və məqalələrin müəllifisiniz. Bu baxımdan Azərbaycanın müasir beynəlxalq mövqeyi, dünya nizamında yeri barədə nə deyə bilərsiniz?
- Sovet İttifaqının dağılmasından, o cümlədən “soyuq müharibənin” başa çatmasından artıq 26 il keçir. Bu il, eyni zamanda, oktyabr inqilabının 100 ili tamam olur. Dünya çoxqütblü bir şəkil alır. ABŞ-ın dünya iqtisadiyyatındakı payı 25 faizdən 20 faizə düşüb. Çoxqütblü dünya nizamında Rusiya, Çin və Hindistan kimi dövlətlərin, eləcə də Avrasiya məkanının rolu getdikcə artır. Məsələn, bu yaxınlarda Səudiyyə Ərəbistanının Kralı Rusiyaya səfər edib. Bu, o deməkdir ki, xristian dünyası ilə İslam dünyası arasında müəyyən yaxınlaşma baş verir. Eyni zamanda, Roma Papasının Rusiyaya səfəri gözlənilir. Bu mənada yalnız dövlətlər arasında deyil, həmçinin dinlər arasında münasibətlərin tədqiqi, o cümlədən Azərbaycanın bu proseslərdə iştirakı daha mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu kontekstdən yanaşsaq həm dini sferada, həm də enerji sektorunda baş verən proseslər dünya nizamında yeni yanaşmaya mühüm təsir göstərir. Bütün bunların tədqiqinə, daha ətraflı öyrənilməsinə böyük ehtiyac yaranır.
- Azərbaycan-Yaponiya diplomatik münasibətlərinin qurulmasından keçən 25 il ərzində bu iki ölkə arasında münasibətlərin indiki durumu və gələcək perspektivləri barədə nə demək olar?
- Mən Azərbaycanda iki dəfə olmuşam. Qeyd etmək istəyirəm ki, ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycanda müstəqil dövlət quruculuğu prosesi heç də istənilən kimi getmirdi. Sonuncu dəfə isə mən üç il bundan əvvəl, 2014-cü ildə ölkənizə səfər etmişəm. Doğrusunu deyim ki, gördüklərim məndə çox yüksək təəssürat doğurdu. Mən ölkənizin hərtərəfli inkişafının şahidi oldum. Əgər daha əhatəli yanaşsaq, Azərbaycan həm də İslam aləminin bir hissəsidir. Bununla yanaşı, o həm də böyük enerji ehtiyatlarına malikdir. Fikrimcə bu, çox önəmli məqamdır. Qeyd etmək istəyirəm ki, Azərbaycan mənə dünyəvi dövlət kimi xoş təsir bağışladı. Bir sıra İslam ölkələrindən fərqli olaraq, Azərbaycanda dini fanatizm hiss olunmur. Ölkə rəhbərliyi sivil dövlət quraraq, öz siyasətini də məhz bu istiqamətdə aparır. Düşünürəm ki, bu, həm Avrasiya, həm də Qafqaz regionunda əsas məqamlardan biridir. Belə ki, məhz həmin regionda həm milli, həm də dini zəmində baş qaldıran ekstremizm hamını narahat edir. Azərbaycan rəhbərliyinin həyata keçirdiyi siyasət, onun mahiyyəti məhz sivil, dünyəvi əsaslar üzərində qurulduğuna görə beynəlxalq səviyyədə mühüm rol oynayır.
Deyərdim ki, Yaponiya ilə Azərbaycan arasında diplomatik münasibətlərin 25 illiyi iki ölkə arasında əməkdaşlığın inkişafı baxımından tarixi məqamdır. Yaponiya Azərbaycanı Qafqaz regionunda çox əhəmiyyətli bir ölkə kimi yüksək qiymətləndirir. Ölkə rəhbərliyinin həyata keçirdiyi siyasət bu əməkdaşlıqda mühüm rol oynayır və Yaponiya Azərbaycan ilə münasibətlərini qurarkən bu məqama xüsusi diqqət yetirir. Məhz bunun nəticəsidir ki, bu gün iki dövlət arasında sıx dostluq münasibətləri formalaşıb və davamlı şəkildə inkişaf edir.
- Azərbaycanın dünyanın, xüsusən də Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində rolu danılmazdır. Bu yaxınlarda Bakıda dünyanın bir çox iri şirkətlərinin və dövlət nümayəndələrinin iştirakı ilə “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarının birgə işlənməsinin müddətinin uzadılması barədə yeni əsrin müqaviləsi imzalanıb. Yapon şirkətlərinin də qatıldığı yeni müqavilənin əhəmiyyətini necə qiymətləndirirsiniz?
- Azərbaycan haqında danışarkən mən daha çox tarix, təqribən 130-150 il bundan əvvəlki Bakı barədə düşünürəm. Həmin vaxt Avropa və Asiya dövlətlərinin, həmçinin Rusiyanın maraqları məhz bu regionda birləşmişdi. Sovet dövründə Azərbaycanın rolu zəifləsə də, müstəqilliyin bərpasından sonra ölkəniz yenidən yüksəlməyə başladı. Bu, tarixin çox maraqlı bir silsiləsidir. Azərbaycanın Xəzər dənizi sahilində yerləşməsi ona bir çox böyük üstünlüklər verir. Fikrimcə, Xəzər dənizinin karbohidrogen ehtiyatlarının mənimsənilməsi üçün yalnız Azərbaycanın istəyi deyil, eyni zamanda, bu dənizə çıxışı olan ətraf ölkələrin də maraqları nəzərə alınmalıdır. “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması və bu yaxınlarda yenilənməsi, Yaponiya şirkətlərinin daxil olduğu beynəlxalq konsorsiumun yaranması, fikrimcə çox mühüm, tarixi əhəmiyyətə malik hadisədir.
- Azərbaycan və Yaponiya arasında münasibətlərin perspektivləri barədə nə deyə bilərsiniz? İki ölkə arasında getdikcə yaxınlaşan münasibətlər Azərbaycan və yapon xalqlarına nələr vəd edir?
- Azərbaycan ilə Yaponiya arasında münasibətlər hər iki tərəf üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. Burada bir neçə məqamı xüsusi vurğulamaq istərdim.
Birincisi, nəzəri baxımdan biz bir-birimizi nə qədər yaxından tanısaq da, əməli cəhətdən də əlaqələri inkişaf etdirməliyik. Yəni, humanitar sahədə mübadilə, qarşılıqlı səfərlər, tələbə və tədqiqatçıların qarşılıqlı gediş-gəlişi bizim daha da yaxınlaşmağımız, bir-birimizi öyrənmək baxımından çox əhəmiyyətlidir. Hazırda həm Azərbaycanda, həm də Yaponiyada müxtəlif istiqamətlərdə tədqiqat aparan alimlər var. Məsələn, Keyo Universitetinin müəllimi xanım Hirose sanın Azərbaycanda apardığı tədqiqatlar ölkənizin Yaponiyada tanıdılması baxımdan mühüm əhəmiyyətə malikdir. Belə mübadilələr qarşılıqlı əlaqələrin inkişafında, möhkəmlənməsində mühüm rol oynayır.
Qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan çox maraqlı ölkədir. Burada müxtəlif amillər həm din, həm flora, həm fauna, həm də energetika kimi faktorlar diqqəti cəlb edir. Biz bir-birimizi daha yaxından öyrənməliyik. Eyni zamanda, Uzaq Şərqdə yerləşən və ada dövləti olan Yaponiya da azərbaycanlılar üçün çox maraqlı ölkədir. Bu ölkəni öyrənmək istəyən azərbaycanlılar da çoxdur. Yaponiyanın yeni, müasir texnologiyaları, Azərbaycanın bir sıra sahələrdə təcrübəsi qarşılıqlı şəkildə öyrənilməli və tətbiq edilməlidir. Düşünürəm ki, biz bu əlaqələri inkişaf etdirməliyik.
Sonda demək istəyirəm ki, XXI əsrdə Avrasiya regionunda davam edən sabitlik bu ərazidə yerləşən ölkələrin inkişafı baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Şərq ilə qərbi, o cümlədən Yaponiyanı birləşdirən Azərbaycan körpü rolunu oynayaraq, qarşılıqlı əlaqələrin inkişafına öz töhfəsini verməlidir.
-Maraqlı müsahibə üçün çox sağ olun.
Vüqar Ağayev
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
Tokio