Bakı, 18 aprel (AZƏRTAC). Kinooperatorun baxışları yəqin ki, elə belə də olmalıdır: diqqətli və ciddi. Sərdar Vəliyevin qalın qaşları altından müsahibinə dikilən baxışları isə onun həmin peşə sahibləri üçün çox vacib olan mehribanlığından da xəbər verir. Təbii ki, Sərdar müəllim kamerası ilə xoşbəxt adamları çəkməyi xoşlayır. Lakin təəssüf ki, bizim həyatımız təkcə sevinc və təbəssümdən ibarət deyil. Buna görə də hər şeyi elə yeganə rakursda əbədiləşdirmək lazımdır ki, kadrlar daha ifadəli alınsın, naturanın bütün nüansları tamaşaçıya çatdırılsın və uzun müddət yadda qalsın. Bəs buna nə dərəcədə nail olduğunu, kinolentinin keyfiyyətli olub-olmadığını, kamera obyektivinin qaydasında olub-olmadığını necə müəyyən etməli? Bax, bu məqamda peşəkarlıq ön plana keçir. Yarım əsr ərzində kinokameradan ayrılmayan ustad sənətkar kameranın hərarətinə, hərəkət edən lentin səsinə görə bütün bu sualların cavabını tapır.

Sənədli kino sahəsində tanınmış operator Sərdar Vəliyevin 70 yaşı bu günlərdə tamam olmuşdur. İndi, həyatın çox hissəsi artıq geridə qaldığı bir vaxtda o, başa düşür ki, nəyə nail olmuşsa, topladığı təcrübəyə, daim öz üzərində işləməsinə, öyrənməsinə, günbəgün, ilbəil yeni biliklər əldə etmək arzusuna borcludur.

Bəzən Sərdara elə gəlir ki, o, dünyaya göz açanda əlində kamera olmuşdur. Bunu başa düşmək çətin deyil. İş bundadır ki, gənc Sərdar doğma Cəlilabadda onillik məktəbi bitirəndən sonra ailə vəziyyəti ilə əlaqədar qəbul imtahanlarına gecikmişdi. Hələ məktəbdə oxuduğu dövrdə fotoqrafiya işi ilə maraqlanan Sərdar qəzetdə oxuyur ki, “Azərbaycanfilm” kinostudiyası operator və rejissor assistentləri hazırlayan kurslara qəbul elan etmişdir. Buraya daxil olmaq istəyənlər öz foto işlərini təqdim etməli idilər. Xoşbəxtlikdən, onun bu cür işləri çox idi: peyzajlar, portretlər, məişət səhnələri, kütləvi tədbirlərdən çəkilmiş fotoşəkillər… Bu işlər qeyri-standartlığı ilə diqqəti cəlb edirdi. Portretlər daha çox bəyənilmişdi – deyirdilər ki, bunlarda insanın xarakteri duyulur. Beləliklə, gələcək kinooperator assistentlərinin 25 nəfərdən ibarət qrupuna Sərdar da perspektivli namizəd kimi daxil edildi.

Gənclər kinoda mühüm peşələrdən sayılan bu peşənin sirlərini, işıq-kölgə qanunlarını, bir sözlə, sözün həqiqi mənasında yaxşı kino üçün zəruri olan məsələləri düz bir il öyrəndilər. Sonra təcrübə keçdilər və yalnız bundan sonra Sərdar Vəliyev kinostudiya operatorunun assistenti vəzifəsinə qəbul edildi. O, çox işləyir, operator sənətinin təcrübəli ustalarından öyrənir, bilmədiklərini soruşmağa çəkinmirdi. Moskvaya, kinooperator kurslarına getmək təklif ediləndə çox sevinmişdi. Sərdar orada sənədli kino janrını seçdi və onun sirlərini öyrəndi. Sənədli kino operatoru dərəcəsi alaraq respublikaya qayıtdı…

Sərdar müəllim o günləri xatırlayanda kədərlənir: illər necə də sürətlə ötüb keçmişdir! Kinooperator Vəliyevin kamerası kimlərə tuşlanmamışdı, onun çəkiliş obyektləri arasında nələr yox idi! Hər bir kadr onun ürəyinin bir parçası olurdu. Bu isə, razılaşın ki, asan məsələ deyil…

Doğma Bakıda Qanlı yanvar hadisələrini göz yaşları içində çəkəndə, cəbhəyanı rayonlarda insanların həlak olmasını lentə köçürəndə nələr çəkmişdi.

Tanınmış sənətkar indiyədək 120 qısametrajlı və 5 tammetrajlı sənədli film lentə almışdır. Onların arasında xüsusi qeyd edilənlər də az deyil. Məsələn, insanı riqqətə gətirən “Qızıl balıq”da lentdə bir sıra maraqlı operator tapıntıları var. “Şirvan qoruğu” adlı qısametrajlı sənədli film isə Azərbaycan faunasının ekzotik növlərindən, o cümlədən ceyranların həyatından bəhs edir. Bu film Rusiya televiziyasında “Kino səyahətçiləri klubu” proqramında nümayiş etdirilmişdir. Operator əməyinin məhsulları arasında bir neçə tammetrajlı sənədli lent də var. Azərbaycan kinosunun 100 illiyinə həsr edilmiş “Ailə” filmi böyük marağa səbəb olmuşdur. Sərdar Vəliyevin indiyə qədər çəkdiyi filmlərin lentlərini bir-birinə calasaq, bəlkə də, ekvatoru dövrə vurmaq olar!

Lakin o, ulu öndər Heydər Əliyevin səfərlərində onu müşayiət edən, kütləvi informasiya vasitələri üçün operativ məlumatlar hazırlayan jurnalistlər, fotoreportyorlar və kino işçiləri qrupunda işlədiyi dövrü özünün operatorluq fəaliyyətinin ən əhəmiyyətli illəri hesab edir. Bu, həqiqətən çox çətin, lakin son dərəcə maraqlı iş dövrü idi. Məlum olduğu kimi sənədli kino operatorunun xüsusi hazırlanmış çəkiliş meydançası olmur. Buna görə də kadrların uğurlu alınması üçün bacarığa, bəzən də duyuma malik olmaq, lazımi məqamları tutmaq zəruridir. Xoşbəxtlikdən, Sərdar Vəliyev həmişə bunu bacarmışdır. Yəqin elə buna görə də uzun illər boyu ulu öndəri çəkmək, onun Azərbaycan xalqının firavanlığına yönəlmiş bütün fəaliyyətini kino lentlərində əbədiləşdirmək Sərdara etibar edilmişdir.

Ustad sənətkar ölkəmizin müdrik rəhbərindən çox şey öyrənmişdir. Ən başlıcası, həyatı və insanı necə varsa, elə göstərməyi öyrənmişdir. Sənədli kino kadrlarında həqiqətə uyğun olmayan məqamlar istər mətndə, istərsə də təsvirdə asanlıqla nəzərə çarpır. İşin texniki cəhətinə gəldikdə isə, burada bəsitlikdən qaçmaq, qəhrəmanının üzünün ifadəsinin daha qabarıq olduğu məqamı “tutmağı” bacarmaq, onun daxili aləmini görmək lazımdır. Kinooperator Vəliyevin bu cür imkanı olmuşdur. O, ümummilli lider Heydər Əliyevlə birlikdə çox ölkələrdə olmuş, az qala bütün qitələri gəzib-dolaşmış, ulu öndəri ən müxtəlif şəraitdə - söhbət edərkən, rəsmi qəbulda, tribunadan çıxış etdiyi vaxtlarda görmüş və lentə çəkmiş, dəfələrlə qeyri-rəsmi şəraitdə, məsələn, xarici ölkələrdə hər hansı muzeyə gedərkən onu müşahidə etmişdir. Həqiqi sənət əsərinin gözəlliyini başa düşən və qiymətləndirən Heydər Əliyev bu cür rəsm və ya heykəltəraşlıq nümunələri qarşısında sanki xəyala dalırdı. Operator belə anları həmişə lentə köçürməyə çalışırdı.

Sərdar Vəliyev indi də əvvəlki səylə işləyir, ətrafda baş verən hadisələrə maraq göstərir. Vətənimizin salnaməsi sənədli kino kadrlarına çevrilərək tarix üçün qalır. İndi onun qəhrəmanları müstəqil Azərbaycanın sakinləri, əsası ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş və hazırda Prezident İlham Əliyevin uğurla davam etdirdiyi yolla yeni həyat quran insanlardır. Onlar ölkəmizin gələcəyinə, özlərinin gələcəyinə inanırlar.

Sənətkar taleyindən razıdır: bəxtəvər insanların sayı artmışdır, deməli, kinooperatorun xoşbəxt insanları kinoya çəkmək imkanları da artmışdır. Yeri gəlmişkən, Sərdar Vəliyev öz ailəsini də bəxtəvərlər sırasına aid edə bilər. Bir vaxtlar sevib-seçdiyi, Tbilisidən gətirdiyi qadınla ailə qurmuş, iki qız övladı dünyaya gəlmişdir. Onlar ləyaqətli insanlar kimi böyümüş, Sərdara dörd nəvənin babası olmaq səadəti bəxş etmişlər...

Kim bilir, bəlkə də bu nəvələrdən biri estafeti babasından qəbul edəcək, kinokameranı əlinə götürüb onun işini davam etdirəcək, doğma xalqının həyatı ilə bağlı ən mühüm hadisələri kinolentinə köçürəcəkdir?!

Elmira Əliyeva

AZƏRTAC-ın müxbiri

######